Spanning, nieuwsblad van de SP, januari 2009 : Zorg en welzijn, geen winst!

De zorgsector in Vlaanderen noemen we niet zomaar de ‘non-profitsector’

Zorg en welzijn, geen winst!

Door: Mark Selleslach, Nationaal secretaris LBC-NVK Non-Profit Foto: Maarten Brys

Vermarkting en commercialisering van de zorg stoppen niet aan de landsgrenzen. Ook in Vlaanderen en België wordt strijd gevoerd tegen de uitverkoop van zorg en welzijn aan kooplui, die meer uit zijn op winst dan op solidariteit en kwalitatieve zorg.

LBC-NVK, met 80 procent veruit de grootste vakbond in Vlaanderen in de zorgsectoren, staat met haar actiebeweging, de ‘Witte Woede’, al 20 jaar op de bres voor betere loon- en arbeidsvoorwaarden voor het zorgpersoneel. Jobs in de zorg moeten aantrekkelijk blijven omdat een goede collectieve dienstverlening de hoeksteen is van een zorgzame samenleving. Van meet af aan stelde de Witte Woede vast dat resultaten niet als dauw uit de hemel vallen en evolueerde zij naar een massale actiebeweging over de sectoren heen. Acties om akkoorden af te dwingen van de overheid, gebaseerd op actieve vertegenwoordigingen in de zorginstellingen en organisaties zelf, in alle sectoren en in alle regio’s. Sectoren komen samen op voor gemeenschappelijke doelen, maar springen elkaar ook bij in thema’s die op een bepaald ogenblik één sector treffen.

De Witte Woede zag de tendenzen naar commercialisering en marktwerking ook in België en Vlaanderen de kop opsteken. Zonder veel maatschappelijke discussie sluipt de commercialisering binnen in de ouderzorg, de gezondheidszorg, de kinderopvang, de gehandicaptenzorg en andere. Waar ze kan, trekt de overheid zich terug uit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid en drijft ze mee met de neoliberale politiek die aanwaait vanuit Europa. ‘Hoe minder regels hoe beter.’ Een gebrekkige financiering en de situatie van de overheidsfinancies leidt tot hiaten in het zorgaanbod. Op die wijze wakkert men onrechtstreeks de kooplui aan, die deze ‘markt’ maar wat graag willen veroveren. Commerciële groepen, vaak internationaal actief, willen ook in België verder aan de slag. We behoeden ons ervoor dat de regelgeving, die de zorgsector nog redelijk beschermt, zou gewijzigd worden. Hetzij door zware ingrepen, hetzij door een afbrokkelingspolitiek die reeds aan de gang is.

Waarom we in Vlaanderen en België tegen vermarkting en commercialisering zijn, is niet anders dan in Nederland, of in gelijk welk ander land in Europa of in de wereld. Het winstprincipe introduceren in de zorg leidt tot een zorg met twee snelheden, verslechtering van de kwaliteit en de beschikbaarheid, aftakeling van de solidaire financiering, slechtere loon- en arbeidsvoorwaarden, verschraling van het zorgaanbod, personeelsgebrek, wachtlijsten, afbouw van de kwalificaties, ongelijkheid en vermindering van de toegankelijkheid voor iedereen. De zorg die mensen nodig hebben mag niet afhankelijk zijn van de dikte van hun portemonnee.

De zorgwerknemers zijn geen speelbal van de markt, en nog veel minder de moderne slaven die voor een laag loon en slechte werkomstandigheden er het beste moeten van zien te maken. De Witte Woede heeft niet gedurende 20 jaar de sector uit een grijs verleden opgekrikt om nadien toe te laten dat de achteruitgang wordt ingezet vanuit winsthonger en vermarkting.

Met acties en campagnes volgen we de politieke overheid op de voet en bouwen we aan een tegenmacht. Dat doen we bij voorkeur niet alleen vanuit de vakbonden, maar zij spelen wel een heel belangrijke rol. Vorig jaar namen we actief deel aan de oprichting van het “Actieplatform Gezondheid en Solidariteit”. Het Actieplatform is een Belgisch samenwerkingsverband, over kleuren en partijgrenzen heen, van vakbonden, mutualiteiten, niet-gouvernementele organisaties en allerlei actieve netwerken om samen op te komen voor een solidair en progressief gezondheidsbeleid. Verzet tegen commercialisering en vermarkting van de zorg, een voldoende aanbod van toegankelijke en kwalitatieve zorg, een efficiënt en betaalbaar geneesmiddelenbeleid, rechtvaardige en eerlijke werkomstandigheden zijn enkele van de centrale thema’s. Het Actieplatform wil bewust niet de zoveelste ‘denktank’ zijn, maar richt zich op bewustmaking, sociale actie en lobbying. Een groot draagvlak met vele organisaties, waaronder erg grote sociale organisaties in Vlaanderen en België, is absoluut noodzakelijk om weerwerk te bieden. Daarom leggen we ook contacten waar mogelijk met gelijkaardige actiebewegingen in andere landen van Europa en in de wereld.

‘Zorg geen Markt’ en de thema’s die jullie aankaarten zijn voor ons zeer herkenbaar. Het is schokkend om vast te stellen, ondanks de wat verschillende organisatiestructuur van de zorgsectoren en de financieringswijzen, hoe gelijklopend de tendenzen in de zorgsector zijn, en hoe gelijkaardig de negatieve gevolgen zijn van marktwerking op de mensen die zorg nodig hebben en op de werknemers die de zorg bieden. Schokkende herkenbaarheid, maar ook bewondering omdat er weerwerk geboden wordt. De situatie is heel ernstig. Er staat veel op het spel. De uitdaging om de zaak ten goede te keren is groot. Uitwisseling, delen van ervaringen en wederzijdse steun kunnen erg belangrijk zijn om de strijdbaarheid te organiseren. Commercialisering en vermarkting stopt niet aan de landsgrenzen. Solidariteit en uitwisseling over de sociale actie doet dat dus beter ook niet.