Spanning, juli/augustus 2008 :: De linkse coalitie van Groningen

De linkse coalitie

van Groningen

Spanning vroeg PvdA-wethouder José van Schie om te schrijven over samenwerken met de SP. Met als resultaat, zoals te verwachten, een stuk waar SP’ers het inhoudelijk voor een belangrijk deel mee oneens zullen zijn. Juist daarom een interessant stuk. Want als bestuurder moet je van politieke tegenstanders bestuurlijke medestanders zien te maken, zonder te verwachten dat de coalitiepartners ineens van politieke kleur veranderen

José van Schie is geboren in 1956 in Den Haag. Zij studeerde geschiedenis in Leiden en is sinds 2004 wethouder van Onderwijs, Jeugd en Welzijn van de gemeente Groningen. Met ingang van 2006 is daar de portefeuille Sport en Recreatie bijgekomen. José is sinds 1978 lid van de PvdA.

De uitslag van de Groningse gemeenteraads verkiezingen op 7 maart 2006 was glashelder.

De zittende coalitie, bestaande uit PvdA, Groen-Links, VVD en CDA, had ondanks de forse winst van de PvdA, de meerderheid verloren. En de SP werd, met haar zesde overwinning op rij, de tweede partij in de stad. Vriend en vijand waren het er over eens: Groningen stevende af op een links college. Rosita van Gijlswijk, toenmalig fractievoorzitter van de SP verwoordde het als volgt: “We gaan voor het eerst in ons bestaan serieus meedoen aan de collegeonderhandelingen. Eerdere keren was vooraf al duidelijk dat we geen kans maakten. Nu ligt het anders. Onze inzet is een college met PvdA, SP en GroenLinks.”

Na zes weken onderhandelen, bereikten de partijen, die samen op 24 zetels in de Raad (PvdA 12, SP 7, GL 5) kunnen rekenen, een akkoord. Groningen kreeg na ruim 25 jaar weer een links college, dat de stad sterk, sociaal en duurzaam wil maken.

Tekst:José van Schie Foto: Gemeente Groningen

Groningen is daarmee een van de weinige steden waar de SP deelneemt aan het stadsbestuur. Landelijk haakte de SP al snel af bij de laatste kabinetsformatie. Waarom lukt in Groningen tot nu toe wel wat elders te weinig van de grond komt? Een stevig collegeprogramma, solide bestuurders en nieuwe stijl van besturen zijn volgens mij de belangrijke factoren voor het succes in Groningen.

1. Een stevig collegeprogramma

In de formatie nam de PvdA (al 60 jaar de grootste partij in Groningen) het voortouw. Het was duidelijk dat de SP graag stevige resultaten wilde boeken in de sociale portefeuille. Het verruimen van de mogelijkheden voor bijzondere bijstand, schuldhulpverlening, het beperken van de sloop van huurwoningen en meer zeggenschap voor burgers waren belangrijke thema’s voor de SP.

Voor de PvdA was van groot belang om de lokale investeringsagenda voort te zetten. We zijn ervan overtuigd dat door te investeren in de stad, er meer mensen aan het werk komen en de kans krijgen hun talent te ontwikkelen. Groningen is de laatste jaren in alle opzichten sterk gegroeid, dankzij de inzet van de gemeente op het gebied van stadsontwikkeling, wijkvernieuwing, bereikbaarheid en economie. Initiatieven die in het verleden vaak op tegenstand van de SP konden rekenen.

Ook GroenLinks wilde de door het vorige college opgestelde investeringsagenda verder uitvoeren. Daarnaast waren het parkeerbeleid, investeren in openbaar vervoer en een stevige inzet op duurzaamheid belangrijke thema’s voor deze partij.

Vanuit de gedachte dat we gemakkelijk overeenstemming zouden bereiken over het sociale beleid, startten we met de weerbarstige dossiers. In de eerste weken verliepen de onderhandelingen moeizaam. Niet alleen vanwege de inhoud: er was ook sprake van een sluimerend gebrek aan vertrouwen. Steeds opnieuw kwam de vraag aan de orde of de SP wel de bestuurlijke verantwoordelijkheid wilde nemen voor het totale beleid en niet van binnenuit de oppositie tegen het college zou gaan organiseren. Op enig moment hebben we elkaar diep in de ogen gekeken en dit gevoel bespreekbaar gemaakt. Dat hielp. Stapje voor stapje groeide het vertrouwen. Inhoudelijk werden vrij gedetailleerde afspraken gemaakt over stedelijke investeringen, wijkvernieuwing en bereikbaarheid. Ook werd overeengekomen om een forse bezuinigingsoperatie door te voeren. En toen eenmaal deze hobbels waren genomen vonden we elkaar zoals verwacht snel op de sociale agenda en het duurzaamheidsbeleid. En deze afspraken blijken de afgelopen twee jaar voldoende houvast te bieden voor het te voeren beleid.

2. Solide bestuurders en fractie

De SP is met twee wethouders in het college vertegenwoordigd. Peter Verschuren (vanaf 1988 raadslid) is verantwoordelijk voor sociale zaken en integratie. Als wethouder heeft hij een armoedepact afgesloten, het door het vorige college in gang gezette reïntegratiebeleid verder uitgebouwd en is hij gestart met het integratiedebat. Voor de komende twee jaar staat de nieuwbouw van de sociale dienst en de ombouw van de sociale werkvoorziening hoog op de agenda.

Jannie Visscher (gekozen in 2006) heeft zorg, ouderen, stadsbeheer en milieu in portefeuille. Zij presenteerde een goed ontvangen duurzaamheidsnota. Gezamenlijk zijn zij en ik verantwoordelijk voor de invoering van de Wet maatschappelijk ondersteuning. Dit is in Groningen voorspoedig en naar tevredenheid van de gebruikers verlopen. In tegenstelling tot andere gemeentes kennen we geen problemen met de (gemeentelijke) thuiszorg. In onze aanpak hebben we kwaliteit boven prijs gesteld en binnen de wettelijke kaders gestuurd op een sterke verbondenheid met het lokaal zorgbeleid. De zware kritiek van de landelijke SP op de invoering van de Wmo werd in Groningen dan ook niet in alle opzichten herkend.

De SP slaagt er in om de bestuurlijke rol goed in te vullen. Met de SP, wethouders en fractie, kun je afspraken maken, men heeft een nuchtere kijk op het bestuur en de partij lijkt wars te zijn van machtsspelletjes. De partij heeft de omslag kunnen maken, al was het wel wennen aan de nieuwe rol. Het was zoeken naar de juiste balans tussen monisme en dualisme. Uiteindelijk heeft men de conclusie getrokken dat een al te dualistische benadering niet werkt. Wil je een stad besturen, dan ontkom je er niet aan om tijdig binnen de partij en de coalitie af te stemmen. De SP verschilt hierin nauwelijks van de andere (coalitie)partijen.

Het is ook een stuk gezelliger geworden met de SP. Voorheen onttrokken de SP raadsleden op last van hoger hand zich aan alle sociale bijeenkomsten van de

Gemeenteraad. Men ging niet mee met het jaarlijkse raadsuitstapje en beperkte deelname aan recepties en borrels tot het absolute minimum. Vanaf 2006 is hier verandering in gekomen, en het moet gezegd ook met de SP valt te lachen.

3. Een nieuwe kijk op besturen

Als college hebben we de overtuiging dat we de toekomst van onze stad en de stadjers alleen vorm kunnen geven door op zoek te gaan naar samenwerking met bewoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven. We willen meer ruimte geven aan initiatieven van burgers en activisme bevorderen. Dit vraagt om een andere manier van besturen. Met bewonersorganisaties hebben we onlangs een convenant opgesteld om de participatie te vergroten. Met de corporaties hebben we afgesproken om in 14 wijken gezamenlijk extra te gaan investeren en bewoners meer ruimte te geven om plannen voor de wijken te ontwikkelen. En ook als het gaat om zorg, duurzaamheid, integratie of onderwijs zoeken we onze partners op. Deze, door alle collegepartijen van harte ondersteunde werkwijze, sluit goed aan bij de activistische instelling van de SP.

In Groningen is de basis gelegd voor bestuurlijke samenwerking met de SP. De komende twee jaar zal blijken of de basis voldoende is voor het doorhakken van knopen in ingewikkelde dossiers. De plannen voor het Forum en de Grote Markt, de nieuwbouw van de sociale dienst, de aanleg van de tram en het ontwikkelen van Meerstad zijn hier voorbeelden van. De SP heeft een bestuurlijk fundament gelegd waarop verder kan worden gebouwd. Een kritische factor is of de SP er ook op lange termijn in blijft slagen de achterban met deze meer bestuurlijke inslag aan zich te binden. Af en toe zijn er kritische geluiden te horen over deze nieuwe koers van de SP.

Een ander punt is dat de SP, zowel landelijk als lokaal, een partij met een wat beperkte agenda is. Zorg, welzijn, armoedebestrijding, burgerparticipatie, en sociale woningbouw zijn nog altijd de belangrijkste thema’s. Daar is niks mis mee, maar het ontbreekt de partij aan meer uitgewerkte visies op het gebied van ruimte, economie en bereikbaarheid. Ik vind de partij nog te veel gericht op ondersteuning, herstel en behoud, en te weinig gericht op emancipatie, vooruitgang en vernieuwing.

Velen binnen de PvdA vragen zich af of de SP wel bereid is en in staat is om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen. Na twee jaar ervaring in Groningen kan ik deze vraag volmondig met ja beantwoorden en ik vind dat het zo langzamerhand tijd wordt dat de SP meer bestuurlijke verantwoordelijkheid krijgt en neemt. Inhoudelijk gezien is er een gezamenlijke agenda, en met een nieuwe stijl van besturen kom je een heel eind. Maar voor alles geldt: je moet het wel willen.