Tribune 10/2006 :: Reportage - Politiek paaldansen op de 50PlusBeurs

Reportage

“Afblijven dus van die AOW”

Politiek paaldansen op de 50PlusBeurs

Met het verkiezingsprogramma van de SP onder de arm ging de Tribune naar de 50PlusBeurs in Utrecht om te peilen wat ouderen daar zelf van denken. Een verslag over Lingoballen, Legosteentjes en paaldansers. En van een ontmoeting met premier Balkenende, die samenwerking met de SP uitsluit: “Onze partijen hebben daarvoor té fundamenteel verschillende opvattingen over economie en het bedrijfsleven.”

Tekst Ronald Kennedy Foto Rob Voss

“Grróóóééén”, roept het grijsharige publiek zo hard het kan. Met de aanwezigheid van presentatrice Lucille Werner en de authentieke ballen is het net echt Lingo. Met dit verschil dat de enige kandidaat premier Jan-Peter Balkenende is, die op deze ludieke manier de 50PlusBeurs in de Utrechtse Jaarbeurshallen opent. Het is 20 september, de dag na het ‘feestje’ van de miljoenennota en de vooravond van het vernietigende rapport over de Schipholbrand. Het ontslag van ministers Dekker en Donner is dan waarschijnlijk al een fait accompli, maar dat mag de pret niet drukken. De premier, zelf dit jaar 50 geworden, speelt Lingo. Met aangepaste spelregels weliswaar. De ballen corresponderen met geselecteerde vragen uit het publiek.

De premier kijkt braaf de andere kant op en trekt als eerste bal nummer 2. Werner stelt de vraag: “Wat vindt u het mooiste punt uit uw verkiezingsprogramma?” De premier hoeft niet lang na te denken over het antwoord. “Dat we niet aan de AOW komen.” Vanaf de tientallen klapstoeltjes, met opvallend veel groene stropdassen en blouses, waaronder ook CDA-Verkeersminister Karla Peijs (62), klinkt luidt applaus. “Maar”, vervolgt hij, “dat zeg ik natuurlijk ook omdat ik vandaag op de 50PlusBeurs ben. Voor een jonger publiek had ik een ander punt uit ons mooie verkiezingsprogramma naar voren gebracht.”

De meeste vragen uit de “balkenbak” – zo noemt Werner het echt – zijn braaf. En de antwoorden zijn al even braaf. Zo leren we dat Balkenende ervan baalt dat hij zijn zeven-jarige dochtertje niet elke avond kan voorlezen, dat hij soms zelf inkopen doet bij Albert Heijn en weleens ’n bloemetje voor zijn vrouw meeneemt. Aan zijn verblijf in het ziekenhuis, althans aan het personeel, bewaart hij alleen maar goede herinneringen en ook het eten was geweldig. Balkenende zweept de achterban nog eens op: “U heeft wel allemaal met mij meegeleefd, hè?” vraagt hij retorisch. “Jááá”, klinkt het en masse. Wanneer bal 21 getrokken wordt met de vraag “met welke slogan u de verkiezing in gaat”, lijkt het erop dat niet alleen de vragen maar ook de toehoorders geselecteerd zijn. “Vertrouwen in Nederland, vertrouwen in elkaar”, scandeert Balkenende door de microfoon. Het publiek herhaalt, sommigen zelfs met gebalde vuist, luidkeels: “Vertrouwen in Nederland, vertrouwen in elkaar.”

Terwijl Balkenende in het kielzog van Werner het podium verlaat, mogen we hem nog enige vragen stellen. Wat vindt hij van het SP-verkiezingsprogramma? “Het viel me op dat de standpunten over de NAVO en de monarchie er niet meer in voorkomen”, zegt hij zuinigjes. “Ik weet niet wat de gedachte daarachter is.” Een coalitie met de SP lijkt Balkenende zelfs geen hypothetische mogelijkheid. “Onze partijen hebben daarvoor té fundamenteel verschillende opvattingen over economie en het bedrijfsleven.” Op de vraag wat hij van gratis openbaar vervoer voor 65-plussers vindt – een belangrijk punt van de SP – verwijst hij naar lokale experimenten op dat gebied. “Landelijke invoering lijkt me niet reëel. De rekening moet ergens betaald worden.”

Dan schiet hem toch nog een gemeenschappelijk punt te binnen in de standpunten van SP en CDA. “Jullie partij is toch ook tegen de fiscalisering van de AOW? Laten we op dat gebied dan samen ten strijde trekken tegen de plannen van Bos. Zo, dan heb jij ook gelijk ’n mooie kop te pakken.” We kunnen ons nauwelijks voorstellen dat Jan Marijnissen erg blij zal zijn met het aanbod. Immers, uitgerekend onder CDA en VVD is de AOW bevroren, is de no-claim ingevoerd en zijn er veel andere bezuinigen geweest ten koste van ouderen.

Na Lingo met Balkenende wordt het podium ingeruimd voor het politiek café. Koffiedrinken met politici. Voor de SP zou partijsecretaris Hans van Heijningen (53) ingaan op vragen van de bezoekers van de 50PlusBeurs. “Maar helaas, hij zit nog vast in het verkeer”, krijgen we te horen. De klapstoeltjes blijven, ook bij andere partijen, angstwekkend leeg. Alleen Willem Heijkoop, 70, wacht verwachtingsvol in het SP-hoekje op een bak koffie en een goed gesprek. “De SP is de meest sociale partij van dit moment”, vindt hij. “Het is ook de enige partij die fatsoenlijk aandacht besteedt aan het tekort aan betaalbare woningen.” Laat rijkere ouderen maar wat belasting betalen, vindt Heijkoop die veertig jaar bij een bank werkte. Een verhoging van de pensioenleeftijd ziet hij hélemaal niet zitten. “Er staan nog genoeg jonge mensen in de rij voor ’n baan, laat die eerst aan de slag. Veel mensen zijn met 65, of met zware beroepen eerder, helemaal versleten. Er is meer in het leven dan alleen maar werken, werken, werken.”

Ondertussen lopen twee vrienden bijna aan de SP-tafel voorbij. “Hé, de SP, da’s jouw partij”, stoot de kleinere en oudere van de twee zijn vriend aan. De langere man stelt zich voor als Jaap Romeijn, 58 jaar. Zijn maat heet Wam Franken en is 70. Ze komen allebei uit Boxmeer, kegelen samen, gaan samen naar de kerk en drinken vaak tot diep in de nacht een wijntje. “Er is alleen één ding waar we het nooit over eens zijn”, zegt Franken. “Da’s politiek.” Híj is trouw gebleven aan het CDA, terwijl Romeijn is ‘overgelopen’ naar de SP. Over zijn motivatie is Romeijn glashelder: “Hoe kun je christen zijn en de gezondheidszorg en het welzijn van mensen zó ondermijnen? Wat er nu gebeurt met die herkeuringen, vind ik een groot schandaal voor Nederland.”

Franken hoort het betoog van zijn kegelvriend geamuseerd aan. “Jaap is heel anders dan ik. Hij heeft al gauw medelijden met mensen. Ik denk dat als links aan de macht komt, we zo door onze centen heen zijn.” Hij is een “groot voorstander” van Balkenende. “Dat is pas echt een heer. Zo’n Marijnissen, die kun je toch niet op officieel staatsbezoek sturen naar het buitenland? Heeft hij eigenlijk wel een stropdas?”

“Ja mevrouw, u kunt het ook als speldenkussen gebruiken”

Iets verderop in de hal heeft het SP-Ouderenplatform een stand ingericht. De tomaatvormige schuursponsjes blijken een magische aantrekkingskracht te hebben op het beurspubliek – al is niet altijd even duidelijk waar het sponsje voor dient. “Ja mevrouw, u kunt het ook als speldenkussen gebruiken.” Maar de grootste trekker zijn de Legosteentjes waarvan een treincoupé wordt gebouwd. Voorbijgangers kunnen ze van een handtekening voorzien, Het is een symbolische actie voor gratis openbaar vervoer voor 65-plussers. Er zijn er door het hele land al ruim 114.000 gesigneerd. “Met zoveel respons is dit een van de meest succesvolle SP-acties ooit”, aldus Marijke Kamphorst trots. Thea Verdijk vindt Balkenendes uitlating dat gratis openbaar te duur zou zijn maar onzin. “Overdag rijden er vaak bijna lege bussen rond. Dan kun je die toch net zo goed opvullen met ouderen? Voor veel van hen is reizen te duur.” De gezusters Marie en Fransisca van Eck* uit Nijmegen zijn het daar roerend mee eens. “Ik ga zoveel mogelijk met de fiets”, aldus Fransisca die al dik in de 70 is. “Niet alleen om mijn gezondheid, maar het openbaar vervoer is schreeuwend duur.” Haar iets jongere zus Marie: “Onze kinderen wonen ver van ons vandaan. Om daar met het openbaar vervoer te komen is vaak onbetaalbaar, terwijl ik wel zou willen.”

Vooral met een leuk pensioen hoeft grijs allang niet meer saai te zijn. Een oudere man met geruite pet en rollator staat ademloos te kijken naar een demonstratie ‘duiken in Nederland’. In een troebele zoetwatertank dus. “Ik zou wel willen”, zegt hij met een jongensachtige glimlach. “Maar helaas, ik verzuip nog in een laagje water.” In een wat stil hoekje staat een vrij donkere stand bekleed met fluweel en tule. Wulpse dames, ruim twintig jaar jonger dan de doelgroep, flaneren er in sexy outfits van leer en zijde. Er zijn vibrators en kittige lingeriesetjes te koop. De 30-jarige paaldanseres Jennifer draait verleidelijk haar rondjes. “Paaldansen is voor iedereen van 18 tot 80”, vindt ze. Ondertussen doen een paar dappere 50-plussers haar kunsten na. Theo Jansen (67) gaat het goed af. Niet zo verwonderlijk, aangezien hij de vader is van Jennifer. Politiek doet deze gepensioneerde militair niet zo veel. “Het is allemaal lood om oud ijzer”, zegt hij bijkomend van zijn act, waarbij hij ondersteboven met één been om de paal rondjes heeft gedraaid. Financieel heeft Jansen het niet slecht. “Ik heb er een leuk pensioen bij, maar ik heb medelijden met hen die dat niet hebben. Afblijven dus van die AOW, zou ik zeggen. Gratis vervoer voor ouderen? Lijkt me fantastisch!” Hij verontschuldigt zich om zich vervolgens nog een keer om de paal te slingeren.

* De namen zijn gefingeerd.