Tribune 11/2009 :: XVIe Congres: Jij en Ik zijn Wij!

XVIe Congres

Jij en Ik zijn Wij!

Op 30 januari houdt de SP haar XVIe congres. Inzet is versterking van de partij en nóg steviger wortelen onder de bevolking. Hoe gaat de SP haar unieke positie de komende tijd verzilveren?

Foto's:Archief SP Tekst:Rob Janssen

Precies tien jaar geleden stelde de SP tijdens haar IXe congres in Zwolle het beginselprogramma ‘Heel de Mens’ vast. Sindsdien is er veel gebeurd. De partij groeide op alle fronten: werd in 1999 het 25.000e lid verwelkomd, tien jaar later staat het ledenaantal op ruim 47.000. In diezelfde periode groeide het aantal volksvertegenwoordigers van 200 naar een kleine 500 en ook het aantal lokale afdelingen nam fors toe.

De afgelopen tien jaar is er op politiek en maatschappelijk vlak een hoop gebeurd, zowel in Nederland als daarbuiten. Grote delen van de publieke sector – datgene wat van ons allen is – zijn aan de hoogste bieder verkocht. Ondertussen is de kloof tussen arm en rijk gestaag gegroeid, nationaal en internationaal. Ruim een jaar geleden brak er een ongekende fi nanciële crisis uit met economische gevolgen die we nog steeds niet helemaal overzien. De oorlogen in Afghanistan en Irak hebben de wereld niet veiliger gemaakt en wereldwijd lijdt meer dan een miljard mensen honger: een op de zes mensen.

Partijvoorzitter Jan Marijnissen: “De positie van de SP is uniek in de zin dat wij als enige politieke partij al vanaf het begin van de jaren negentig gewaarschuwd hebben voor de gevolgen van het neoliberalisme. In mijn boek ‘Tegenstemmen’, uit 1996, heb ik uitvoerig beschreven wat fout dreigde te gaan wanneer wij het Angelsaksische model van kapitalisme zouden overnemen. Nu is het zaak om te laten zien dat niet alleen onze analyses, maar ook onze oplossingen de beste zijn. De crises die zich nu aan ons opdringen, veroorzaken veel ellende. Tegelijkertijd maken ze duidelijk dat we zo niet verder kunnen en dat er fundamentele aanpassingen nodig zijn. Uit een recent wereldwijd onderzoek van de BBC blijkt dat nog slechts een op de tien mensen gelooft dat het kapitalisme het systeem van de toekomst is.” En de SP-voorzitter staat niet alleen, of beter gezegd: niet méér alleen. De SP-analyse van tien jaar geleden, dat het ongeremd kaptalisme de samenleving ondermijnt, is anno 2009 gemeengoed geworden. Zo bezien is ‘Heel de Mens’ – waarin de kernbegrippen solidariteit, menselijke waardigheid en gelijkwaardigheid centraal staan en een lans gebroken wordt voor het stellen van grenzen aan de markt – onverminderd actueel en nog steeds fungerend als leidraad voor de SP. Het feit dat de partij de juiste analyse had en heeft, betekent echter nog niet dat de mensen zich automatisch zullen scharen achter de oplossingen die wij aandragen. Om zover te komen is meer (daad)kracht en slagvaardigheid nodig. We hebben meer leden en meer actieve leden nodig om daadwerkelijk een beter Nederland te realiseren. Dat was precies de inzet van ons XVe congres van 2007 in Rotterdam. De vraag is dan ook wat we de afgelopen twee jaar bereikt hebben en wat er niet gelukt is.

“Meer activisme vereist”

De afgelopen maanden hebben onze 150 lokale afdelingen en de regioconferenties gesproken over de congresstukken ‘Tien jaar na Heel de Mens’ en ‘Uitvoering congresbesluiten, november 2007’. Hoe zijn de besluiten van 2007 uitgevoerd en heeft dat het gewenste effect gehad? Zitten we nog op het goede spoor en wat zijn de prioriteiten voor de komende tijd? “Bij ons werd tijdens de bespreking duidelijk dat we meer moeten doen op het vlak van het activeren van onze leden”, vertelt de Amsterdamse afdelingsvoorzitter Laurens Ivens: “Nieuwe leden moet je bezoeken. Dat is er de laatste tijd bij ingeschoten en daar moeten we een tandje bijzetten.”

Pim Siegers uit het Groningse Pekela stelt vast: “Het activisme in mijn afdeling mag wel wat nieuw leven worden ingeblazen. We waren nog tamelijk onervaren toen we vier jaar geleden meteen in het college kwamen. Dat heeft ertoe geleid dat we te veel met de gemeenteraad bezig zijn geweest. De komende tijd moeten we vaker de straat op.”

Algemeen secretaris Hans van Heijningen constateert dat de besluiten van 2007 voor een belangrijk deel uitgevoerd zijn. Toch is de partij er volgens hem op een aantal terreinen onvoldoende in geslaagd om echt vooruitgang te boeken. “Om te beginnen is het ledenaantal ten opzichte van eind 2007 met een paar duizend gekrompen”, legt Van Heijningen uit. “Dat komt vooral voort uit de teleurstelling onder leden dat we na de verkiezingsoverwinning van 2006 niet in de regering kwamen. Ook het aantal leden dat actief is binnen de afdelingen is de afgelopen twee jaar onvoldoende gegroeid. Als je goed onder je eigen leden werkt is het mogelijk om een kwart tot eenderde van de leden op de een of andere manier actief te krijgen, dus dat is een belangrijke uitdaging. Tot slot zien we dat het aantal erkende afdelingen weliswaar licht gegroeid is, maar dat er nog te veel plaatsen zijn waar de SP nog niet vertegenwoordigd is. Daar moeten we aan blijven werken, net als aan het opzetten van nieuwe ROOD-groepen.” Volgens Van Heijningen zijn er echter ook wel degelijk resultaten geboekt. “We hebben duizenden leden geschoold en de ondersteuning van onze actieve mensen zit goed in elkaar. Ook zie je dat voorzitters en organisatiesecretarissen langer op hun plek blijven, terwijl het aantal wisselingen een paar jaar geleden echt te hoog lag. Al deze zaken maken dat de lijnen tussen de landelijke partij en de afdelingen kort zijn en dat er meestal goed samengewerkt wordt. Uit de discussies over de congresstukken blijkt dan ook dat er een grote eensgezindheid is over de vraag wat ons te doen staat. Je hoeft maar naar andere partijen te kijken om te zien dat dit een groot goed is.”

Ook Pim Siegers deelt die mening. “Voor ons was belangrijk dat we het eens werden over de vraag wat er anders en beter moet. Dat is in mijn ogen gelukt. Kijk, van het congres zal straks ook een belangrijk signaal uitgaan richting de raadsverkiezingen in maart. De dertigste januari moet dus zeker ook een stimulerende dag worden”, aldus Siegers.

“Met ‘Wij’ benadrukken we het gemeenschapsgevoel dat we willen bevorderen”

Zoals de zaken er nu voorstaan, gaat de SP in ongeveer 110 plaatsen meedoen aan de raadsverkiezingen in maart. De partij gaat campagne voeren met de slogans: Jij SP; Ik SP; Wij SP.

Jan Marijnissen: “Wij stellen de mens en zijn keuze centraal. Daarom spreken we de mensen persoonlijk aan. Het 'Wij' staat voor het gemeenschapsgevoel dat we willen bevorderen.” Kijken we naar ons omringende landen, dan zien we aan de hand van bijvoorbeeld de recente successen van Die Linke in Duitsland dat steeds meer mensen zich aan laten spreken op dat ‘Wij-gevoel’. Tegelijk zie je dat de politieke elite in Duitsland een andere weg inslaat: christen-democraten en liberalen vormden een nieuwe regering die meteen het mes zet in de gezondheidszorg en voorziet in belastingverlaging voor bedrijven. SP-fractievoorzitter Agnes Kant: “Weet je wat zo teleurstellend is? Dat na het ontwaken uit de neoliberale droom – of beter gezegd nachtmerrie – ook ons kabinet niet zoekt naar een alternatief voor datgene wat heeft gefaald. Nu de beurskoersen zich weer enigszins lijken te stabiliseren, lijkt de noodzaak om tot veranderingen te komen als sneeuw voor de zon te verdwijnen. De manier waarop het kabinet de gevolgen van de crisis aanpakt en de kabinetsplannen voor de toekomst lijken wel heel erg op de politiek die deze crisis heeft veroorzaakt. Wat dit betekent weten we allemaal: afbraak van de sociale zekerheid en een verdere verschraling van zorg, onderwijs en politie. Wij moeten duidelijk maken dat er niet meer van hetzelfde, maar een nieuwe politieke koers moet komen. En dat doen we volop, met stevige oppositie en verzet waar het moet, zoals bij de AOW. Maar ook door met alternatieven te komen zoals bijvoorbeeld onze wet om te stoppen met de marktwerking in de thuiszorg. De kiezer komt straks voor de keuze te staan: liberaal en asociaal of menselijk en sociaal? Een menselijke en sociale koers komt er alleen als de SP meedoet. En daar zijn we klaar voor.”