Tribune 06/2009 :: Net zo lang gemanipuleerd tot ze hun zin kregen

Actueel

Essent alsnog verkocht, Nuon naar Zweden

“Net zo lang gemanipuleerd tot ze hun zin kregen”

Het Brabantse ‘nee’ tegen de verkoop van de Essent-aandelen paste niet in het straatje van Gedeputeerde Staten en daarom werd de besluitvorming maar overgedaan. Premier Balkenende ligt er niet wakker van en inmiddels is ook Nuon in de uitverkoop gedaan. Terugblik op een beladen maand.

Tekst: Jola van Dijk en Rob Janssen Foto: Joyce van Belkom / Hollandse Hoogte

24 april Na 11 uur debat stemt een nipte meerderheid van Provinciale Staten Brabant tegen verkoop van de aandelen Essent aan de Duitse energiereus RWE. Dat bedrijf wil Essent alleen kopen als het minstens 80 procent van de aandelen krijgt. Brabant heeft met 31 procent van de aandelen daarom een sleutelpositie. SP- fractievoorzitter Nico Heijmans: “Van oudsher hoefde het CDA in Noord-Brabant maar met de vingers te knippen om z’n zin te krijgen. Het is een historisch moment dat er nu tegen de verkoop gestemd is.”

14 mei Spoeddebat in de Tweede Kamer over verkoop Essent. Agnes Kant: “Als de aandeelhouders van Essent de verkoop van het bedrijf toch doorzetten, nemen zij een besluit dat haaks staat op het algemeen belang. Op grond daarvan vindt de SP dat de regering een dergelijk besluit moet tegenhouden.” Eenzelfde oproep doet Kant tijdens het vragenuurtje op dinsdag 19 mei. Balkenende weigert in te grijpen en stelt dat de leveringszekerheid door het verkopen van de energiebedrijven gegarandeerd blijft. Hij ziet de splitsing van de energiebedrijven in productie- en netbedrijven als waarborg, omdat de netbedrijven dan in publieke handen blijven.

15 mei De oppositie in Provinciale Staten van Noord-Brabant heeft een extra vergadering over Essent aangevraagd. Gedeputeerde Staten dreigen namelijk het democratische besluit tegen de aandelenverkoop naast zich neer te leggen. Meteen dienen de christen-democraten een motie in voor de aandelenverkoop. Heijmans: “Het CDA deinst er niet voor terug om de besluitvorming over te doen en de zaak te manipuleren met zogenaamde nieuwe informatie van RWE. Ik denk dat veel mensen zich afvragen of ze ooit nog wel gaan stemmen. Het college heeft de zaak net zo lang gemanipuleerd tot het alsnog z’n zin kreeg. Het voelt als een voetbalwedstrijd waarbij van tevoren is afgesproken dat goals van de ploeg met de rood-groene shirtjes niet tellen.”

26 mei Minister Van der Hoeven van Economische Zaken stemt in met de splitsing van Essent. Hiermee is de laatste hobbel voor verkoop aan RWE weggehaald. Vattenfall (het Zweedse bedrijf dat Nuon wil overnemen) wint de Climate Greenwash Award 2009 voor groene praatjesmakerij. Het bedrijf is genomineerd omdat het zichzelf neerzet als klimaatkampioen. Evenals de jury ziet

Eric van Kaathoven, SP-fractievoorzitter in Gelderland, dat anders: “Vattenfall wil de komende 40 jaar doorgaan met bruinkoolwinning. In Oost-Duitsland zijn ze een maanlandschap aan het creëren.”

27 mei De Gelderse Staten beslissen over de verkoop van aandelen Nuon. Met 44 procent van de aandelen is Gelderland veruit de grootste aandeelhouder. Er stemmen 41 Statenleden voor de verkoop, 9 tegen. Van Kaathoven: “Ze hebben hier echt last van tunneldenken. Zo van: we willen allemaal verkopen en Vattenfall is een heel groen bedrijf. Het lijkt in de Staten wel alsof ik Chinees spreek over Nuon, terwijl buiten die zaal iedereen begrijpt wat ik zeg. We hebben op alle manieren actie gevoerd en geprobeerd om harde feiten aan de andere fracties te geven. Zonder resultaat, want de Partij voor de Dieren is de enige die er echt naar gekeken heeft.”

En nu? “Nu hebben we bergen met geld bij alle provincies. Het wordt interessant wat daarmee gedaan gaat worden. In Gelderland gaat het om 4,4 miljard”, aldus Van Kaathoven. Nico Heijmans is nog altijd woedend over de gang van zaken in Brabant. “De onafhankelijke Rekenkamer moet de hele gang van zaken onderzoeken. Dan wordt duidelijk dat Gedeputeerde Staten niet juist gehandeld heeft. Een motie van wantrouwen is dan zeker niet ondenkbaar.” Van Kaathoven: “Als SP kunnen we trots zijn op de hele campagne ‘Ze zijn nuts’. Iedereen heeft samengewerkt, in afdelingen en landelijk. Wij zijn de enige partij die dat kan, en die zo’n duidelijk signaal af kan geven.” Ook Heijmans ziet een winstpunt: “In januari was de verkoop nog praktisch een hamerstuk, maar nu spreekt iedereen zich erover uit. De vakbonden, VNO-NCW, Hans Wiegel, Jan Terlouw en niet te vergeten 70 procent van de bevolking zien het belang van een nationale energiepolitiek. We zijn er goed in geslaagd om iedereen wakker te maken, alleen luisteren ze in de Staten nog niet.”

Nagekomen bericht, 5 juni

‘Staten misleid in debat over Essent’ kopt dagblad de Gelderlander. BN/De Stem formuleert het nog scherper op haar website: ‘Verkoop Essent op de helling’. Wat is er aan de hand? Uit gegevens van juridisch adviseurs concludeert een aantal politieke partijen dat gedeputeerde Annemarie Moons van Noord-Brabant Provinciale Staten onjuist heeft geïnformeerd. Heijmans:

“Moons beweerde op basis van geheime stukken dat RWE vrij makkelijk af zou kunnen stappen van de voorwaarde dat 80 procent van de aandelen aan hun verkocht moest worden. Dit bleek een eigen interpretatie te zijn van de gedeputeerde op grond van de statuten, het contract en uitspraken van de directeur van RWE. Nu blijkt dat ze de informatie zo geïnterpreteerd heeft dat het haar goed uitkwam, terwijl helemaal niet duidelijk was of die interpretatie juridisch ook klopte.” De uitspraken van Moons waren doorslaggevend voor de VVD om uiteindelijk voor de verkoop te stemmen, zodat er alsnog een meerderheid voor de aandelenverkoop was. Heijmans: “Terugdraaien van het verkoopbesluit kan niet meer, want de handtekening van de Commissaris van de Koningin staat al onder het contract. Onze motie voor een onafhankelijk onderzoek is wel unaniem aangenomen. De Zuidelijke Rekenkamer gaat de wijze waarop de procedure tot vervreemding van de aandelen Essent gevoerd is onderzoeken.”