Tribune 04/2009 :: Een nieuwe koers voor Nederland

Een nieuwe koers

“We kunnen menselijker en socialer uit de crisis komen”

Een nieuwe koers voor Nederland

De crisismaatregelen van het kabinet en het aansluitende Kamerdebat zorgden eind maart voor een turbulent weekje op het Binnenhof. Maar ondanks de ernst en de vernietigende gevolgen van de crisis bleef het inhoudelijk vooral business as usual. Agnes Kant presenteerde daarentegen ‘Een nieuwe koers’.

Tekst: Jola van Dijk

Oppositiepartijen buitelden over elkaar heen: het had allemaal veel te lang geduurd. De betrokkenheid van de sociale partners bij dat overleg was volgens sommigen zelfs ‘schandalig’. En de manier waarop CDA, PvdA en Christenunie met de oppositie omgingen werd al helemaal uitgebreid bekritiseerd. Hierdoor kwam de inhoudelijke kritiek op het kabinetsbeleid nogal eens in de verdrukking. Dit terwijl Agnes Kant nu juist namens de gehele oppositie om dit debat gevraagd had, zodat er alternatieven aangedragen konden worden.

Kant riep tijdens het debat dan ook op tot het maken van socialere keuzes: “De crisis heeft grote gevolgen, ook voor de lange termijn. Daarom moet we ook zorgen voor solidaire oplossingen.” Deze algemene oproep kon nog wel op steun rekenen van de andere oppositiepartijen, maar bij de discussie over de verhoging van de AOW- leeftijd werden de verschillen al snel duidelijk. Femke Halsema van GroenLinks kon weinig begrip opbrengen voor het SP-standpunt dat de AOW-leeftijd 65 moet blijven: “Ik begrijp niet waarom u er mordicus op tegen bent dat iemand die bijvoorbeeld twee opleidingen heeft kunnen volgen, op zijn 27ste is begonnen met werken en alle kansen heeft gehad, niet tot zijn 67ste zou mogen werken en dan na 40 jaar een AOW-recht opeist.” Deze redenering sloot naadloos aan op de standpunten van de VVD-fractie. Rutte stelde als alternatief voor het kabinets­beleid voor, dat mensen na 40 jaar werk recht op AOW zouden moeten krijgen. Volgens GroenLinks zou dit betekenen dat mensen met zware beroepen vanaf hun 63ste al AOW zouden kunnen krijgen. “Wij zijn dus socialer dan de SP, want die laat ze nog twee jaar doorwerken voordat ze een AOW-recht krijgen”, aldus Halsema.

“Alsof verhoging van de AOW leeftijd ineens de enige oplossing is”

Kant rekende af met deze aantrekkelijk lijkende alternatieven waarmee de AOW-leeftijd op socialere wijze verhoogd zou worden: “Wie wil doorwerken, mag dat gewoon doen. Waar het nu om gaat, is dat het kabinet met een voorstel komt dat iedereen tot zijn 67ste door móét werken”. Veertig jaar werken is volgens Kant een willekeurig criterium. “Er zijn mensen die niet veertig jaar gewerkt hebben, maar maatschappelijk zeer belangrijke en zware taken gehad hebben. Zij hebben bijvoorbeeld voor hun ouders of gehandicapte kinderen gezorgd. Gelukkig hebben alle Nederlanders, ongeacht hun verleden, op hun 65ste jaar het recht op een AOW-uitkering.”

“Van VVD, PvdA, CDA, Christenunie tot GroenLinks, iedereen is plotseling voorstander van het verhogen van de AOW-leeftijd”, blikt Kant terug. “De meeste partijen hadden die verhoging niet eens in het verkiezingsprogramma staan. De SP is duidelijk: 65 is 65. De verhoging van de AOW-leeftijd is als een konijn uit de hoge hoed getoverd. Alsof dat opeens de enige oplossing is.”

“De huidige crisis is het resultaat van een oude, verkeerde politiek”

Om aan te tonen dat er wel degelijk andere oplossingen mogelijk zijn, presenteerde ze nog tijdens het debat een alternatief crisisplan: ‘Een nieuwe koers’. Daaruit volgt, dat de SP niet alleen de concrete maatregelen van het kabinet afwijst, maar ook de algemene visie. “De huidige crisis is het resultaat van een oude, verkeerde politiek”, zegt Agnes Kant. “Het verwijt dat ik maak aan het kabinet, en aan de rechtse oppositiepartijen VVD en D66, is dat zij de crisis willen bestrijden met diezelfde politiek. Dus nog meer bezuinigen, nog meer marktwerking in de zorg, langer doorwerken en ga zo maar door. De SP accepteert niet dat de rekening van het wangedrag in de financiële wereld wordt neergelegd bij gewone mensen.”

In het alternatieve actieplan zet de fractie tegenover ieder voorstel van de oude politiek een sociale oplossing. Niet bezuinigen op de zorgtoeslag, want je kunt de ziektekostenpremies ook inkomensafhankelijk maken. Niet de AOW-leeftijd verhogen, maar de hypotheekrenteaftrek limiteren. Ter verlichting van de crisis en stimulering van de economie moeten eenmalig extra investeringen worden gedaan, zoals in het onderhoud van woningen en bouwen van huurwoningen, het stimuleren van duurzame energie.

Een nieuwe koers is tevens voorzien voor de publieke sector, waar de SP structureel wil investeren in banen en een forse sane- ring en dus bezuiniging op de bureaucratie. Omdat de partij de volgende generatie niet wil opzadelen met een land zonder goede zorg en onderwijs maar mét gegroeide tegenstellingen en inkomens­verschillen, zijn onder andere besparingen op de JSF voorzien, evenals op de kilo­meterheffing en de hypotheekrenteaftrek (“Ouderen niet laten doorwerken om het villabezit van anderen te betalen”). Door te investeren in solidariteit in de toekomst wil de SP de volgende generatie een land bieden dat menselijker en socialer is.

Niet dat er geen maatregelen van het kabinet zijn waar de SP zich wel in kan vinden. De investeringen in scholen en zorginstelling zijn volgens Kant bijvoorbeeld wel goed, evenals het stimuleren van energiebesparingen in woningen en duurzame energie. “Al had het wel wat steviger gekund”.

VVD-leider Rutte zag in het SP-crisisplan overigens een koerswijziging binnen de SP: “Mevrouw Kant is partijleider van de SP. Ik krijg de indruk dat zij bezig is de partij te moderniseren.” Een opmerkelijke conclusie, want de meeste voorstellen uit het alternatieve crisisplan worden al jaren door de SP genoemd. Kant reageerde enthousiast: “De SP ligt inderdaad al jaren op koers. De nieuwe koers gaat vooral over een nieuwe koers voor Nederland. Het neoliberalisme is bankroet. Het moet anders; dát moet de les zijn uit deze crisis . We kunnen menselijker en socialer uit de crisis komen als we nu kiezen voor een nieuwe koers voor Nederland.”

Na het beladen debat lijkt alleen de FNV nog een mogelijkheid te hebben om iets aan het kabinetsplan te veranderen. Toch blijft Kant strijdbaar als het gaat om de AOW. “De SP zal alles in het werk stellen om de verhoging van de AOW-leeftijd tegen te houden. Nederland heeft zich niet kunnen uitspreken over deze maatregel. De crisis wordt nu misbruikt om het er alsnog door te drukken. Dat is asociaal, en dat betekent actie!” Inmiddels is de website 65blijft65.nl gelanceerd ter ondersteuning van die actie.

De AOW-discussie zal de gemoederen voorlopig nog wel even bezig houden. Agnes Kant heeft er in ieder geval alle vertrouwen in. “Als de andere partijen een beetje lef hebben, dan zetten ze de verhoging van de AOW-leeftijd in hun verkiezingsprogramma. Net zoals de aanpak van de hypotheekrente in óns programma staat. En laat het volk dan maar in wijsheid een keuze maken.” Lees en download het hele crisisplan inclusief financiële dekking.