Tribune 02/2006 :: Hanneke Groenteman

Hanneke Groenteman

‘Waar zijn de artsen van de Witte Jas? Waar zijn tandartsen die iets doen voor patiënten die onverzekerd zijn? Ik zou zó graag willen dat de SP dergelijke initiatieven weer op poten ging zetten.'

Tekst: Elma Verhey Foto's: Suzanne van de Kerk

Hanneke Groenteman haat het woord tvbabe – maar een televisieberoemdheid is ze natuurlijk wél. Binnenkort publiceert ze haar nieuwste boek over dik zijn. Een gesprek over eten, televisie, Hilversum, haar actie voor de ‘26.000 asielzoekers', rotjochies in de Diamantbuurt, en natuurlijk politiek.

‘We gaan het niet alleen hebben over eten of dik zijn hoor, het moet wel een SP-interview worden', zegt Hanneke Groenteman. Voordat ik heb kunnen vragen wat een SP interview is, rinkelt de telefoon. Het nieuwe consumentenprogramma Boemerang van de KRO aan de lijn. Of bekende Nederlander mevrouw Groenteman haar grootste ergernis wil onthullen. ‘Nou ja zeg, bekende Nederlander,' stribbelt ze tegen. Om vervolgens uit te barsten in een lyrisch betoog over de fantastische smaak van Griekse yoghurt met 0 procent vet, en de ergernis dat Albert Heijn, ondanks herhaald verzoek, daarvan veel te weinig inslaat en dan nog in de verkeerde filialen ook! ‘Maar wel in enquêtes vragen wat ik van de service vind.' Even blijft het stil. Dan: ‘Wat zeg je? Jullie mogen Albert Heijn niet noemen?!' Gierend van de lach hangt ze op. ‘Een consumentenprogramma dat Albert Heijn niet mag noemen! Heerlijk, dat wordt een fijn stukje voor mijn weblog.' Zesenenzestig jaar is ze, maar ze heeft de energie en de lol in het leven van een twintigjarige. En al is Hanneke Groenteman al een tijdje niet meer op televisie te zien als presentator, haar bekendheid is er niet minder op geworden. Van het hilarische maar vooral ontroerende boek Doorzakken bij Jamin zijn maar liefst 75.000 exemplaren verkocht. Eind januari komt haar nieuwste boek uit: Dikke Dame, over de onmogelijke bochten waarin ze zich heeft gewrongen om eindelijk, eindelijk, slank te zijn en over haar fascinatie voor dikke mensen.

Had je zoveel succes verwacht?

‘Ben je gek! Natuurlijk niet! Het is nogal per ongeluk gegaan. Toen mijn televisiewerk ophield, wilde ik een podium. Ik ben tenslotte sinds mijn vijfentwintigste journalist. Daarom ben ik een weblog begonnen. Mijn eigen krantje, waar ik leuke dingen in kwijt kan, of stekeligheden, of zomaar een foto. Gaandeweg wilde ik méér. Iets waar ik me helemaal in thuis voel, waar ik met passie over kan schrijven. Ik begon met eten, diëten, en wat ik al niet heb gedaan om af te vallen. Dat werd me als onderwerp te beperkt. Toen kwamen er allerlei jeugdherinneringen, associaties met eten, eigenaardigheden rond eten bij. Zowel vrolijke als verdrietige verhalen. Maar dat ik daarmee een ‘niche' in de markt aanboorde, zoals dat tegenwoordig heet, wist ik echt niet.'

Het prettige aan je boeken is dat je niet moralistisch doet.

‘Eten en dik worden is zó beladen met schuld en schaamte en het overtreden van verboden. Turf maar eens hoe vaak mensen dat wel niet zeggen. Eigenlijk mag ik dit niet hebben, maar ik neem toch nog een stukje. Wat ik zelf al niet gedaan heb om af te vallen. Injecties met het hormoon van zwangere vrouwen, die ik mezelf iedere dag moest toedienen. Nou die hielpen geweldig, want je moest je ook houden aan een dieet van 500 calorieën per dag. Ik had mezelf net zo goed met zout water kunnen inspuiten, want met zo'n hongerdieet val je altijd af. En toch, als dr. Phil een boek schrijft over zeven leefregels die helpen om af te vallen, dat moét ik het hebben. Ach, als mensen van mijn boeken leren dat het mij niet helpt, al dat gedieet, en dat je daarover kunt lachen, maar dat het eigenlijk ook heel verdrietig is, omdat het diep zit, vind ik het prima.'

Waar zit het in?

‘Zal ik je het telefoonnummer van mijn psychiater geven?,' schatert ze.

Het afvallen – en daardoor juist dikker worden – werd nog belangrijker dan voorheen toen ze naar de televisie ging. ‘Toen ik voor de radio werkte, kon het me minder schelen. Maar dik zijn op de televisie? Dat kon echt niet, vond ik. Dus ben ik 17 kilo afgevallen. Als ik die beelden terugzie, dan vind ik mezelf strak en prachtig. Maar ja, je ontspant, je neemt een koekje, een gewoon bord eten, en in een vloek en een zucht zaten de kilo's er met rente aan. Nee, het was niet zo dat ik van ‘Hilversum' niet dik mocht zijn. Of van de maatschappij. De maatschappij, dat ben je zelf. Ik kijk met plezier naar dikke mensen, als ze er mooi en interessant uitzien. Maar als ik naar mezelf keek, haatte ik dat dik zijn. Ik vond mezelf minder waard.'

Waarom zien we je niet meer op televisie? Je was toch populair en je deed het toch goed?

‘Dat moet je ‘de Hoge Heren en Dames in Hilversum' vragen. Eerlijk gezegd geloof ik niet dat de publieke omroep er op achteruit is gegaan omdat Hanneke Groenteman er niet meer zit. Programma's verdwijnen, dat hoort erbij, maar ik maak me natuurlijk wel druk dat het zo slecht gaat in Hilversum. Er is zoveel energie verspild aan het beconcurreren van elkaar, zelfs tussen

omroepen op één net. Ik heb gewerkt voor de VARA, de VPRO en de NPS. De verschillen waren miniem. Waarom konden we niet één kunstprogramma maken? Nou, dat was in feite onbespreekbaar. Liever vochten ze elkaar de tent uit.'

Is dat typisch links?

‘Zou kunnen. Als ik lees dat het uitgesloten is dat er een lijstverbinding komt tussen PvdA, GroenLinks en SP, dan vraag ik me af waarom. Als je inzoomt op de details zijn de verschillen natuurlijk groot. Maar neem afstand, en dan zie je toch echt veel overeenkomsten.'

Ze vond de Plantage, en vooral ook B&W ‘heerlijk om te doen. In het hart van de actualiteit staan, daar jouw zegje over mogen doen, dat wil toch elke journalist?'

De reden waarom de VARA B&W schrapte, was niet in de eerste plaats de kijkcijfers of de waardering, maar het feit dat er te veel ouderen keken, beter gezegd: te weinig jongeren. ‘Hilversum is niet alleen afhankelijk van de politieke grillen van Den Haag, maar ook van de STER. Als de adverteerders zeggen: wij willen dat er meer jongeren kijken, want ouderen kopen toch niks, nou dan doet Hilversum dat. Dan wordt de boel opgeleukt en luchtiger gemaakt. Je wilt niet weten wat voor bestuurders van likmevestje daar zitten. Het zijn toch ook politieke banen? Het hoofd van de AVRO moet een VVD'er zijn, die van de KRO een katholiek. Alsof het communistisch Rusland is.'

Kijken er inmiddels meer jongeren naar de Wereld draait door, de opvolger van B&W?'

Ze begint te schateren. ‘Ik kan het me niet voorstellen. Jongeren kijken naar MTV, die zitten te podcasten of te computeren. Wacht maar tot ze een jaar of dertig zijn, kinderen hebben en geen oppas. Dan gaan ze televisie kijken.' Ze is ervan overtuigd dat de wal het schip zal keren. ‘Ik geloof in Harry de Winter, iemand met zakeninstinct, met fatsoen en met smaak. Die heb ik al horen zeggen: er ligt een markt die niet wordt bediend. De groep ouderen wordt steeds groter, kapitaalkrachtiger, ze zijn gezonder en ze zijn allang niet meer die verstarde groep die nooit eens wat nieuws koopt en dus niet interessant zou zijn voor adverteerders.

Ik ben niet tegen zakelijkheid, of adverteerders. Ik maak me kwaad op de publieke omroep die geen visie heeft. Daar kunnen ze alleen maar pappen en nathouden, en dan nog verbaasd zijn ook dat de politiek toeslaat met krankzinnige plannen. Al die omroepen die net een klein beetje aan het samenwerken waren, worden weer uit elkaar gehaald. Zodat de PvdA straks weer lekker bij de VARA kan aanschuiven. Hoe haal je het in je hoofd!'

Hilversum heeft dat aan zichzelf te wijten?

‘Absoluut. Al jaren lang worden alle bezuinigingen geaccepteerd, door alleen maar op programma's en programmamakers te beknibbelen. Ga kijken op dat mediapark. Het is grotesk. Al die hypermoderne gebouwen worden steeds leger. Wat het kloppend hart van de publieke omroep zou moeten zijn, is een surrealistische begraafplaats. Het programmaaanbod verarmt. Er worden steeds meer herhalingen uitgezonden en alleen maar geknepen op programma's.Toevallig moet ik heel erg lachen om Big Brother Hotel. Maar ik kan niet zeggen dat dat een verrijking is van onze cultuur. Er worden veel programmamakers ontslagen, programma's die niet scoren worden geschrapt, de radio, bijvoorbeeld 747AM, is een slagveld. Alle kwaliteit verdwijnt, er komt LICHTE MUZIEK op! Dramatisch.'

Asielzoekers

Nu Dikke Dame af is, heeft ze besloten actie te gaan voeren via haar weblog. Ze wil dat politieke partijen, bijvoorbeeld D66, zich vóór de gemeenteraadsverkiezingen uitspreken over de positie van de befaamde ‘26.000 asielzoekers', waarvan er overigens al duizenden het land uit zijn. Directe aanleiding is de presentatie die ze deed van het nieuwjaarsconcert van het Blazersensemble. Dit jaar was het thema ‘papa's'. Vaders en kinderen, allemaal asielzoekers, speelden de meest fantastische muziek. Van elk van hen werd verteld hoe lang ze hier al woonden, of ze weg moesten en wanneer. Groenteman: ‘Ik maak me druk over van alles. Over de privatisering van de zorg, het openbaar vervoer, de energie, over de voedselbanken die floreren alsof het McDonalds zijn. Maar die muziek, die verhalen, al dat klappende Concertgebouwpubliek. Dat raakt me in mijn onderbuik. Het kan niet zo zijn dat mensen die hun verkeersboetes niet betalen, binnen de kortste keren van hun bed worden gelicht, terwijl diezelfde overheid mensen die hier al tien jaar wonen, het land uit zet onder het mom dat Nederland vol is. Als je geen kans ziet in twee jaar tijd een beslissing te nemen, en dan vind ik twee jaar nóg lang, dan is je tijd om.'

Marokkaanse rotjochies

Groenteman vindt dat er ‘eindelijk' een streep gezet moet worden onder het dossier asielzoekers. ‘Kunnen we ons misschien concentreren op de hysterie rond de terrorismedreiging en de onmacht ten opzichte van de Marokkaanse pestkoppen in de Diamantbuurt.' Sinds ze de Klaaglijn weer presenteert, een programma van radio NoordHolland, denkt ze nog vaak terug aan die uitzending van jaren geleden. Ze kreeg een klacht voorgelegd uit het buurthuis in de Jan van Galenstraat in Amsterdam, waar oudere dames sinds mensenheugenis gymnastiekten. Na afloop kwamen hun mannen voor een kopje koffie en een potje klaverjas. De buurtwerkers waren er met veel moeite in geslaagd om een groep Marokkaanse vrouwen naar de Jan van Galenstraat te krijgen voor een naaicursus. Maar toen hun echtgenoten erachter kwamen dat er leden van het mannelijke geslacht aanwezig waren in het buurthuis (de klaverjassende heren van de gymnastiekende dames) was de boot aan. Als de Nederlandse mannen niet zouden verdwijnen, mochten de Marokkaanse vrouwen niet meer naar naailes. ‘Ik vrees dat ik voor de Marokkanen heb gekozen. Ze waren al zo zielig, ver van huis en met zo weinig geld. Dat had ik zó ingeprent gekregen.'

Dacht je niet aan die ‘gewone' witte mensen die uit het buurthuis werden gezet?

‘Ik vrees dat ik dat destijds niet zag, en dat ik hún verhalen, over hoe ze hun buurt zagen veranderen, als racistisch heb afgedaan. Dat was de gangbare gedachte onder progressief Nederland. Je had toen Janmaat en de Centrumdemocraten. En dan te bedenken dat ik net als al die andere progressievelingen in een spierwitte buurt woonde.'

Zijn die rotjochies in de diamantbuurt het resultaat van al dat gepamper?

‘Je moet constateren dat we niet tegen ze hebben gezegd: dit zijn onze regels, dit is onze taal. Wij willen best een beetje inschikken, maar pas je aan. En wat doen we nu? We krijgen het niet eens voor elkaar om bij wijze van spreken een net over die vijftig crimineeltjes te gooien en ze naar een plek te brengen waar ze opgevoed worden. Ik vind het een raadsel. Het gaat ook nog eens om de derde generatie. Er is iets gezaaid dat zó heftig is. Eén lont in dat kruitvat en de boel ontploft.'

Voel jij je onveilig?

‘Niet in deze straat, waar je de auto voor de deur parkeert, en waar je al je witte buren kent. Maar als je per ongeluk in Geuzenveld terecht komt, besef je hoe de wereld veranderd is. Ik heb me altijd heel betrokken gevoeld, maar ben ik nu een welgestelde oudere geworden? Die heel stilletjes in het autootje van de ene veilige plek naar de ander gaat, in de hoop tenminste het eigen comfortabele leven overeind te houden? Dat wil ik dus niet.'

Ze zou ‘ontzettend begeesterd raken' als PvdA, GroenLinks of SP mensen opriep de handen uit de mouwen te steken. ‘Laten we in Geuzenveld een boksschool beginnen, een disco, iets leuks. Die kinderen vervelen zich te pletter.' Vooral van de SP verwacht ze méér dan politiek alleen. ‘Jullie doen veel te veel mee aan het Haagse praatcircuit, terwijl ik niks nieuws hoor. Ja, dat het een schande is. Marijnissen lijkt soms een plaat die telkens in dezelfde groef valt. Waar zijn de artsen van de Witte Jas? Waar zijn tandartsen die iets willen doen voor patiënten die onverzekerd zijn. Ik zou zó graag willen dat de SP dergelijke initiatieven weer op poten ging zetten.'

Hanneke Groenteman: Doorzakken bij Jamin en Dikke Dame.

Weblog: www.hannekegroenteman.nl