Tribune 02/2009 :: Economie :: Irrgang: Voor de helft van het geld hadden we de hele ING kunnen overnemen

Economie

Ewout Irrgang

“Voor de helft van het geld hadden we de hele ING kunnen overnemen”

De eerste ronde van bankensteun en –overnames leverde minister Bos de nodige goodwill op. Maar de overname van tientallen miljarden aan ‘brakke hypotheken’ van ING kwam hem op veel kritiek te staan.

Tekst Herman Beekers Foto's Bas Stoffelsen

Dinsdagavond 3 februari. Minister van Financiën Wouter Bos heeft het zwaar te verduren in een debat met de Tweede Kamer. Ewout Irrgang, financieel woordvoerder van de SP, tijdens een pauze: “Bos heeft het economisch eigendom overgenomen van een enorm pakket brakke hypotheken van ING. Dat kost de staat bijna 23 miljard. Op hetzelfde moment had hij de complete ING kunnen overnemen voor de beurswaarde van ruim 10 miljard. Dan hadden we niet alleen de slechte risico’s in handen gekregen, maar ook de goede. En de operatie wordt nota bene gefinancierd met een staatslening… bij ING!”

ING heeft sinds het jaar 2000 goed geboerd in de Verenigde Staten, met haar dochteronderneming ING Direct. Het spaargeld dat de internetbank inzamelde, moest echter ook weer in de VS belegd worden. Zo geraakte ING aan een pakket van tientallen miljarden aan ‘Alt-A hypotheken’: riskante leningen waarvan het maar de vraag is of ze afbetaald zullen worden. De woningmarkt in de VS is inmiddels ingestort en daarmee heeft het onderpand van de hypotheek ook onvoldoende waarde. De miljoenen ‘giftige hypotheken’ veroorzaakten de kredietcrisis en hebben al vele banken in grote problemen gebracht.

De afgelopen maanden dreigde het volgende te gebeuren: de marktwaarde van het hypothekenpakket keldert; ING moet deze bezitting afwaarderen op haar balans; de bank dreigt hierdoor in de problemen te raken en moet opnieuw bij Wouter Bos aankloppen voor staatssteun. Volgens Bos zelf zou dit ertoe geleid hebben dat de staat nog eens met 7 miljard zou moeten bijspringen– na de eerdere injectie van 10 miljard. Bos besloot in het weekend van 25 januari het economisch eigendom van het hele pakket van 31 miljard aan risico-hypotheken over te nemen, voor bijna 23 miljard. Irrgang: “Bos beweert – evenals directeur Wellink van De Nederlandsche Bank – dat dit een investering is met een grote winstkans. Zij voorzien dat het overgrote deel van de hypotheken netjes afbetaald wordt. Ik krijg geen afdoende antwoord op mijn vragen naar de onderbouwing hiervan.”

Miljardenaankoop solo-actie van Bos

De SP heeft ook kritiek op het eigen-machtig optreden van de minister van Financiën. Bos meende dat hij bevoegd was tot deze maatregel zonder instemming van de Tweede Kamer. Nadat hij zijn besluit genomen had informeerde hij de financieel woordvoerders van de Kamerfracties telefonisch, zondag om middernacht. “Van overleg was dus geen sprake. Naar mijn overtuiging is Bos daarmee zijn boekje te buiten gegaan. Ik beschouw dit als een nieuwe staatsdeelneming en die mag hij niet aangaan zonder instemming van de Kamer. Van een noodsituatie was ook geen sprake, want hij was hier al sinds december mee bezig.”

Wat vindt Irrgang in het algemeen van de maatregelen van het kabinet om de economische crisis te bestrijden? “Ik vind dat de regering veel te weinig doet. De centrale banken kunnen de rente verlagen. Maar in Amerika staat die al op nul procent, dus is er geen verdere verlaging mogelijk. De crisis slaat wereldwijd toe, dus landen kunnen elkaar ook niet uit het slop trekken. Dan rest er maar één optie: forse verhoging van de overheidsuitgaven, een groots stimuleringsprogramma zoals Obama nu doet. Dat moeten we ook in Nederland doen: in 2009 en 2010 extra investeren in duurzame energie, het spoor, woningbouw, energiebesparing enzovoorts. Ik denk aan 6 tot 12 miljard. Dat leidt even tot een hogere staatsschuld, maar omdat de uitgaven eenmalig zijn is dat effect snel weer verdwenen. Zo kunnen we tienduizenden banen scheppen voor de mensen die nu door verlieslijdende bedrijven op straat gezet worden.”