Tribune, nieuwsblad van de SP, nr. 3/2003

Tribune 14 maart 2003 ‘We hebben een

wereld te winnen’

Hans van Heijningen (1953) nam met zijn 13de plaats een prominente plek in op de SP-kandidatenlijst voor de Kamerverkiezingen van 22 januari 2003. Alle peilingen wezen voor de coördinator van de Solidariteitsfonds XminY op een Kamerlidmaatschap. Maar het liep anders. Althans voor een deel. Want binnenkort treedt hij alsnog in dienst bij de SP. Voortaan is het Hans van Heijningen, fractiemedewerker sp Tweede Kamer.

Schijn bedriegt. Een gebruinde Hans van Heijningen wandelt het kantoor van XminY in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt binnen. Handen van medewerkers worden geschud. Alles wijst op het genot van een welverdiende vakantie in een warm land. Niets blijkt minder waar. 'Nee, ik ben net terug van een conferentie uit Turkije en ik denk dat ik meer sneeuw heb gezien dan jullie hier,' zegt hij.

De coördinator van Solidariteitsfonds XminY is samen met Mehmet Ülger, mede-auteur van het boek ‘Grijze Wolven’, naar Istanbul geweest. Van Heijningen: 'Het was een internationale vredesconferentie, op uitnodiging van DIDF (Federatie van Democratische Verenigingen van Arbeiders uit Turkije in Nederland). Zij houden zich bezig met de belangen van Turken in Nederland, maar zijn ook verbonden aan een organisatie in Turkije. Deze club had een conferentie georganiseerd over de dreigende oorlog.'

In Istanbul ontmoetten Van Heijningen en Ülger vele verschillende groepen en mensen. 'Politici, intellectuelen, kunstenaars, mensen uit Libanon en uit West-Europese landen kwamen samen om te praten over het probleem Irak en de rol van Turkije bij dat probleem. Ik kan niet anders zeggen dan dat ik het bijzonder inspirerend vond om te zien hoe groepen in andere landen het oorlogsverzet georganiseerd hebben. Verder is het sowieso interessant om mensen te ontmoetten uit de progressieve Europese beweging,' vertelt hij.

Voordat Hans van Heijningen coördinator werd van het Solidariteitsfonds XminY was hij lange tijd in Nicaragua werkzaam. 'Eerst als journalist en later als beleidsadviseur van de Sandinistische regering.' Nu staat Van Heijningen opnieuw voor een nieuwe uitdaging. 'Ja dat klopt, vanaf 1 april ga ik werken als beleidsmedewerker in de Tweede Kamer. In Istanbul heb ik, door deze overgangsfase, ook in verschillende hoedanigheden opgetreden. Ik heb gesproken vanuit mijn rol binnen het Platform tegen de Nieuwe Oorlog en verteld hoe we in Nederland aan het werk zijn. Verder heb ik een interview gegeven aan een krant over de SP. Met name over hoe vernieuwende linkse politiek in Europa er uit zou kunnen zien.' De boodschap in de toespraak, die Van Heijningen hield op de conferentie, was duidelijk: 'De Turkse regering heeft een beroep gedaan op NAVO-landen als Nederland om Patriotraketten op Turks grondgebied te stationeren om te voorkomen dat een eventuele Iraakse aanval effectief zal zijn. Onze regering, een trouwe bondgenoot van de VS, voldeed aan dit verzoek en de Patriots zijn onderweg. Daarbij moet worden aangetekend dat er in Nederland Kamervragen zijn gesteld over de kwaliteit en effectiviteit van de betreffende verdedigingssystemen. Als vredesbeweging hebben wij ons tegen het verzoek van de Turkse regering gekeerd. Niet omdat we de Turkse bevolking niet zouden willen beschermen tegen de desastreuze effecten van een dergelijke aanval, maar omdat de installatie van de Patriots in het zuidoosten van Turkije een stap is in de voorbereiding van een agressieoorlog tegen Irak. Solidariteit betekent niet dat we regeringen ondersteunen in hun oorlogsvoorbereiding, maar dat we eraan werken een oorlog te voorkomen. We hebben een wereld te winnen!'

De toespraak van Van Heijningen kreeg hoge actualiteitswaarde door de weigering van het Turkse parlement om Amerikaanse troepen toe te laten.

Over de uitkomst van de stemming in het Turkse parlement heerste aanvankelijk verwarring. Het voorstel leek met 264 voor aangenomen, korte tijd later bleek dat er vier stemmen ontbraken voor de benodigde absolute meerderheid.

Hoge functionarissen bij het Amerikaanse ministerie van Defensie verklaarden dat de VS nu hun plannen voor een oorlog met Irak zullen moeten veranderen. Washington had gedacht de aanval op twee fronten in te zetten, via Turkije vanuit het noorden en via Koeweit uit het zuiden. Deze strategie zou de oorlog behoorlijk kunnen bekorten, aldus de Amerikaanse Defensieplanners. Maar onoverkomelijk zou de Turkse afwijzing niet zijn. "Onze plannen zijn flexibel genoeg om een verandering aan te kunnen." De VS hadden 62.000 militairen in Turkije willen legeren. Verder zouden er ook 225 gevechtsvliegtuigen en 65 helikopters worden gestationeerd. Turkije zou in ruil daarvoor naar verluidt 15 tot 30 miljard dollar aan financiële hulp krijgen.

De Turkse regering heeft nog geen beslissing genomen om het parlement opnieuw over de motie te laten stemmen. De leider van de regeringspartij AKP, Erdogan, verklaarde dat de partij en de regering nog "de nodige calculaties" moeten maken. Erdogan liet eerder weten dat de stemming "volkomen democratisch" is verlopen. Tijdens de parlementsvergadering demonstreerden zaterdag tienduizenden mensen tegen de komst van de Amerikanen.

Zowel Turkije als de VS benadrukten dat de relatie tussen de twee landen geen schade zal ondervinden van de beslissing van het parlement. De Turkse premier Gül verklaarde dat het "strategische partnerschap met Washington niet in één dag is ontstaan, en ook niet in één dag verloren zal gaan". Gül liet wel een waarschuwing uitgaan richting Irak, dat Bagdad niet moet proberen misbruik te maken van de situatie.

Terug in Amsterdam is Van Heijningen weer aan de slag voor XminY, waar hij in 1998, na het schrijven van een proefschrift over de verhouding tussen de boerenstand en de Sandinistische regering, werkzaam werd als coördinator. 'XminY Solidariteitsfonds maakt onderdeel uit van een wereldwijde progressieve beweging die zich op basisniveau inzet voor structurele economische, politieke en maatschappelijke veranderingen,'vertelt hij. 'We doen dat op verschillende manieren; we geven financiële steun voor projecten van organisaties die zich inzetten voor politieke zelfbeschikking en sociale verandering en door het initiëren van politieke campagnes en het ondersteunen van campagnes van derden. Concreet zijn we erg actief op het gebied van globalisering, anti-oorlog, milieustrijd en steun aan homo- en lesbogroepen in landen buiten Europa.'

Ook thema's waar grote organisaties geen tijd of zin in hebben of het politiek niet interessant gevonden worden, vinden onderdak bij XminY. 'We zijn bijvoorbeeld nogal actief met de protesten tegen IMF en Wereldbank en we maken deel uit van een circuit dat wereldwijd protesten organiseert,' vertelt Van Heijningen. 'Een ander thema waar we als XminY het afgelopen jaar veel aan gedaan hebben, is de waterprivatisering in Bolivia. Een aantal multinationals is er daar uit gegooid onder druk van volksprotesten. Vervolgens hebben deze multinationals een proces aangespannen tegen de Boliviaanse overheid, één van de armste landen van de wereld. Zo proberen ze de Bolivianen een poot uit te draaien. Dat gaat allemaal via schimmige constructies, waar ook de Nederlandse ING-bank bij betrokken is. Wij proberen in dat verband het imago van ING te beschadigen en er voor te zorgen dat ze zich terugtrekken uit deze malafide praktijken.'

‘Ik had als jongetje op de basisschool nooit de drang om later parlementariër te worden’

Genoeg werk aan de winkel nog zou je denken. Toch besloot Van Heijningen kort geleden tot een overstap naar de SP. 'Ik voer al langere tijd gesprekken met mensen die binnen de SP een rol van betekenis spelen, rond de globaliseringactiviteiten en de anti-oorlogactiviteiten. Daardoor raakte ik steeds meer geïnteresseerd in de SP en omgekeerd de SP in mij. Dat wederzijdse gevoel werd zo goed, dat ik akkoord ben gegaan met het verzoek om kandidaat te zijn bij de laatste Kamerverkiezingen. Iedereen weet hoe vreemd deze verkiezingen verlopen zijn en ik kwam uiteindelijk toch niet in de Tweede Kamer. Nou was dat persoonlijk voor mij geen enkel probleem omdat ik als jongetje op de basisschool nooit de drang heb gehad om later parlementariër te worden.'

Verder: 'Wat er aan deze uitslag vooraf ging was een campagne die zo'n twee maanden geduurd heeft en in die tijd heb ik veel en nauw samengewerkt met vele mensen binnen de SP. Dat heeft me gemotiveerd om met de SP verder te gaan. Wat ik ook zo verschrikkelijk fascinerend vond was de interesse van de mensen in het land voor de SP.'

Toch leidde de interesse in de SP niet makkelijk in het afsluiten van het hoofdstuk XminY. Hans van Heijningen: 'Nee zeker niet, ik heb vijf jaar lang met hart en ziel gewerkt bij en aan XminY. De organisatie is goed tot ontwikkeling gekomen en dan is het zeker niet makkelijk om zomaar een knoop door te hakken. Ik heb met beide partijen goede gesprekken gevoerd en uiteindelijk heb ik dan besloten om met de SP verder te gaan.'

Dat verder gaan betekent concreet dat Hans van Heijningen met ingang van 1 april in dienst treedt als fractiemedewerker buitenland politiek. Ook gaat Van Heijningen zich hard maken voor een werkgroep Sociale Globalisering binnen de SP. 'Die is er nog niet, die moet er komen en daar gaan we hard aan werken.' Ook zijn de eerste gesprekken gevoerd over het opzetten van een internationaal secretariaat. 'Daarover moet nog veel gepraat en besproken worden binnen de partij, maar als het er komt, dan zou ik er graag mijn bijdrage aan geven.'