Tribune 02/2000 Interview: Joop Visser

Interview

Joop Visser

‘Vroeger Jaap Fischer’ schrijft een heel domme cd-recensent nog wel eens tussen haakjes achter zijn naam. Joop Visser baalt daarvan. ‘We zijn inmiddels al tweehonderd liedjes verder.’ Bovendien heeft hij aanzienlijk meer te melden. Bijvoorbeeld, hoe de politiek een bende maakt van het onderwijs. Warhoofden, piskijkers en kruidenvrouwtjes zijn volgens hem verantwoordelijk voor de invoer van de Tweede Fase en het Studiehuis. ‘Wat nou veertien vakken zelfwerkzaamheid, je hebt toch ook niet veertien vakken gymnastiek?!’

‘Weg met de warhoofden, piskijkers en kruidenvrouwtjes’

‘Je zou toch zeggen dat ze in pakweg een halve eeuw behoorlijk onderwijs op poten hadden kunnen zetten. Wat er de afgelopen jaren is gebeurd, is grootschalig experimenteren met kinderen. Op zich ben ik niet tegen experimenten, je moet tenslotte eens wat kunnen proberen. Maar de kleuterschool is eruit gedonderd, de basisvorming is mislukt en de Tweede Fase en het Studiehuis zijn een aaneenschakeling van experimenten. De mensen die het voor het zeggen hebben wisselen voor een deel, achter de schermen blijven ze zich er echter toch mee bemoeien. Een goedlachse dame als Ginjaar-Maas, die acht jaar staatssecretaris is geweest, staat nóg te adviseren terwijl ze een enorme puinhoop heeft achtergelaten. En neem Van Kemenade! Die staat ook vooraan als het op een adviescommissie aankomt die een buitenlands reisje mag maken. Hij was indertijd de man achter de HOS-nota. Een schandalige salarisverlaging voor beginnende docenten die daar geen enkele inspraak in hadden, omdat ze toen nog niet begonnen waren. Er was een overeenkomst gesloten met de bonden om aankomende docenten zo’n vierhonderd gulden minder uit te betalen dan collega’s die al werkten. Dat is de bijl aan de wortel van het onderwijs geweest.

Ik heb een tijdje in de onderwijswerkgroep van de SP gezeten. Waarom SP? Ach, als de VVD me gevraagd had zou ik het ook hebben gedaan. Zolang het om de kwaliteit van het onderwijs gaat zijn er heel veel partijen die wel wat info kunnen gebruiken. Want er is het nodige mis in het onderwijs. De veel te grote scholen bijvoorbeeld. Alle verhalen over geweld op straat en agressie onder jongeren. Iedereen weet dat het te maken heeft met opvoeding, en met discipline. Maar ook met sociale controle. Dat is tien jaar geleden al gezegd, toen de heren politici de scholen gingen vergroten. Een van de laatste dingen waar je jongeren mee kan vormen is sociale controle. Op scholen van twaalfhonderd leerlingen is die controle weg. Als ik op mijn school met zeshonderd man een jongen met een brommer over de stoep zag rijden was het: ‘Joh, kom es effe hier’ en dan hield je daar een praatje mee. Je hoefde hem niet eens in de klas te hebben. Hij wist wie jij was en jij kende hem. Op het moment dat je op zo’n leerfabriek met 1200 man hetzelfde probeert, steekt hij z’n middelvinger op en zegt: ‘Ik heb met jou geen flikker te maken.’

We pakken problemen niet gericht aan, maar gooien meteen hele structuren om. De kleuterschool sluit niet goed aan op de lagere school. Wat doen we? We schaffen de kleuterschool af. Er moet een Studiehuis komen, want dertig procent van de studenten in het hoger onderwijs valt af. Nou prima, zeventig procent doet het dus goed, uitstekende score. Moet je ook nog eens kijken wat die dertig procent dan gaat doen, want afhaken wil niet zeggen dat ze verkeerd terechtkomen. Waarom dan in vredesnaam dat Studiehuis? En vooral: waarom die verplichting van bovenaf? Oké, het is een uitstekend systeem voor ijverige leerlingen. Maar die groep is nooit het probleem geweest. Die kinderen kwamen er altijd wel. Het gaat er in het onderwijs juist om hoe je de zwakkere leerlingen het best begeleidt. Hoe hou ik kinderen in de leeftijd van zestien, zeventien jaar erbij die snel zijn afgeleid en school niet zien zitten? Dat is de vraag. Niet door zelfwerkzaamheid, dat staat vast. Maar ineens moeten op de middelbare school alle vakken zelfwerkzaam worden. Het is prima om leerlingen die vaardigheid aan te leren. Maar waarom nou met alle vakken? Als je alleen wiskunde zelfwerkzaam maakt, kunnen leerlingen dat op de universiteit toch in alle vakken toepassen? Zegt een school, wij doen dat liever met geschiedenis. Perfect! Wat nou veertien vakken zelfwerkzaamheid? Je hebt toch ook niet veertien vakken gymnastiek?

Onderwijzen is een vak. Weten die onderwijshervormers veel! Warhoofden, piskijkers en kruidenvrouwtjes, dat is zo’n beetje het volk dat de beleidsmakers in het onderwijs adviseert. Dat weet niet dat vrijdag het vierde uur een heel ander uur is dan maandag het eerste. Dat je met de ene klas kan lezen en schrijven en je bij een ander de teugels kort moet houden. Als het leuk is, is het doodvermoeiend. Een leuke klas, dat is vijftig minuten zeg maar voetballen met zo’n dertig jongens. Hartstikke gezellig. Maar een rotklas is veel makkelijker, die hou je gewoon strak. Als je het daar gezellig gaat maken, maken ze je af waar je bij staat. Dan is het zitten, koppen dicht en geen geintjes. Soms is het nodig de autoritaire zak te spelen, maar je moet ook begrijpen dat vakantie leuker is dan school en dat er niets mooiers is dan wanneer jouw les uitvalt. Moet je nooit laten merken, natuurlijk. Lesgeven is toneelspelen.

Nu ben ik alweer een tijd weg uit het onderwijs en heb me helemaal toegelegd op de muziek. Mijn cd’s geef ik in eigen beheer uit. Geen gezeur met platenlabels. Het zal best makkelijker zijn om de hele rompslomp over te laten aan een platenmaatschappij, maar de verhouding arbeid–kapitaal is negentiende-eeuws. De auteurswet zit zo in elkaar dat de producent en iedereen daaromheen beschermd worden, behalve de artiest. De inbrenger van het talent doet er niet zo toe. Er is nooit een artiest die zelf een contract opstelt. Een beginnend artiest, van zeg een jaar of twintig, wordt geconfronteerd met een gevestigd bedrijf met een juridische afdeling en krijgt een contract onder de neus. Weet hij veel! Zolang de belangen gelijklopen is er niets aan de hand. Maar bij de inkomstenverdeling wel degelijk. Dat bepaalt de maatschappij volledig zelf. Door de bank genomen pakt het kapitaal negentig procent en blijft de artiest achter met tien procent. Te gek voor woorden! Zodra je een contract hebt getekend, is je werk niet meer van jou maar van het label. Van de politiek hoef je op dit punt niks te verwachten. Dit is geen onderwerp om mee te scoren. Je hebt dan wel de Buma-Stemra, maar dat is slechts een incassobedrijf van artiesten. Een radiostation draait een plaat en de Buma komt vangen. Een artiest kan niet zeggen: ‘Ik wil dat nummer niet meer gedraaid hebben,’ of: ‘Ik wil niet dat Paul de Leeuw mijn liedjes zingt’. Hij zingt veel liedjes van andere artiesten en doet dat vre-se-lijk! Verder is het een beste jongen hoor en tussen de hopen stront die hij produceert, zitten af en toe wel eens een paar parels, maar zijn hele gimmick is onvolwassen gedrag. Zing je op die manier een serieus liedje, dan gaat dat helemaal de mist in. Buma-Stemra kan niet zeggen: Robert Long mag wel een liedje van Visser zingen en Paul de Leeuw niet.

Optreden doe ik maximaal dertig keer per jaar. Soms in theaters, maar vooral voor besloten publiek. Promotiepartijen, iemand die vijftig wordt, een enkel bedrijfsdiner… En natuurlijk politieke partijen. Heel graag!’