Het is tijd voor rechtvaardigheid!

De afgelopen veertig jaar zijn de meeste gezinnen er in besteedbaar inkomen nauwelijks op vooruit gegaan. Heel veel mensen wisten dit al uit ervaring, maar de Rabobank heeft het precies uitgerekend.

Toch is ons land in die jaren veel rijker geworden, zo laten cijfers van het CBS zien. Het bbp is in veertig jaar tijd ruim vijf keer groter geworden. Het inkomen van de mensen is echter achtergebleven bij de winsten van de bedrijven. De huishoudens krijgen een steeds kleiner deel van de economische taart, zo schrijft de Rabobank. Het aandeel van het nationaal inkomen dat naar ‘arbeid’ gaat wordt steeds kleiner en het aandeel dat naar ‘kapitaal’ gaat steeds groter. De bank laat ook zien dat dit een politieke keuze is: vóór die tijd deelden de huishoudens wél mee in de groei.

De beschrijving door de Rabobank van onze economie in de afgelopen veertig jaar komt grotendeels overeen met de analyses van het kapitaal zoals Karl Marx die heeft gemaakt: in een ‘vrije’ markteconomie zullen de opbrengsten van de arbeid van de werkers terechtkomen bij de bezitters van het kapitaal. Dit is geen natuurverschijnsel of economische noodzaak, maar een politieke keuze. Door de rechten van werkers in te perken; de Rabobank wijst in haar analyse op het ‘Akkoord van Wassenaar’ uit 1982, toen vakbonden een deal sloten met de werkgevers om de ontwikkeling van de lonen te beperken. En door multinationals grote voordelen te gunnen, zoals de afschaffing van de dividendbelasting door Mark Rutte, die vele miljarden oplevert voor de aandeelhouders in het buitenland. 

Karl Marx beschreef niet alleen de ongekende macht van het kapitaal, maar ook wat dit betekende voor de werkers en de samenleving. In de kapitalistische markteconomie zoals die zich in de negentiende eeuw ontwikkelde werden ook de werkers zelf een product, dat een bepaalde ‘waarde’ had op de arbeidsmarkt: “Zij heeft de persoonlijke waardigheid opgelost in de ruilwaarde”, schreef Karl Marx. Het internationale kapitaal veranderde ook de nationale samenlevingen: “Zij schept zich een wereld naar haar eigen beeld.” Marx voorspelde hoe de belangen van het kapitaal steeds meer de politiek in landen zouden bepalen en hoe die meer macht zouden geven aan de markt. En hoe de politiek zou merken dat zij “de onderaardse machten die zij zelf heeft opgeroepen niet meer kan beheersen.”