Tribune 6/2008 :: Tegen de stroom in

Op 1 juli gaan de prijzen van gas en elektriciteit fors omhoog.

Tegelijkertijd schieten ook de winsten van energiebedrijven én de gasopbrengsten van de Staat de lucht in. Zet dat geld in voor energiebesparing, zegt de SP. De burger mag nog blij zijn, vindt Gasterra.

Tekst: Herman Damveld en Rob Janssen

Foto: Peter Hilz / Hollandse Hoogte

Adembenemend zijn de bedragen. De olieprijs is al een paar maanden boven de honderd dollar per vat, tegen 28 dollar begin deze eeuw en 20 dollar in de jaren ’90. Een vat olie kostte in 2006 nog 65 dollar per vat. De laatste maand schommelt de prijs rond de 115 tot 135 dollar. Tegelijkertijd stijgen de winsten van de vier grote energiebedrijven. SP-Kamerlid Paulus Jansen: “In 2006 bedroeg de winst van Essent, Nuon, Eneco en Delta 2,3 miljard euro. Dat komt neer op 416 euro per klant.”

De prijs van aardgas is gekoppeld aan olie en stijgt navenant. Daarmee nemen de inkomsten van de overheid uit aardgas toe. Tussen 2001 en 2005 schommelden de jaarlijkse aardgasbaten rond de 6 miljard euro. In 2006 vond een stijging plaats naar 10 miljard en volgens het Centraal Plan Bureau gaat het volgend jaar zelfs om 13 miljard euro. De aardgasbaten dragen zo bij aan het begrotingsoverschot van de overheid. Het Centraal Plan Bureau stelde op 19 maart, dat het begrotingsoverschot naast de gunstige conjunctuur te danken is aan de hoge olieprijs en de daaraan gekoppelde aardgasbaten. Diverse energiedeskundigen verwachten dat de olie eind dit jaar 140 dollar gaat kosten en door zal stijgen naar 200 dollar per vat. De energierekening blijft daarom stijgen en Wouter Bos krijgt als minister van Financiën steeds meer geld binnen.

En de burger? Die mag in de ogen van Gasterra, de verkoper van het aardgas, nog blij zijn met… een voordeel! “Voordeel voor de kleinverbruikers is dat evenals vorig jaar de winter aan de zachte kant was, dus weliswaar hogere prijzen maar een lager verbruik. Over het geheel kan dus de kleine klant niet veel duurder uit zijn dan een jaar terug”, rekent Gasterra-woordvoerder Ben Warner voor…

René van Genugten is senior beleidsmedewerker belangenbehar-tiging van de Woonbond te Amsterdam. Hem wordt het “koud om het hart” als hij spreekt over de energiekosten van mensen met lage inkomens. De dramatische prijsontwikkelingen maken dat energiekosten en energiebesparing hoog op de agenda zijn gekomen van de Woonbond, sinds deze zich niet alleen meer op de huurprijzen, maar ook met de overige woonlasten bezig houdt.

Van Genugten: “Nu hebben we geen invloed op de energieprijzen, maar we kunnen er wel voor zorgen dat de woningen zo energiezuinig mogelijk worden. De huurder zelf kan het energieverbruik maar beperkt beïnvloeden door zuinig te stoken en het gebruik van spaarlampen en tochtstrippen. Veel woningen zijn energieverspillers door verouderde cv-ketels, enkel glas en het ontbreken van muur-, dak- en vloerisolatie. De huurder stookt dan als het ware voor de mussen. We vinden daarom dat er stevige prikkels voor verhuurders moeten komen om hun woningen energiezuinig

te maken.”

Woonlasten omlaag brengen door beter omgaan met energie

Paulus Jansen pleit ervoor om de woonlasten naar beneden te brengen door beter om te gaan met energie: “Hoewel het kabinet dat ook zegt te willen, valt de uitwerking me tegen. Dit jaar moeten 10.000 woningen beter geïsoleerd worden, volgend jaar 100.000 en het jaar daarop 300.000, zegt de regering. Maar de kans is zeer gering dat men dat zal halen. Eigenlijk zouden álle energiebesparingsmaatregelen die op een redelijke termijn kunnen worden terugverdiend bij huur-, maar ook bij koopwoningen uitgevoerd moeten worden.” Hoe dan? Jansen: “Een deel van de enorme winsten van de energiebedrijven is in het eigen bedrijf gestopt. De rest, dat is zo’n 20 euro per maand per klant, is uitgekeerd aan de provincies en gemeenten als aandeelhouders. Dit bedrag is een soort extra belasting voor de mensen. Die 20 euro per maand moet ingezet worden voor verlaging van de energierekening door extra energiebesparingsmaatregelen en duurzame energieprojecten voor woningen. Zo kun je vooral de huurders een wezenlijke bescherming tegen de stijgende energiekosten geven.”

Ook pleit het Kamerlid voor inzet van de gasopbrengsten van de Nederlandse Staat voor versnelling van de duurzame energievoorziening. “Als we onze energie grotendeels opwekken uit zon, wind en water, wordt de Nederlandse economie als het gas over dertig jaar op is, niet afhankelijk van import uit mogelijk politiek instabiele regio’s.”

Maar vooralsnog lijkt er sprake van een trend in tegengestelde richting. Op 22 mei maakte de Limburgse gedeputeerde Herman Vrehen bekend, dat de provincie haar Essent-aandelen zal verkopen als een fusie met concurrent Nuon niet doorgaat.

Met andere woorden: als genoemde schaalvergroting niet doorgaat, wil de overheid geen zeggenschap meer. “Zo stevenen we langzaam af op een bijna-monopolie van één bedrijf”, zegt het Limburgse SP-Statenlid Leny Eijssen. “En zo’n bedrijf wordt natuurlijk interessant voor overname door buitenlandse energiereuzen. Mag jij raden wat we straks nog over onze energievoor-ziening én - besparing in te brengen hebben.”