Tribune 5/2008 :: Creatief met kraken

Reportage

Creatief met kraken

In veel studentensteden is een groot kamertekort en tegelijkertijd een overschot aan leegstaande kantoorpanden. Groningse jongeren brengen een oude wijsheid in praktijk: kraken is geen probleem, maar een oplossing.

Tekst: Patrick Arink Foto: Rick Akkerman

Groningen heeft een naam hoog te houden als het gaat om kraken. In de jaren tachtig bood het gekraakte en inmiddels gelegaliseerde RKZ-ziekenhuis woonruimte aan bijna driehonderd mensen. En het Wolters-Noordhoff Complex was jarenlang hét krakersbolwerk van Noord-Nederland. Hoewel er veel pogingen gedaan zijn om kraken onmogelijk te maken, is het nog altijd een effectieve methode om woonruimte te vinden. “Ik schat dat er op dit moment hier in Groningen ongeveer zestig kraakpanden zijn”, vertelt Niels Jongerius. Hij is een van de mensen achter de Woonwinkel, een initiatief dat de Groninger Studentenbond, Dwars en ROOD Groningen hebben opgezet. “Er is een groot tekort aan betaalbare woonruimte voor jongeren in de stad. Via de Woonwinkel geven we informatie over de mogelijkheden die er zijn om aan een kamer te komen. Dat kan via een huisjesmelker of een woningbouwvereniging, door een pand te kraken, of via anti-kraak – noem maar op. Het is dus niet zo dat we alleen informatie over kraken geven”, aldus Jongerius.

De woningnood in Groningen is groot. Naar schatting is er een tekort van ongeveer 500 studentenkamers in de stad, daardoor liggen de prijzen hoog. Er zijn genoeg huisbazen in Groningen die er niet voor terugdeinzen om 400 euro te vragen voor een kamer van vier bij drie. “Als je weet dat tegelijkertijd twaalf procent van alle kantoorruimte er langdurig leegstaat, dan weet je dat het kraken van een kantoor een effectief middel is tegen de woningnood”, aldus Niels. “De tragiek is dat er alleen maar meer kantoren worden bijgebouwd. Groningen is een relatief arme gemeente. Door grond te verkopen aan projectontwikkelaars komt er geld in het laatje. Maar die projectontwikkelaars willen geen goedkope woningen bouwen, want daar verdienen ze bijna niets aan. Ze bouwen liever een kantoor, dat levert meer winst.”

“Mensen denken dat een kraker koelkasten naar ME’ers gooit”

Ruim een half jaar geleden trok de Woonwinkel de aandacht, toen een groot kantoorpand in het centrum van de stad werd gekraakt. Zo’n vijftig studenten hebben inmiddels een kamer in het vijf verdiepingen tellende kantoor. “We hebben die kraakactie goed voorbereid”, vertelt Niels. “Door op internet te adverteren met een kamer, hebben we vooraf al mensen verzameld die in het pand konden wonen. We hebben iedereen vervolgens uitgenodigd in de Woonwinkel en daar uitgebreid uitgelegd dat het om kraken ging. We hebben iedereen ook meteen een briefje meegegeven voor hun ouders.”

De belangrijkste boodschap aan de krakers in spe was dat kraken iets anders is dan gratis wonen in het pand van een ander. “Iedereen heeft zelf een kamer in het pand moeten bouwen. Keukenvoorzieningen waren er bijna niet. Die hebben de bewoners ook allemaal zelf aan moeten leggen, net zoals douches. Dat er geen huur is, betekent niet dat er geen lasten zijn. Iedereen betaalt voor gas, water, elektriciteit en internet.” Een bewonersbestuur vergadert wekelijks over lopende zaken en eens per drie weken is er een huisvergadering waarbij alle bewoners aanwezig zijn.

In zeven maanden tijd onderging het pand een ware transformatie. Kamers zijn ingericht tot gezellige woon- en studieplekken. Hoekjes in de gang werden barretjes en grote ruimtes doen dienst als centrale keuken en huiskamer. De bedrijfskantine wordt gebruikt voor tentoonstellingen en binnenkort worden er op zondag kerkdiensten gehouden.

Een rondje door het pand bewijst dat het vroegere kantoor wordt bewoond door een gemêleerd gezelschap. Tot de krakers behoren veel eerstejaarsstudenten die net uit huis zijn. Tussen de bewoners zit slechts een enkele ‘ervaren’ kraker. Een MBO-student van een verkoopopleiding woont naast een student Management & Economie; dat is niet het doorsnee beeld dat je voor ogen hebt als je aan krakers denkt. “Nee, en dat is maar goed ook”, zegt Niels Jongerius. “Mensen denken meteen dat een kraker iemand is met een bivakmuts op, die koelkasten naar ME’ers gooit. Wij wilen laten zien dat krakers gewone mensen zijn en dat het kraken van leegstaande kantoren een oplossing is voor de woningnood.” Een van de bewoners van het pand is Marcel Vissers, die een opleiding volgt tot verkoopmanager. “Ik woonde nog thuis en wilde dit studiejaar graag op kamers. Financieel kan ik het best opbrengen om een dure kamer te huren, maar ik kom er gewoon niet tussen. De wachtlijsten zijn enorm. Ik was dus heel blij toen ik hier wel terecht kon. Kraken is misschien niet de beste oplossing voor woningnood, maar wel het beste alternatief.”

“De brandweer komt regelmatig controleren”

Meteen na de kraak zijn er met de politie en brandweer afspraken gemaakt over de veiligheid. Niels Jongerius: “Het is een groot pand en er staat nog een aantal ruimtes leeg, maar in verband met de veiligheid wil de brandweer liever niet dat er meer dan vijftig mensen in het pand wonen. De brandweer komt nog steeds regelmatig controleren en is blij dat we voldoen aan alle brandeisen. Er zijn de afgelopen jaren in Groningen twee grote branden geweest in studentenhuizen, dus we willen graag aan de brandweervoorschriften voldoen.”

De krakers maakten ook een afspraak met de eigenaar, een investeringsmaatschappij. Die is niet blij met de kraak van het pand, maar stond er wel voor open om afspraken te maken over het betalen voor gebruik van gas, elektriciteit en water. “We hebben ook geprobeerd om het pand van ze te huren, maar ondanks al het overleg dat we gevoerd hebben, kwamen we daar samen niet uit. Er is wel afgesproken dat een Groningse woningcorporatie het pand kan kopen.” Ondanks die afspraken en het overleg, probeert de eigenaar de krakers nu uit het pand te krijgen. De investeringsmaatschappij beweert een huurder te hebben en eist om die reden dat de krakers vertrekken. Dat klinkt dramatisch, maar de krakers zijn niet onder de indruk. Niels: “Onze advocaat zegt dat we redenen genoeg hebben om optimistisch te zijn. Ze kunnen ons er wel uit willen zetten, maar zij hebben een gebruikersovereenkomst met ons getekend die rechtsgeldig is. Bovendien wordt er nog met de woningcorporatie onderhandeld over verkoop van het pand. Het is dus maar de vraag of de krakers werkelijk moeten vertrekken.”

Afgelopen maand organiseerde de Woonwinkel een symbolische sleuteloverdracht voor de bewoners. “De bewoners hebben in zeven maanden tijd bewezen dat ze goed in staat zijn het pand te beheren”, legt Niels uit. “Ze hebben de hulp van de Woonwinkel dus niet meer nodig. Vandaar de sleuteloverdracht.” Tegelijk met de sleuteloverdracht werd ook een rondleiding gegeven voor raadsleden en andere geïnteresseerde Stadjers. “We willen er bij de gemeente op aandringen dat er vanaf nu alleen nog maar kantoren gebouwd worden waar eenvoudig keukens, douches en andere woonvoorzieningen ingezet kunnen worden. Dan kun je besluiten om een kantoor dat lange tijd leegstaat eenvoudig om te bouwen voor bewoning.”