Tribune, nieuwsblad van de SP, nr. 5/2003

Tribune 9 mei 2003

'Witte vlekken' heten ze in het jargon van de SP. Gebieden waar de partij nog niet geworteld is en geen actieve afdeling heeft. Momenteel verschieten ze in rap tempo van kleur. Naar tomaatrood. De SP, dat is Oss. En Schijndel en Uden, een heel klein beetje Rijnmond en natuurlijk in Nijmegen en Heerlen. Wel, zo was het lang geleden misschien. Maar nu beslist niet meer.

Vorig jaar stond in het teken van de definitieve doorbraak in Amsterdam met bijna 37.000 SP-stemmers bij de Kamerverkiezingen plus een razendsnelle groei naar inmiddels meer dan 2500 leden. En 2003 wordt het jaar van de nieuwe afdelingen. Nieuwe kansen grijpen, het discussiestuk voor het 12de partijcongres van 24 mei, stelt als doel nog dit jaar het aantal SP-afdelingen te laten groeien naar 150, en aan de verwezenlijking daarvan wordt hard gewerkt. 25 Nieuwe SP-kernen hebben inmiddels de status gekregen van afdeling in oprichting, als bewijs dat ze voldoen aan de formele eisen die de statuten stellen.

De aanstormende nieuwkomers zitten verspreid over het hele land, zijn te vinden in steden en in uitgesproken plattelandsgebieden en zelfs op één van de Waddeneilanden. Eén ding hebben ze gemeen, blijkt uit een snelle rondgang door het land: aanstekelijk enthousiasme.

Steenwijkerland is een grote plattelandsgemeente in Noordwest-Overijssel met Steenwijk als hoofdplaats en met een groep van vijftien actieve SP'ers die stevig aan de weg timmeren. NS-conducteur Henk Klaster is beoogd voorzitter van de nieuwe afdeling. 'Bij de verkiezingscampagne van mei 2002 waren we met z'n drieën. In augustus hebben we alle leden bij elkaar geroepen. Doordat we de avond ook via de media aankondigden kwamen er ruim twintig mensen waarvan de helft nog geen lid was. In september volgde een nieuwe bijeenkomst, waar we echt van start gegaan zijn.' Inmiddels is de nieuwe afdeling Steenwijkerland al bezig een nog nieuwere afdeling in het nabijgelegen Meppel op te starten. Wat Klaster vooral opviel, was de belangstelling van de pers voor de nieuwe partij. 'De politiek is hier nogal gezapig. Aan de media was duidelijk te merken dat ze blij zijn met het leven dat wij in de brouwerij brengen. Over belangstelling hebben we daarom beslist niet te klagen.'

In Groesbeek, onder Nijmegen langs de Duitse grens, nam Marcel Kersten het voortouw. 'Ik stapte naar andere SP'ers toe die wel folders uitdelen en posters plakken. Je zag ze zich afvragen of het wel wat kon worden met zo'n jonkie. Maar inmiddels zijn ze razend enthousiast.' De nieuwe afdeling voerde actie tegen de verslechteringen in de vervoersvoorzieningen voor gehandicapten en ondervroeg de Groesbeekse bevolking over welke zaken aangepakt moeten worden. Kersten: 'En we zijn nu bezig met een groot onderzoek naar de relatie tussen jongeren en de gemeente. Daarbij interviewen we natuurlijk veel jongeren, maar ook mensen van alle mogelijke instanties. We willen nauwkeurig in kaart krijgen welke zaken goed lopen en welke verbeterd moeten worden.'

Onder de actieve nieuwkomers zitten opvallend veel jongeren en relatief weinig mensen met ervaring in andere partijen. Een uitzondering hierop is Joop Knukkel die zijn politieke sporen ruimschoots verdiend heeft in de CPN en later als wethouder voor de lokale partij Verenigd Links in zijn woonplaats Enkhuizen. In september 2002 zocht hij contact met SP, waarna de Enkhuizer leden uitgenodigd werden, een coördinatiegroep vormden en aan de slag gingen. Knukkel: 'Tot nu toe hebben we ons vooral beziggehouden met de verkiezingscampagnes, maar binnenkort start een aantal andere acties. Rond het uitstel bij de bouw van een verzorgingscentrum, het mogelijk verdwijnen van postkantoren en de eventuele verkoop van onze spoorlijn.' Waarom de overstap naar de SP? 'Omdat je lokaal te weinig kunt met grote landelijke kwesties: vraagstukken van oorlog en vrede bijvoorbeeld, of de problemen in de zorg en het ouderenbeleid, iets waar ik nauw bij betrokken ben. Via een landelijke partij kun je daar wél druk op zetten. En de keuze voor de SP was voor mij vanzelfsprekend gezien de actiegerichtheid van de partij. Zo ben ik zelf ook.'

Maar liefst 9,3 procent van de Kerkraadse kiezers koos bij de Tweede-Kamerverkiezingen van januari voor de SP. Ook worden er vanuit het nabijgelegen Heerlen al sinds jaar en dag SP-initiatieven ontplooid. Maar toch onbrak het in de Zuid-Limburgse grensstad nog altijd aan een zelfstandige afdeling. Daarin is nu echter razendsnel verandering aan het komen, meldt Bert Meijs, één van de mensen die de kar trekken. 'In maart zijn we afdeling-in-oprichting geworden, en het loopt geweldig. Er zijn nu zo'n twintig tot vijfentwintig mensen die de schouders eronder zetten en met onze 240 leden hebben we uitstekende mogelijkheden om de boel goed op de rails te zetten.' De Kerkraadse SP roert zich inmiddels al stevig rond plannen om een groot aantal huurwoningen te slopen en rond de afbraak van een gemeenschapshuis waarbij volkomen onduidelijk is welk alternatief er is voor de verenigingen die daar nu hun thuisbasis hebben.

Wim van Hal uit Didam is al een jaar of acht actief in de SP-afdeling Zevenaar. Plannen om Didam samen te voegen met s'-Heerenberg en Wehl leidden tot het initiatief om een eigen afdeling Montferland op zetten. En dat gaat voorspoedig. Van Hal: 'We hebben inmiddels 60 leden en bijvoorbeeld rond de huisartsenpost en de gemeentelijke herindeling actief opgezet die heel wat opzien gebaard hebben. Dat waren ze in een gemeente met een CDA-meerderheid niet gewend.' Inmiddels lijkt het erop dat de samenvoeging van de gemeenten doorgeschoven wordt naar 1 januari 2005. Van Hal: 'Dat geeft niets. Dan hebben wij meer tijd om ons voor te bereiden voor de gemeenteraad. En ook als de verkiezingen niet doorgaan op de al geplande datum van 19 november 2003, gaan we op die dag toch een spetterende actie voeren.'

Moerdijk, de West-Brabantse gemeente op de grens met Zuid-Holland, is in heel Nederland bekend als industriegebied waar vooral chemische bedrijven zich uitstekend thuisvoelen. Maar er wonen ook nog mensen. En die beloonden de SP bij de laatste Statenverkiezingen met 10,9 procent van de stemmen. Chris Verschuuren weet wel waarom zijn partij zoveel steun kreeg. 'Wij verzetten ons al jarenlang tegen de aanleg van Moerdijk-2, een nieuw bedrijventerrein dat ruimte moet bieden aan nog veel meer chemische industrie.' In de Brabantse Staten heeft de PvdA inmiddels haar strijd tegen de komst van zwaar vervuilende bedrijven op Moerdijk-2 gestaakt in ruil voor een plaats in het college van Gedeputeerde Staten. De nieuwe SP-afdeling zal daardoor waarschijnlijk nog meer de wind in de zeilen krijgen. Verschuuren: 'We hebben zo'n vijfenzestig leden en zijn bezig met de nodige activiteiten. Het ziet er goed uit.'

Nieuwe afdelingen volgen niet alleen de begane SP-actiepaden, maar kiezen ook nieuwe terreinen om zich mee bezig te houden. Zo houdt de afdeling in oprichting Weststellingwerf (Friesland) zich bezig met de problemen van mensen die hun woning tegen hoge kosten moeten aansluiten op de riolering en met de reacties op kindermishandeling. Gerard van der Sluijs: 'Bij de riolering zijn we aan het uitzoeken hoe dat in andere gemeenten zit en bij de kindermishandeling onderzoeken we welke instanties zich daarmee bezighouden en hoe die samenwerken of juist langs elkaar heen werken. Een ander actieterrein is het asielbeleid. Naar aanleiding van een aantal schrijnende uitzettingssituaties hebben en SP en GroenLinks allerlei organisaties bij elkaar geroepen om te kijken wat ze kunnen doen. 'Er is nu een werkgroep gevormd die gaat kijken hoe we de bevolking kunnen informeren en wat we kunnen doen tegen de gevolgen van onmenselijke beslissingen.'

Inspirerende verhalen van enthousiaste nieuwkomers, die ook op te tekenen zijn in Veghel, Ulrum, Houten, Geldrop, Kampen, Purmerend, Rheden en nog heel wat grotere en kleinere plaatsen. Na de verkiezingsdoorbraak van 2002 vindt nu een nieuwe doorbraak plaats, die misschien minder in het oog springt, maar minstens even belangrijk is voor de SP: een snelle ontwikkeling naar steeds meer actieve afdelingen die samen met de mensen lokaal resultaten boeken. Het belang daarvan wordt treffend omschreven in het al genoemde congres-discussiestuk Nieuwe kansen grijpen: 'Op lokaal niveau is vaak het beste te bewijzen dat de mens invloed kan hebben op zijn omgeving en op zijn toekomst en geen speelbal hoeft te zijn van onzichtbare machten en krachten. Op lokaal niveau kan het zelfvertrouwen van mensen worden vergroot, door zeggenschap af te dwingen over hóe we samenleven.'

Een kleine gemeente is voor een nieuwe SP-afdeling geen beletsel om activiteiten te ontplooien. Dat bewijzen ze in St. Oedenrode, gelegen tussen Den Bosch en Eindhoven. Mia van Boxtel: 'Onze eerste actie sloeg meteen enorm aan. In een paar weken tijd haalden we vijftienhonderd handtekeningen op voor een brug over een nieuwe snelweg die de gemeente gaat doorsnijden. Willens en wetens had de gemeente de gevolgen voor één wijk niet meegenomen in de effectrapportage, en wij organiseerden het verzet daartegen.' Andere acties volgden, onder andere rond de gehandicaptenvoorzieningen, en leidden ertoe dat de jonge SP-afdeling inmiddels bekender is dan de andere politieke partijen. 'We horen regelmatig jullie zijn de enige die wat doen.' De dadendrang in St. Oedenrode viel ook de rest van de Brabantse SP op, met als gevolg dat Van Boxtel hoog op de provincielijst kwam en in maart tot Statenlid is gekozen. 'De ervaringen en kennis die ik daardoor opdoe, zijn ook plaatselijk uitstekend te gebruiken. Ze gaan nog veel van onze afdeling horen.' l

Een SP-afdeling moet volgens de statuten van de partij minimaal 50 leden tellen en over minstens vijf bestuursleden beschikken. Om de status te krijgen van zelfstandige afdeling, moet een groep SP'ers bovendien laten zien dat ze samen met de bevolking aan de slag kan en wil gaan met praktische activiteiten. Een nieuwe afdeling krijgt daarom eerst - voor de duur van zes maanden - de status van afdeling in oprichting. Daarna beoordeelt de Partijraad of aan alle voorwaarden is voldaan en krijgt de afdeling - als het oordeel positief is - de statutaire rechten van een volwaardige SP-afdeling.

De SP telt momenteel 104 afdelingen, waarvan er 25 in nog in de oprichtingsfase zijn. Dun gezaaid is de partij vooral in Zeeland, Flevoland en Drenthe: provincies die ieder slechts twee afdelingen binnen hun grenzen hebben. De meeste afdelingen zijn te vinden in Noord-Brabant (19) en Zuid-Holland (16). De snelste ontwikkeling vindt plaats in Noord-Holland. Die provincie biedt onderdak aan 14 afdelingen, waarvan er maar liefst zeven onlangs in oprichting gegaan zijn. Groningen herbergt zes afdelingen, Friesland vijf, Overijssel negen, Utrecht zeven en Gelderland en Limburg ieder elf.