Spanning januari 2011 :: Metal met een boodschap

Het rijke rooie leven - deel 75

Miljoenen Magen van Verz Ed

Tekst: Sjaak van der Velden

Wie wat bewaart, heeft wat. Dat bleek onlangs maar weer toen ik in mijn platenkast de lp Miljoenen Magen van Verz Ed vond. Een plaat die ik ooit, in 1983, als bijlage ontving bij het anarchistische tijdschrift Gramschap, maar die nu op internet 45 euro doet. Wie had dat gedacht. Gramschap deed er vaak een plaat bij, soms een single, soms een lp, maar andere keren weer een poster of brochure. Het ging altijd om politieke zaken en zo kreeg ik een aardige verzameling alternatieve muziek in mijn bezit. Op Miljoenen Magen staat een nummer dat met heel kleine aanpassingen ook de tegenwoordige mens zeer bekend in de oren zal klinken: De Christendemoncraat.

De Christendemoncraat

Ik hoor ze nog, nee dit nooit meer

geen oorlog geen fascisme meer

‘n zee van oranjesmoeltjes keek

hoe hun moeder wuifde van overzee

En de christendemocraat die stond voorop

met z’n vlaggetje en z’n vrome kop

het papiertje diep verfrommeld in z’n zak

met inhoud ‘Holland slaap maar zacht

want ik houd de wacht’.

Zo kwam de tijd van herinkeer

van wederopbouw en nog zoveel meer

Marshallhulp en Navopact

zorgde voor een vredige nacht

En de christendemocraat......

Wat waren we rijk de tijd ging snel

misschien in Indië even in de knel

maar Luns en kluns sprak stevig woord

want een vrij land kent geen moord

En de christendemocraat......

Er was zelfs werk te over, meneer

dus kregen we Achmed in de leer

hij schrobde de vloer voor een gulden per dag

het bleek dat zelfs heel z’n familie daarvan vrat

En de christendemocraat......

Al hadden we dertig jaar geen oorlog gehad

dat kwam door de Navo en ons goed gedrag

toch werd het wat minder er ging zelfs wat plat

men vertelde dat het hem in Achmed zat

En de christendemocraat......

Zo zijn we weer in crisissfeer

er staat nu zelfs weer een heer

te schreeuwen ‘Achmed eruit’

z’n strot is sinds veertig jaar weer luid

En de christendemocraat die staat weer voorop

te prevelen ‘bidt tot god’

dossiers vol in z’n binnenzak

met inhoud ‘Holland slaap maar zacht

want ik houd de wacht’

De goede verstaander heeft bij deze tekst niet veel uitleg nodig. Een stukje geschiedenis en de opkomst van Janmaat en zijn Centrumdemocraten, terwijl de christendemocraten iedereen in slaap proberen te sussen; het verschil met Wilders en de zalvende woorden van Verhagen is minimaal. Zo beschouwd is er niet veel veranderd in dertig jaar. Wat wel een verschil is tussen 1983 en nu, is dat er weinig muzikaal weerwoord meer is.

Muzikaal verzet

In de crisisjaren rond 1980 was sprake van een hele beweging van kunstenaars die buiten de gebaande paden probeerden hun boodschap te verkondigen. In een eerdere Spanning (oktober 2011) is al gewezen op punkgroep de Rondos, maar er was veel meer. Als ik me beperk tot bij Gramschap geleverde muziek dan waren er bands als The Ex, Door Mekaar, Edwin Rotten, Martine Dweil en dus Verz Ed. Muziek, vaak opgenomen in de studio van ‘Joke’s Koeienverhuurbedrijf’ en in eigen beheer uitgegeven. De grote platenmaatschappijen verdienden er niet veel aan, hoewel bijvoorbeeld een nummer als ‘Je loog tegen mij’ van Door Mekaar later door Harry Slinger en Drukwerk nog tot een hit is uitgemolken.

Achter Verz Ed gaat de Wormerse Bob Dylan schuil, of voor de burgerlijke stand: Ed Zijp. Ed Zijp werkt tegenwoordig voor Natuurmonumenten en maakt al heel lang geen muziek meer, maar begin jaren tachtig kwam hij met zijn gitaar vanuit de Wormse kraakbeweging terecht in de punkscene. Het prachtige resultaat van zijn werk staat nog steeds in een onbekend aantal platencollecties te wachten op een herleving van de Nederlandse protestsongs.

De boze platenindustrie

In de aflevering van Gramschap waaraan de plaat van Ed Zijp was toegevoegd stond ook een aardige analyse van de problemen in de platenindustrie. Ook als je die leest, bekruipt je het gevoel dat er in drie decennia toch maar weinig verandert. De klachten over illegaal kopiëren van muziek moeten iedereen vrij bekend in de oren klinken.

Wat schreef Gramschap in 1983?

Een bloemlezing:

‘Net als de meeste andere ondernemers klagen ook de platenmaatschappijen steen en been.

Van de Haagse Post tot de Privé kunnen we hun smartelijke verhalen lezen over dalende winsten en ‘de verarming van de muziekwere1d’.

De schuldigen voor die dalende winsten wijzen de platenbazen eensgezind aan: dat zijn de artiesten die geen goede muziek meer maken, de disc-jockey’s die hun platen niet vaak genoeg draaien, het publiek dat te weinig platen koopt en de regering die geen belasting op cassettebandjes wil instellen.

De schuld bij zichzelf zoeken komt niet bij de heren op. Ook daarin verschillen ze niet van de rest van het koor van klagende ondernemers.[…]

Een realistiese analyse:

HOME-TAPING

Sinds de opkomst van de cassetterecorder wordt er inderdaad veel gekopieerd. Voor een groot deel gaat het daarbij echter wel om zgn. ‘tweede gebruik’, dat wil zeggen: platen opnemen om ze af te kunnen draaien in de auto, op het strand of in de walkman. Dat gaat dus nauwelijks ten koste van de platenverkoop. Natuurlijk is het mogelijk om een plaat te kopen en, die voor tien of twintig vrienden en kennissen op cassettes op te nemen, toch gebeurt dat minder dan de platenmaatschappijen suggereren: het vereist het bezit van zowel pick-up als cassetterecorder (terwijl veel mensen juist een recorder hebben gekocht In plaats van een pick-up), het kost nogal wat tijd, cassettebandjes zijn nou ook weer niet zó goedkoop en heel wat muziekliefhebbers willen de bij een plaat meegeleverde tekstvellen, de hoes en verdere informatie liever niet missen.

Hoewel home-taping de platenmaatschappijen ongetwijfeld heel wat kost, is hun geklaag erover toch sterk overdreven.’ (Gramschap 38/39, 1983).

Dat de problemen van de muziekindustrie dertig jaar later nog steeds dezelfde zijn, maakt me wat minder gevoelig voor haar onheilstijdingen. De ‘realistiese analyse’ uit Gramschap en de tekst van Ed Zijp over de christendemocratie laten tezamen iets zien wat tegelijk hoopvol en ontmoedigend is. Ontmoedigend omdat de maatschappelijke problemen en analyses blijkbaar minder snel zijn veranderd dan men misschien zou verwachten in het huidige tijdperk van snel, snel, snel. Hoopvol omdat er altijd mensen zijn die zich de problemen aantrekken en er ieder op eigen wijze iets aan proberen te doen. Aardig dat ik hier op werd gewezen door een uurtje snuffelen in mijn vinylcollectie.

Lees online