Spanning, maart 2007 :: Praktische tips bij invoering van de WMO

Praktische tips bij de invoering van de Wmo

De praktische invoering van de Wmo is in iedere gemeente verschillend. Toch zijn er belangrijke overeenkomsten die ons in staat stellen van elkaar te leren. Sommige lokale afdelingen zijn heel actief en creatief geweest als het gaat om een zo goed mogelijke invoering van de wet. Hieronder volgt een aantal tips die lokale afdelingen kunnen helpen met het zo menselijk mogelijk maken van de nieuwe wet.

Tekst: Ineke Palm, Diederik Olders en Arjan Vliegenthart

Tip 1 Stel een lokaal meldpunt in

Veel lokale afdelingen hebben een meldpunt ingesteld. Mensen kunnen hier hun ervaringen met de Wmo kwijt – een prima bron van informatie over de praktische gevolgen van de Wmo. Wat gaat er nu precies fout en hoeveel mensen zijn daarvan de dupe? Een andere manier om inzicht te krijgen en meldingen te verzamelen is samenwerken met gebruikersorganisaties en het organiseren van spreekuren of bijeenkomsten in bijvoorbeeld verzorgingshuizen, samen met cliëntenraden. Afdelingen kunnen ook proberen een bijeenkomst te organiseren met een thuiszorginstelling, in samenwerking met de Medezeggenschapsraad en de Ondernemingsraad. Een voorbeeld van een lokaal Wmo-meldpunt is te vinden op de website van SP-Nijmegen

Tip 2 Pleit voor het ‘Zeeuwse model’ van aanbesteden

Er zijn verschillende manieren van aanbesteden. Sommige daarvan zijn schadelijker dan andere. In het Zeeuwse model wordt met vast prijzen gewerkt. Dit zorgt ervoor dat er vooral op kwaliteit wordt geconcurreerd. Let er wel op dat er redelijke prijzen worden gehanteerd. En let op de kwaliteitscriteria. Zo kan de gemeente eisen dat zorgaanbieders zich aan de CAO-Zorg houden en dat zorg wordt geboden door mensen met minimale opleidingskwalificaties. Zo wordt voorkomen dat schoonmaakbedrijven met ongekwalificeerd personeel de aanbesteding binnenhalen omdat zij de laagste prijs bieden.

Tip 3 Pleit voor de overname van het huidige zorgpersoneel

De invoering van de Wmo leidt er soms toe dat reguliere thuiszorginstellingen die al jarenlang zorgaanbieders zijn bij de aanbestedingen buiten de boot vallen. Toch hoeft dat niet te betekenen dat de werknemers van deze instellingen ook buiten de boot vallen. Lokale afdelingen kunnen ervoor pleiten dat de thuiszorginstellingen die de aanbesteding ‘winnen’ het personeel van andere instellingen onder gelijke arbeidsvoorwaarden overnemen. Overname van personeel kan al in het bestek voor de aanbesteding worden opgenomen. Zo blijft gekwalificeerd personeel dat vaak al een band heeft met de cliënten behouden voor de thuiszorg.

Tip 4 Houd de eigen bijdragen in de gaten

Indien het besluit eigen bijdragen nog moet worden vastgesteld of aangepast gaat worden, kunnen afdelingen proberen de eigen bijdragen voor woonaanpassingen van tafel te krijgen of in elk geval te voorkomen dat deze stijgt boven het eenmalige bedrag dat nu geldt: 45 euro. Volgens de Wmo kan dat bedrag verhoogd worden naar 23,40 euro (voor gehuwden) per vier weken gedurende maximaal 39 perioden (3 jaar). Maar dat hoeft dus niet! Afdelingen kunnen ervoor pleiten dat deze 39 perioden teruggebracht worden tot 1 of 2 perioden zodat in de praktijk de eigen bijdrage niet stijgt. Daarnaast kunnen afdelingen ervoor pleiten de bijdrage voor huishoudelijke zorg omlaag te krijgen, in elk geval voor de minima.

Tip 5 Controleer of het cumulatiebeding goed wordt toegepast

De Wmo kent een zogeheten cumulatiebeding. Dat wil zeggen dat de verschillende eigen bijdragen bij elkaar opgeteld (cumulatief dus) niet hoger mogen zijn dan de eigen bijdrage AWBZ. Het Centraal Administratie Kantoor (CAK) moet dat regelen. Gezien de slechte ervaringen met het CAK in het verleden zoals achterstand bij het innen van de eigen bijdragen, kan hier gemakkelijk wat mis gaan. Hou dit dus goed in de gaten.

De gemeenten innen het eigen aandeel van het persoonsgebonden budget en financiële tegemoetkomingen. Deze moeten ook in het cumulatiebeding betrokken moeten worden. Zie er op toe dat dit goed geregeld wordt en dat burgers hier niet zelf op moeten letten.

Tip 6 Pleit voor een hardheidsclausule voor de eigen bijdrage

In Den Bosch heeft de gemeenteraad, mede op aandringen van de SP-fractie, een motie aangenomen die het college oproept een ‘hardheidsclausule’ in te stellen. Een hardheidsclausule stelt mensen in staat om, op hun eigen verzoek, de eigen bijdrage aan te laten passen aan hun besteedbaar inkomen. Het gemeten inkomen geeft niet altijd een goede indicatie over wat mensen in de praktijk te besteden hebben. Een persoonlijke toets kan dan een uitkomst zijn.

Tip 7 Let op of de versobering van de zorg op individueel niveau wel verantwoord is

De Wmo brengt in veel gevallen een versobering van de zorg met zich mee. Vaak vindt er een forse verschuiving plaats naar eenvoudiger zorg (alphahulp), bijvoorbeeld via een aanscherping van de indicatiestelling. Patiënten krijgen daarnaast minder uren zorg vergoed. Monitor en vergelijk de indicaties van 2007 met die van 2006. Kijk kritisch naar het besluit indicatiestelling Wmo (hoe wordt er omgegaan met gebruikelijke zorg, mantelzorg en voorliggende voorzieningen).

Indien er sprake is van een verschraling, kunnen afdelingen onderzoeken of deze verschraling wel verantwoord is. Verzamel concrete voorbeelden van mensen voor wie de zorg onder de nieuwe wet duidelijk beneden de maat is. Door deze voorbeelden in de gemeenteraad en daarbuiten kenbaar te maken en een betere indicatiestelling te eisen, kan draagvlak worden gecreëerd voor een menselijker uitvoering van de Wmo in de eigen gemeente.

Tip 8 Let op een adequate uitvoering van de Wet Voorzieningen Gehandicapten

In het verleden heeft de SP gepleit voor landelijke richtlijnen die er ook zijn gekomen in de vorm van een Wvg-protocol. Blijf de wet hieraan ook in de toekomst toetsen. Het Wvg-protocol is te vinden op de website van de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad.

Tip 9 Zorg voor goede ondersteuning van de mantelzorg

Blijf, indien dit niet goed is geregeld, erop aandringen dat mantelzorg opgenomen wordt onder de compensatieplicht in de verordening. Doe voorstellen ter verbetering en ontlasting van de mantelzorg. Mantelzorgers hebben recht op voorzieningen zoals respijtzorg, een onkostenvergoeding en ontheffing van de sollicitatieplicht. Afdelingen kunnen erop aandringen dat in de indicatiestelling meer rekening gehouden wordt met de nu al overbelaste mantelzorger.

Tip 10 Zorg dat gebruikers betrokken worden bij de Wmo

In vrijwel alle gemeenten wordt in 2007 het beleidsplan geschreven. De gemeenten zijn verplicht burgers te betrekken bij het opstellen van het beleidsplan en advies in te winnen over het conceptbeleidsplan bij vertegenwoordigers van belangenorganisaties. Zorg ervoor dat dit ook daadwerkelijk gebeurt.