Tribune 10/2007 :: Jan Marijnissen - Eén jaar verder

Jan Marijnissen

Over winst, democratie en macht

Een wezenlijk verschil tussen het liberalisme en het socialisme van de SP is de inschatting van de mogelijkheden de toekomst te ‘maken’. Liberalen willen dat we onze toekomst leggen in de ‘onzichtbare hand van het vrije spel der maatschappelijke krachten’. Omdat de factor kapitaal binnen het kapitalisme – het woord zegt het al – de bovenliggende partij is, worden de daden van deze onzichtbare hand vooral bepaald door de wetmatigheden van de economie. Met als belangrijkste: winstmaximalisatie.

Daarom worden nu onderdelen van Unilever gesloten en komen duizenden mensen op straat te staan; niet omdat de bedrijven geen winst maken, maar omdat het streven naar maximalisatie dat oplegt. Beslissingen op de markt – die van goederen, diensten of kapitaal – worden niet ingegeven door wat wij met elkaar belangrijk vinden; maar door het streven van aandeelhouders/eigenaren naar een zo groot mogelijke opbrengst.

De parlementaire democratie (one man, one vote) heeft tot taak de wil van het volk tot uitdrukking te brengen en zijn belang te dienen. En dat wringt met de bovenomschreven belangen. Bijvoorbeeld als het om natuur en milieu, sociale zaken, of de publieke sector gaat. Voor mij staat vast dat naarmate de samenleving ingewikkelder wordt, onze onderlinge afhankelijkheid en daarmee onze lotsverbondenheid groter, we er niet aan ontkomen om het primaat van de democratie te versterken. De belangen zijn te groot om het beheer over te laten aan alleen de kapitaalverschaffers.

Modern socialisme houdt in dat niet het socialiseren van de productie(middelen) an sich het doel is. Het doel is het ongebreidelde winststreven ondergeschikt te maken aan het algemeen belang van maatschappij en beschaving.

Omdat internationale bedrijven onafhankelijk beslissen over hun vestigingsplaats en dus de plaats van de werkgelegenheid en de waardevermeerdering (belastingafdracht), hebben ze een ijzersterke onderhandelingspositie ten opzichte van de nationale overheden. Het is om die reden dat we in heel Europa een trend zien van verlaging van de vennootschapsbelasting, de belasting op de winst. In ons land is het tarief in een paar decennia gehalveerd van meer dan 50 procent naar zo’n 25 procent. Er zijn EU-landen met een tarief van 10 procent en zelfs minder. Echte en zinnige Europese samenwerking van de lidstaten zou getoond kunnen en moeten worden op juist dít punt. Als dát lukt wint de democratie en… wint Europa.

Graag wens ik u en de uwen het allerbeste voor het nieuwe jaar. Moge uw wensen uitkomen, en uw dromen werkelijkheid worden. Een gelukkig en gezond 2008!

Jan Marijnissen