Tribune 6/2002 Prem Radhakishun

Tribune 31 mei 2002

‘De SP zou best wat populistischer mogen zijn’

Hoe en waarom ben je in Nederland terechtgekomen?

'Door de weeffout van de Surinaamse onafhankelijkheid, waarbij salonsocialist Jan Pronk andersdenkenden geen democratische rechten toekende, kwam Desi Bouterse op 25 februari 1980 aan de macht. Het radiostation van mijn moeder Radika, waar ik toen voor werkte, was nadrukkelijk pro-democratisch. Toen de militairen met alle democratische krachten wilden afrekenen, werd het radiostation eind 1982 totaal verwoest.

Ik heb toen serieus overwogen om met een aantal vrienden een guerrilla tegen Bouterse te beginnen. Maar ons groepje was veel te klein en dus kansloos. Daarom ben ik begin 1983 naar Nederland gevlucht. Hier moest ik in dienst. Daar had ik geen moeite mee, integendeel, want ik wilde een goede militaire opleiding en dan terug naar Suriname om mijn land van Bouterse te bevrijden. Dat vertelde ik ook tijdens de militaire keuring. Daarna heb ik een jaar tevergeefs op een oproep gewacht. Uiteindelijk belde ik zelf maar, met de vraag wanneer ik eindelijk zou worden opgeroepen. Het antwoord was duidelijk: Nooit. Pas later begreep ik dat mijn verlangen om Suriname te bevrijden daarvan de reden was. Daar wil het Nederlandse leger geen Surinamers voor opleiden. Die ervaring heb ik later overigens gebruikt bij Surinaamse jongens die om principiële redenen niet in het Nederlandse leger wilden. Hen adviseerde ik om bij de keuring te zeggen dat zij Suriname wilden bevrijden.

In september 1984 ben ik rechten gaan studeren aan de VU in Amsterdam. Ik vind dat de beste universiteit in Nederland, omdat daar de rechtenstudie vanuit een filosofische en religieuze grondslag wordt benaderd. Daardoor is er nadrukkelijk aandacht voor waarden en normen.'

Waarom koos je na je studie voor de advocatuur?

'De directe aanleiding voor die keuze was een conflict met Albert Heijn. In het winkelcentrum van Amsterdam Zuidoost werd ik door een beveiligingsman aangehouden, toen ik met een winkelwagentje naar mijn auto wilde. Ineens vond de AH'er dat er een parkeerkaart getoond moest worden, maar dat was nergens duidelijk gemaakt. Ik vond dan ook dat die man het recht niet had om mij tegen te houden. Dat werd een hele oploop, waaraan zelfs politie te pas kwam. Later gaf AH me wel gelijk, maar openlijk haar excuses aanbieden – middels advertenties in de plaatselijke kranten – wilde dat bedrijf niet. Ik voelde mij in mijn eer en goede naam aangetast. Vergeet niet, dat ik in die tijd PvdA-kandidaat voor de Provinciale Staten was en voor de Migrantentelevisie werkte. Mijn eis werd in een kort geding niet ontvankelijk verklaard. Rechter Asscher vond mijn belang te gering ten opzichte van het belang van Albert Heijn. Dat heb ik ervaren als een vorm van klassenjustitie. Voor mij was het de definitieve prikkel om de advocatuur in te gaan.'

Je hebt er geen geheim van gemaakt dat je je lidmaatschap van de PvdA in november 2000 hebt opgezegd. Wat was daarvoor de aanleiding?

'Zo langzamerhand was ik erg teleurgesteld in Kok en Melkert. Vooral omdat ik onderkende dat de rechtspositie van de kleine man eerst onder Lubbers III, maar daarna ook onder Paars I en II alleen maar slechter is geworden. Ik bedoel, als ik smeerolie laat lekken, word ik ogenblikkelijk voor de rechter gesleept. Maar als er vergiftigde glycerine naar Haïti wordt gestuurd, volgt er slechts een schikking. Ook de schikking rond de Schipholtunnelfraude is typerend voor de bevoorrechting van de bourgeoisie, zoals die onder Paars heel gewoon is geworden. Mahatma Gandhi zei ooit: Een bestuurder is een dienaar van het volk. Onder Paars echter werden de burgers de dienaren van de politici. De PvdA heeft geen principes meer. Traditioneel heeft die partij bijvoorbeeld helemaal niets met het koningshuis, maar tot tweemaal toe hebben die pseudo-republikeinen Oranje in het zadel gehouden. De eerste keer onder Den Uyl, toen Bernhard verwikkeld was in de Lockheed-affaire. En onlangs onder Kok, toen het huwelijk tussen Willem Alexander en Maxima werd aangekondigd. Ooit was de PvdA een partij voor het volk, maar ze heeft die positie ernstig verloochend. Daarom heb ik in november 2000 mijn lidmaatschap opgezegd en op de SP gestemd. Daarin sta ik overigens bepaald niet alleen. Ik ken veel artsen, advocaten en journalisten die hun stem aan de SP hebben gegeven. Juist omdat zij weten wat er tegenwoordig in de maatschappij leeft.'

In je column in Het Parool heb je gepleit voor herstelbetalingen aan nazaten van de zwarte slaven. Er zijn ook plannen voor een slavernijmonument?

'Ach, zo'n monument stelt toch niets voor. Van dat soort symbolen houd ik niet. Die beelden van Lenin vind ik ook niks, terwijl ik toch socialist ben.

Ik ben wel zeer voor herstelbetalingen aan de nazaten van de negerslaven. Want in een kapitalistische samenleving is een verontschuldiging alleen een opoffering als er geld mee gemoeid is. Amerikaanse onderzoekers hebben becijferd dat nazaten van slaven per persoon nog zo'n twee ton aan achterstallig loon tegoed hebben.

Als je oprecht spijt hebt van die slavernij, dan moet je daarmee over de brug komen. Dat hoeft niet als een bedrag ineens. Je kunt die herstelbetaling ook regelen door de nazaten een speciale extra belastingaftrek te bieden.Ik zal me overigens niet actief met zo'n claim bezighouden, omdat ik streng onderscheid maak tussen de advocaat Radhakishun en de columnist Radhakishun. Het wordt onzuiver als ik in mijn column pleit voor schadevergoeding en daar tegelijkertijd direct bij betrokken ben. Ik hoop en verwacht echter, dat het niet lang meer zal duren voordat het Koningshuis, de gemeente Amsterdam en iedereen die aan de slavernij heeft verdiend, geconfronteerd wordt met een claim. Ja, ik vind inderdaad dat ook het Koningshuis stevig mag worden aangepakt. Het is toch schandalig hoe er in Nederland met twee maten wordt gemeten en Oranje buiten schot blijft. Het wordt tijd dat zij ook vermogensbelasting gaan betalen. Neem nou dat Argentijnse meisje dat alleen vanwege haar huwelijk met een blonde prins zomaar 1 miljoen euro per jaar kan opstrijken. En het ergste vind ik dan nog, dat Jan Marijnissen destijds worsten voor Beatrix meenam. Zelfs hij deed mee aan het fêteren van de adel.'

De advocatuur is in pakweg vijftien jaar uitgegroeid van een betrekkelijk anoniem beroep tot een vak met de nodige glamour. Om de haverklap zie je advocaten in praatprogramma's. Is die ontwikkeling wel wenselijk?

'Ach, waarom niet. De advocatuur wordt daardoor toegankelijker. Je ziet overigens hetzelfde gebeuren met bijvoorbeeld artsen, chirurgen en journalisten. De maatschappij wordt in rap tempo ontsokkeld. Dat is een tendens die uit Amerika is komen overwaaien. Zoals er wel meer van over de oceaan deze kant op komt. Nee, die schijnbare kolonisatie door de USA vind ik niet erg. Ik vind dat we nog steeds dankbaar mogen zijn dat de Amerikanen ons van Hitler hebben verlost. Iemand die ons gered heeft, mag van mij meer en verdient meer krediet en tolerantie.'

Maar wat vind je dan van de acties van de Amerikanen in Afghanistan?

'Dat is een van de weinige punten waarover ik het niet eens ben met de SP. Wie betaalt, bepaalt ook. Europa besteedt relatief én absoluut veel te weinig geld aan defensie. Het gedraagt zich als het rijke jongetje dat maar al te graag op het sterkste jongetje van de klas leunt, maar wel graag met het vingertje klaarstaat. Wij hebben hier vijftig jaar op de vrijheid gedreven die de VS ons bood, om protestacties tégen de VS te organiseren. Maar zolang Europa niet zelf zijn portemonnee trekt, moeten we onze bek houden! Europa is op militair gebied tweeslachtig. Ik durf zelfs te beweren dat Srebrenica niet gebeurd zou zijn als daar Amerikanen hadden gezeten. Die komen werkelijk om te vechten en hun tanden te laten zien. Ook als het risico's met zich meebrengt! Karremans en de zijnen gedroegen zich slechts als pianisten die angstig roepen: Niet schieten op de pianist!

Wat ik wel in de SP waardeerde was de consequente houding ten aanzien van Afghanistan. De SP heeft nooit geroepen dat we niets moesten ondernemen tegen Bin Laden, maar vond van begin af aan dat er slimmer geopereerd had moeten worden. Die consequente, principiële houding waardeer ik zeer. Maar eerlijk gezegd was het inhoudelijk niet echt mijn mening. Ik vind dat je terrorisme niet hard genoeg kan bestrijden. En ik zeg dat als bewonderaar van de Baader-Meinhofgroep. Waar het wat mij betreft om gaat is, dat je trouw bent aan je principes. Ook als je daarvoor moet sterven. Die trouw heeft de SP. En dat had de Baader-Meinhofgroep ook. Zij pakte geen onschuldige burgers, zoals Bin Laden nu wel gedaan heeft. Bin Laden zegt de bourgeoisie te bestrijden, maar is zelf bourgeois. Hij wil geen power to the people, maar zelf de macht. Miljoenen domme moslims hebben dat niet door en lopen achter hem aan. Zoals miljoenen domme katholieken achter de paus aan lopen.'

Nog even terug naar de advocatuur. Wat denk je van de aangifte die Spong en Hammerstein hebben gedaan tegen politici en diverse media?

'Voor de politici van Paars is dat een koekje van eigen deeg. Ik hoop ook oprecht dat Spong minister van Justitie wordt en dat hij dan Netelenbos en Jorritsma aanpakt vanwege de Schipholtunnelfraude en het bevoorrechten van de Jorritsma Holding.

Ja, ik weet het. Ook Fortuyn liet zich verbaal niet onbetuigd en dus zit er iets inconsequents in die aangifte. Maar het is dezelfde inconsequentie waaraan Paars zich jarenlang bezondigd heeft. Paars heeft diverse sociale verworvenheden ondermijnd en ook het onderwijs veel schade berokkend. Tegelijkertijd heeft Paars de directeuren en grote ondernemers consequent bevoordeeld. Juist vanwege die inhoudloosheid van Paars waren VVD en PvdA geen partij voor Fortuyn. De SP was voor Fortuyn wél lastig, want jullie bestreden hem op de inhoud en deden niet mee aan die demonisering.

Eerlijk gezegd mocht ik Fortuyn wel. Ik heb hem enkele malen ontmoet. Hij was echt niet zo rechts als hij door de pers is neergezet. Zijn snelle opkomst heeft me niet verbaasd. De man had alles wat in deze tijd nodig is om mensen aan je te binden. En dat is ook de reden waarom hij zo'n succes boekte, terwijl je zou denken dat de SP daar inhoudelijk gezien meer recht op had. Jullie hebben een goed verhaal, maar verkopen dat niet goed. De SP zou best wat populistischer mogen zijn. Mijn handen jeuken soms als ik Agnes Kant hoor. Inhoudelijk is het allemaal ijzersterk, maar het is te weinig frivool, terwijl ze privé ontzettend leuk en grappig is. Ja, ik had me graag met jullie campagne bemoeid!'

In hoeverre ben je nog bij Suriname betrokken?

'Natuurlijk ben ik nog bij Suriname betrokken, al was het maar omdat mijn moeder er nog woont. Maar ik houd niet van dubbele loyaliteit. Ik heb voor Nederland gekozen en dus ben ik Nederlander geworden. Omdat ik niet van dubbele loyaliteit houd, word ik ook geen lid van de SP. Ik overweeg wél weer terug te gaan naar de PvdA, om er aan bij te dragen dat die partij weer links genoeg wordt om met de SP samen te kunnen werken. Ik droom van een links front waarbij de PvdA gematigd linkse mensen weet te trekken, waar GroenLinks milieu-links pakt en waar de SP idealistisch links weet te binden.'