Tribune 10/2002 Interview met Eddy Zoey

Tribune 18 oktober 2002

Iedereen breekt het hoofd over het integratievraagstuk en dan komen jullie ineens met de Grote Integratieshow. Daar moet toch iets meer achter zitten dan alleen een leuk en vooral gezellig programma maken?

'Ja, dat kan je wel zeggen. Alsje als omroep een titel als de Grote Integratieshow in de omroepgidsen laat verschijnen, dan is dat omdat je mensen ernaar wil laten kijken. Maar wat wij vooral wilden, is díe mensen prikkelen die de laatste jaren verschrikkelijk negatief hebben uitgehaald naar alles wat maar allochtoon is. Er werden in Amerika twee torens naar beneden gehaald en hier werd Pim Fortuyn neergeschoten, met als resultaat dat alle allochtonen weer de zondebok waren. Wat wij in ieder geval wilden, was het wakker schudden van deze mensen. Zie het maar als onze bijdrage om het generaliseren aan de kaak te stellen. Wij hebben bedacht om van elke groepering die er in Nederland rondloopt een aantal leuke mensen naar voren halen. Veel mensen weten gewoon niet dat erg veel allochtonen prima geïntegreerd zijn. Daarom is het leuk om zo'n politieman uit Twente, een Turk, mee te laten doen. Ik woon zelf in het meest allochtone straatje van Amersfoort, en als je je daar niet openstelt voor anderen, dan blijf je natuurlijk vreemd aankijken tegen de Turkse buurman met z'n gekke petje en z'n gewaad. Maar als je een babbel met zo'n man maakt, dan merk je dat hij prima Nederlands spreekt, een lekker bakkie thee zet en dat het vooral heel gezellig kan zijn. Dat willen we met onze show ook laten zien, want het laten zien is ook integratie.'

Maar het blijft toch vooral lachen…

'Er is toch niks leuker dan humor. De beladenheid van het onderwerp integratie is zó groot. Dat kan je heel goed wegnemen met humor. Ik heb veel allochtone vrienden en onderling worden er soms moppen verteld over Turken en Surinamers. Dat doen we in de show ook. Maar het is meer lachen over en met. Heel anders dan een mop over negers vertellen in een blank gezelschap. Dat is toch een beetje dubieus, dan merk je ook dat er altijd wel iemand is die zich er aan stoort. Het geslaagde is ook dat de allochtonen het hardst lachen om de grappen die we in de show maken.'

Toch is de integratieshow anders dan anders. Hoe zijn de eerste reacties geweest?

'Ik ben zelf een paar weken op vakantie geweest en heb er niet veel van meegenomen, maar het eerste wat me gebeurde op Schiphol was dat ik aangesproken werd door iemand die het hartstikke leuk vond. Achteraf heb ik zelf wel wat problemen met het programma. Alle afleveringen zijn in twee dagen opgenomen en dat ervaar ik absoluut als een nadeel. Normaal gesproken neem je iets op, je kijkt het terug en je trekt lering uit je fouten. Dat ging nu niet, één keer een fout maken betekende zes keer dezelfde fout. Het is echt naar mijn idee in een half uur gepropt. De rust is er een beetje uitgesneden.'

Het heeft wel een eigen charme, op deze manier…

'Zoiets heb ik ook van een criticus gelezen. Volgens hem balanceerde het programma op een vreemde rand van amateurisme en puur professionalisme. Dat klopt wel een beetje. Neem alleen maar de locatie; een bouwvallige rare kaasboerderij. In een studio met alle bijbehorende luxe, kan je alles uitmeten en je weet exact dat de belichting goed is. Dat was in die schuur niet echt het geval. Het ziet er ook wel uit alsof iedereen op een hooibaal is neergezet onder het motto schiet maar raak voor een knaak.'

Maar er zijn vast wel boze reacties binnengekomen.

'Nee, echt niet. Ik heb geen enkele boze reactie gehad. Wel wat typerende reacties van critici, maar die zijn toch vaak alleen maar bezig met zichzelf profileren. Ze vonden het bijvoorbeeld raar dat wij er een globe bij haalden om aan te wijzen waar Suriname ligt. Maar ik ben er van overtuigd dat veel kijkers van BNN dat niet weten.'

Vast niet alleen bij BNN, die heb je toch ook bij de VPRO?

'Ja natuurlijk, je hebt gelijk. Maar wat ik bedoel te zeggen is dat zo'n criticus zichzelf vooral slimmer vindt dan de rest van televisiekijkend Nederland. Het is een beetje het omlaag halen van een doelgroep.'

Over doelgroepen gesproken, heeft BNN een eigen doelgroep?

'Ik moet eerlijk bekennen dat ik me daar nog nooit mee bezig heb gehouden. Wel pas ik erg binnen het idee dat bij BNN leeft over televisie maken. Wij hoeven elkaar niet vaak wat uit te leggen. Ik heb nog nooit een vergadering meegemaakt waar we het over doelgroepen hadden met betrekking tot een bepaald programma. Althans niet bij BNN, bij Endemol leeft dat wel erg. Maar ik heb geen zin om me daar mee bezig te houden.'

'Zo'n politicus zit in een ouwe schuur vol met jongeren en pal naast Ad Visser, dan ga je vanzelf wel normale antwoorden geven.'

De hele opzet van de Grote Integratieshow is zo politiek incorrect als wat. Waarom dan politici als Boris van der Ham en Jan Marijnissen als gast uitnodigen?

'Oh, dat heeft veel voordelen gegeven. Ik moet je zeggen dat ik ook wel bang was voor diplomatieke antwoorden, maar met de gasten die wij hebben gehad is dat heel goed gegaan. We konden alles vragen en we kregen op alle vragen een antwoord, zonder dat het onbegrijpelijke taal werd. De opzet van het programma is er ook naar. Zo'n politicus zit in een ouwe schuur vol met jongeren en pal naast Ad Visser, dan ga je vanzelf wel normale antwoorden geven. Echt, dat is allemaal boven verwachting gegaan. Ik kreeg ook de indruk dat de politici het zelf ook leuk vonden. Jan Marijnissen zat, voordat het programma begon, met allerlei groepen te discussiëren over dingen. Ik denk dat die gesprekken vooraf heel erg bijgedragen hebben aan het besef bij mensen dat het programma niet alleen maar voor de lol is. Dat was lekker.'

Hoe heeft de rest van politiek Nederland gereageerd op deze show. Geef toe, dat hadden ze in Den Haag ook nog nooit gezien?

'Goed! Als het binnen de schema's paste, waren alle politici bereid om er aan mee te werken en volgens mij hebben ze het allemaal goed naar de zin gehad. Ik moet eerlijk zeggen dat we daarin wel iets te danken hebben aan Bridget en Katja met hun Lijst 0. Sinds dat op de televisie was, zijn er goede banden met de politiek. De meeste politici hebben daar prima ervaringen mee gehad, ze zijn niet voor lul gezet en hebben vooral met hun bijdragen jongeren kunnen bereiken.'

Je lijkt optimistisch over integratie, maar jij moet toch ook weten dat het niet allemaal zo vlekkeloos verloopt?

'Natuurlijk weet ik dat, maar ik heb het gevoel dat dit hoofdstuk al genoeg besproken wordt. Er zijn massa's praatprogramma waarin dat naar voren komt. Als je ook maar iets van politiek volgt weet je dat gewoon. Het was juist de andere kant die belicht moest worden. Iedereen weet wel dat er een integratieprobleem is. Als je alleen al het woord buitenlander zegt op een verjaardag dan komen de verhalen los, en die zijn meestal niet positief. En dat is nou wat wij wilden doen. Gewoon zeggen, jongens ga nou niet generaliseren, ga nou niet direct je overbuurman haten terwijl je hem niet eens kent, omdat er toevallig een stel idioten een paar torens naar beneden hebben gehaald. Dat is vooral de boodschap.'

Maar wat vindt Eddy Zoëy zelf. Hoe kijk jij aan tegen integratie?

'Ja da's een goeie! Nou, wat veel voorbij gekomen is in het programma, is dat de meeste Nederlanders wel gastvrij zijn, maar dat ze wel vinden dat iemand snel en goed Nederlands moet kunnen spreken. Daar kan ik me wel in vinden. Als je ergens lange tijd gaat wonen, dan is de belangrijkste voorwaarde dat je de taal spreekt. Volgens mij gaat de rest dan wel vanzelf.

Verder is het natuurlijk goed als de boel wat meer zou vermengen, maar mensen trekken nou eenmaal graag naar elkaar toe, in den vreemde. Ik zou werkelijk niet weten hoe je dat tegen kan gaan, of hoe je zou kunnen forceren dat het niet gebeurd. Wat dat betreft ben ik blij dat ik daar geen beslissing over hoef te nemen. Maar vergeet niet dat het verschil in beloning er ook voor zorgt dat bepaalde groepen mensen bij elkaar terechtkomen in een wijk.'

Ben je zelf wel eens 'buitenlander' geweest?

'Ja, ik heb die vraag zelf ook aan één van de politici gesteld. Natuurlijk, ik kom veel in het buitenland, maar dat is anders, dan kom je met een camera en word je overal als echte gast behandeld. Nee, ik voel me in het Gooi soms een buitenlander. Ik ben echt een ras Twentenaar, maar ik woon al twee jaar in Amersfoort. Het kost me nog steeds de grootste moeite omte 'integreren'. Hier in het Westen worden dingen belangrijk gemaakt die je bij ons in Twente veel minder ziet. Je bent in een omgeving als Hilversum vooral iemand als je in een dikke Mercedes rijdt. Het schijnt er iets toe te doen hoe lekker je wijf erbij loopt, of ze nou neptieten heeft of niet. In Twente is het meer 'Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'. Maar dan op de Twente manier, meer in de zin van echt jezelf kunnen zijn. Wat dat betreft zou ik best een grote slag willen slaan en nooit meer hoeven te werken. Dan zou ik zo weer terug gaan naar Twente. Hoewel, een tropisch eiland is ook niet gek. Maar dan moet je weer integreren!'

Nog even over dat pak dat je draagt in de show. Je bent net een wandelende tegeltjeswand!

'Fantastisch toch! We zatennog in de besprekingen over de show en toen heb ik al geroepen dat mijn kleding ook apart moest zijn, net als het programma. Het idee voor een 'Delftsblauw' pak was eigenlijk een geintje. Ik heb me gek gezocht! Uiteindelijk zijn we naar een kleermaker gegaan die een wit pak beschilderd heeft, vol met Delftsblauwe tegeltjes.

Als je een show als deze presenteert, moet je wel de juiste toon zetten, ook met je uiterlijk. Met dat rare pak is dat wel gelukt, lijkt me! Het kan geen kwaad om jezelf af en toe een beetje voor schut te zetten.'