Spanning februari 2010 :: Polder wordt moeras

Vakbondsbestuurders over vakbond en politiek

Polder wordt moeras

De vakbeweging bestaat niet alleen uit aan de ene kant de top die we geregeld op televisie zien en die aanschuift bij ondernemers en politici en aan de andere kant de gewone leden die maandelijks hun contributie betalen, het bondsblad in de papierbak gooien en verder onzichtbaar zijn. Er zijn ook actieve kaderleden en bezoldigde vakbondsbestuurders. Onder die laatste twee groepen is een politieke verschuiving opgetreden. Was daar vroeger binnen vooral de FNV sprake van een voorkeur voor de PvdA, tegenwoordig hebben meer en meer van de mensen uit die tussenlaag sympathie voor de SP. Aan het woord zijn Egbert Schellenberg en Niek Stam, twee bestuurders van FNV Bondgenoten uit Rotterdam.

Tekst: Sjaak van der Velden

Jullie staan bekend als radicaal, jullie zijn zeker lid van de SP?

Niek Stam: “Nee hoor, ik werk graag met ze samen maar ben geen lid. Dat denken ze binnen de vakbondstop trouwens wel. Daar heerst een echt pro-PvdA- en een anti-SP-klimaat. Het gaat ze dan niet eens om de inhoud, maar omdat SP’ers vaak aanwezig zijn. Met soep of rode jasjes. Ik denk dan, laat die anderen van de PvdA daar ook maar komen staan. Het gaat mij om de belangen van de arbeiders. Als die goed worden behartigd dan maakt het mij niet uit wie ons steunt.”

Egbert Schellenberg: “Weet je, ik heb het vroeger meegemaakt bij de soldatenvakbond VVDM. Daar bestonden duidelijke relaties met de CPN; er mochten niet meer dan twee ANVJ-leden (de jongerenorganisatie van de CPN - red.) in het bestuur zitten. Daar moeten we natuurlijk niet naar terug. Wij zijn de vakbeweging en jullie zijn de politiek. Ook met de PvdA bestaat geen duidelijke, structurele relatie. De verhouding van de vakbeweging met de SP en de PvdA is wat dat betreft een beetje hetzelfde. Het gaat alleen om persoonlijke contacten. Ik zou het wel goed vinden als de SP haar stem wat duidelijker liet horen. Stuur je leden de bonden in en laat ze daar ook actief zijn, zoals jullie in de buurten doen.”

Moet de SP dan binnen de bond opereren?

Niek Stam: “Niet de SP, maar SP’ers. Ik merkte het een paar jaar geleden bij De Maat is Vol. Dat zetten we op met SP’ers zoals Jan Marijnissen; heel wat van die SP’ers waren eigenlijk geflipte FNV-leden. Die waren zo teleurgesteld in de bond.”

Egbert Schellenberg: “De vakbondstop is alleen nog maar aan het polderen. Dat zie je ook rond de AOW. Agnes Jongerius, de onderkoningin van Nederland, dacht dat varkentje wel in de SER te kunnen wassen. Maanden onderhandelen voor niets. Maar door dat onderhandelen verloor ze ook de aansluiting met de leden. Die mochten opdraven toen de race eigenlijk al was gelopen. Daarna zijn er zoveel fouten gemaakt. De flirt met Wilders, het idee van de inkomensgrens, dat dan in ledenraadplegingen wordt afgewezen en de Federatieraad die dit dan weer negeert. Overigens waren ze toen al bezig met ‘damage control’ om de radicale leden de wind uit de zeilen te nemen. En dan helemaal aan het eind van de rit proberen ze te mobiliseren voor een massale demonstratie op het Plein in Den Haag. Nou dan weet je al dat ze er zelf ook niet in geloven, want hoeveel mensen kan dat Plein nou helemaal bevatten.

Uiteraard zal ik me er helemaal voor inzetten, maar het lijkt wel een bijna verloren zaak doordat ze eerst de voorkeur hebben gegeven aan dat polderen in de SER.”

Snappen ze dat dan niet in de leiding?

Niek Stam: “Een groot probleem binnen de bonden is dat er geen visie is. Vergeet niet, als de PvdA in de regering zit, dan gaat de FNV-top draaien en konkelen want daar zitten hun vrienden. Maar daar komt bij dat ze echt geen visie hebben op wat er allemaal op ons afkomt.

Alle maatregelen van de afgelopen twintig jaar waarmee de sociale zekerheid is afgebroken, passen in een kader. Eigenlijk het kader van de Lissabon-strategie: alle sociale verworvenheden moeten worden uitgekleed om de concurrentie met China aan te kunnen. Daar wordt binnen de bond nauwelijks over nagedacht; alle dossiers lijken als los zand aan elkaar te zitten. Maar volgens ons bestaat er een verband tussen. Over die brede context wil de vakbewegingsleiding niet praten. Trouwens de PvdA en de andere partijen doen dat ook niet.”

Egbert Schellenberg: “Wij kunnen die concurrentiestrijd met China alleen aan als we alle sociale verworvenheden allemaal weggooien, dat willen ze blijkbaar in Brussel en de PvdA doet daar aan mee. De FNV reageert steeds op een nieuwe aanval zonder de samenhang te zien.”

Niek Stam: “En het einde van het liedje is zo natuurlijk een verlaging van de lonen. De lonen moeten onder druk komen te staan. Bij een teruglopende beroepsbevolking moet er overcompleetheid op de arbeidsmarkt gecreëerd worden. Dit doen ze door werknemers langer beschikbaar te houden op de arbeidsmarkt (verhoging AOW-leeftijd), makkelijker te ontslaan (versoepeling ontslagrecht) en door een kortere WW-periode (komt er weer aan). Werknemers moeten elkaar meer gaan beconcurreren. Ze moeten elkaar naar beneden trappen om hun kop boven water te houden. De bond en de PvdA werken mee aan de transformatie van hun polder in ons moeras.

Een heldere uitleg van de samenhang tussen de diverse dossiers: daar zou de SP een belangrijke rol in kunnen spelen. Ik verwacht bijvoorbeeld een deal over de AOW tussen de gemeenteraadsverkiezingen en 1 april. Die eerste datum lijkt me duidelijk, als de deal daarvoor wordt gemaakt dan kan de PvdA het wel schudden. De einddatum van die periode is niet omdat het een grappendag is, maar omdat dan de regeling van de deeltijd-WW afloopt. Er is nu veel werkloosheid door de crisis en als de bonden willen dat die regeling wordt verlengd, dan zal Donner geheid eisen dat dan het AOW-dossier kan worden afgesloten. Nog los van wat er in de Tweede Kamer wordt besproken.”

Niek zei net dat het hem niet uitmaakt wie de bond steunt, geldt dat ook voor de PVV van Wilders?

Niek Stam

Niek Stam: “Vanuit de belangen van de leden zou de FNV een name and shame-lijst op moeten stellen waarin de leden kunnen zien wie voor ze is en wie tegen ze heeft gehandeld. Benoem het maar gewoon. Zogenaamd doet de vakbeweging niet aan politiek, maar de praktijk is natuurlijk anders. Toen met het referendum over de Europese grondwet werd mij te verstaan gegeven dat ik m’n mond moest houden als ik opriep tegen te stemmen. Maar toenmalig FNV-voorzitter Lodewijk de Waal gaf op de avond voor het referendum het advies om voor te stemmen. Weer die PvdA-angst.”

Ja, maar ik vroeg naar Wilders

Egbert Schellenberg: “Als je rond de AOW de uitspraken en handelingen van alle partijen op een rij zet, dan blijkt dat ze bijna allemaal tegen de werknemersbelangen zijn. Uiteindelijk blijven alleen de SP en de PVV over. Die zijn tegen de aantasting van de AOW. De PVV heeft echter zulke foute oplossingen dat we daar toch niets mee te maken willen hebben.”

Hoe zien jullie de toekomst?

Egbert Schellenberg

Egbert Schellenberg: “De FNV moet eigenlijk van de grond af weer worden opgebouwd. Het gaat nu alleen maar om polderen, maar er moet weer erkenning komen voor het feit dat het om de leden gaat. Zonder de mobilisatie van de leden staat de bond ook in onderhandelingen zwak, dat vergeten Agnes en de andere top-mensen.”

Niek Stam: “Ja, als je toch nagaat dat we een belangrijke vergadering hadden over het vervolg van de AOW-acties en twee bondsbestuurders – Van der Kolk en Snoeij – op vakantie waren en een van die twee dan ook nog twitterde dat ze blij was even van dat AOW-gedoe af te zijn, waar ben je dan mee bezig.

Aan een goede organisatie kun je vier eisen stellen. Er moet leiderschap zijn, een visie, een goede strategie en vertrouwen in en van de achterban. Eigenlijk ontbreekt het nu aan alles. De SP zou een rol kunnen spelen in het ontwikkelen van die visie, hoe ontwikkelt de samenleving zich en wat kunnen we daarvan verwachten?

De vakbeweging moet niet partijgebonden zijn, politiek en vakbeweging hebben ieder hun eigen werkterrein. Maar ze zouden elkaar in een breed podium kunnen ontmoeten om te overleggen over de ontwikkelingen.”

Lees online