Tribune 12/2002 De dag dat de SP op volle oorlogssterkte kwam...

Tribune 13 december 2002

Dat de SP aan een (onstuitbare) opmars bezig is, kan niemand zijn ontgaan. Behalve slechtzienden en hardhorenden! Niet alleen voorspellen opiniepeilers forse zetelwinst, inmiddels is ook het ledental de 35.000-grens glansrijk gepasseerd en deelde de partij op 20 november in Oss (tijdens de raadsverkiezingen) de zoveelste mokerslag uit. Drie dagen later vond in de Rotterdamse Doelen het verkiezingscongres plaats. Daar werd de kandidatenlijst voor de komende Tweede-Kamerverkiezingen vastgesteld en het verkiezingsprogramma 'Eerste weg links' eensgezind verder aangescherpt. In deze speciale verkiezingsreportage: hoe kunnen vierkante wielen weer rond worden? En: wie zijn de 'nieuwe' kandidaten voor de Haagse SP-familie en waar staan ze voor?

'Ik verzoek de heren Zalm, Balkenende, Bos en De Graaf nu even extra op te letten. Want zij zijn het die te pas en vooral te onpas beweren: 'Wat de SP wil klinkt leuk, maar kan helemaal niet.' Heren, als onze plannen écht zo leuk, zo goed zijn voor dit land, waarom doen jullie dan niet mee? Veel van wat wij voorstellen zijn zaken die jullie naar z'n mallemoer geholpen hebben. Wij vinden niet voortdurend het wiel uit. Wij willen de wielen die jullie vierkant gemaakt hebben, net als bij de spoorwegen, gewoon weer rond maken! Ooit hádden we een fatsoenlijke gezondheidszorg, een eerlijke sociale zekerheid, sociale woningbouw, treinen en bussen die op tijd reden, een beetje eerlijke inkomensverdeling en solidariteit. Onze vaders, moeders, opa's en oma's bouwden ze zelf op; met bloed, zweet, tranen en een gevoel van trots en tevredenheid. Kom dan nú niet aan met dat wat wij vragen voor de samenleving niet kan.'

Achter lijsttrekker Jan Marijnissen en de huidige negen SP-kamerleden, verdringen zich zestien nieuwe kandidaten die staan te popelen om in Den Haag aan de slag te gaan. De Tribune stelt er op deze pagina's tien aan u voor. Wie zijn zij? Waar staan ze voor? En wat is hun mening over de belangrijkste pijlers onder het verkiezingsprogramma 'Eerste weg links'? (De volledige kandidatenlijst vindt u hier)

'Ik ga voor grootschalige investeringen in de sociale wederopbouw. Vooral als het gaat om zorg, onderwijs, milieu en veiligheid. Het is van groot belang voor onze samenleving, dat zaken als zorg, vervoer, telecommunicatie en ruimtelijke ordening weer in overheidshanden komen. De privatiseringen op die punten zijn een farce gebleken en nu begint de slinger terug te slaan. Iedereen kan dagelijks zien, dat de markt het op die terreinen gewoon niet kan. Ik ben ervan overtuigd, dat het onder de regie van de overheid wél kan. Daarbij géven we niet meer uit dan we hebben. Het verschil met andere partijen is alleen, dat wij voorrang geven aan het inlossen van de maatschappelijke schuld boven de staatsschuld. De maatschappelijke schuld die in de jaren tachtig en negentig is opgebouwd raakt iedereen. Daarom moet die als eerste terugbetaald worden. Verder is het zaak dat we de lasten en lusten herverdelen. Spreiding van kennis, inkomen en macht vind ik essentieel. Meer inkomen en minder lasten voor de lagere inkomens. WAO'ers moeten weer aan het werk kunnen en tegelijkertijd moet de WAO-instroom geremd worden door betere begeleiding. Mede daardoor kunnen de sociale uitkeringen omhoog. Het minimumloon moet vanaf 18 jaar gaan gelden en van het recht op pensionering met 65 jaar moet je afblijven. En als je heel erg veel geld verdient, mag je wat mij betreft vanaf een half miljoen gulden (zo'n 226.890 euro - red.) 72 procent belasting gaan betalen. Ook ben ik voor een tarief van 35 procent wat betreft de vermogenswinstbelasting. Dát is het begin van de sociale wederopbouw.'

'Nederland staat wereldwijd bekend als een vrij democratisch land. Toch merk ik, dat de vrije democratie steeds meer wordt afgebroken. En dat bedoel ik echt niet alleen met betrekking tot vluchtelingen en asielzoekers. Iedereen zou recht moeten hebben op bijvoorbeeld goede zorg, onderwijs en vervoer. Maar dat recht kalft steeds verder af; steeds meer mensen worden ongelijk behandeld. De gewone man staat niet meer centraal. De democratie komt dus steeds meer in de verdrukking. Zelf vluchtte ik in 1978 uit Argentinië, vanwege het Videla-bewind. Dus de uitverkoop van de democratie raakt mij ook heel persoonlijk. Daarom zou ik willen, dat er een brede maatschappelijke discussie over bescherming en bevordering van de democratie op gang komt. En jongeren zouden een opleiding moeten krijgen tot 'democraat'. In internationaal perspectief zou Nederland in mijn ogen moeten stoppen met het uit handen geven van nog meer bevoegdheden aan de ondemocratische EU.'

'Juist in de zorg is het schrijnend te moeten vaststellen, dat niet iedereen gelijke kansen heeft. Zorg moet aan iedereen gegarandeerd worden. Ik denk dat het pleidooi van de SP voor een nationale zorgverzekering die gebaseerd is op solidariteit daar een belangrijke bijdrage aan kan leveren. Ik werk in een TBS-kliniek en heb te maken met mensen die verschrikkelijke dingen hebben gedaan. Daar zijn ze in principe natuurlijk verantwoordelijk voor. Maar tegelijkertijd - als je naar hun achtergrond kijkt - dan zie je dat het vaak om mensen gaat die enorm veel pech in hun leven gehad hebben: Mishandeling, misbruik, verwaarlozing, psychische problemen, noem maar op. Ze hebben een misdaad begaan, maar ze verdienen een kans om terug te keren in de samenleving. Als dat veilig is. Als ik dan minister Nawijn zo gemakkelijk over de doodstraf hoor praten, dan is dat in mijn ogen echt het absolute uiterste van wat niét de bedoeling is. Want ik vind dat onze samenleving geen mensen mag laten vallen, in de steek laten of eenvoudigweg afschrijven. Daarom moeten ook de jeugdzorg en de verslavingszorg verbeterd worden. Bij dat laatste is preventie en maatschappelijk herstel het devies. Ook daklozen, mensen met een handicap of een chronische ziekte moeten kunnen meedoen in de samenleving. Tenslotte stuit het me enorm tegen de borst dat ouderen vaak vergeten worden als belangrijke factor in het maatschappelijke proces. Zorg dus voor meer en betaalbare ouderenwoningen en geef ze een eerlijke kans om deel te nemen aan nieuwe technologische ontwikkelingen.'

'De Wadden, de Biesbosch, de Veluwe en de Noordzee zijn onze mooiste gebieden, maar ze staan voortdurend onder druk. Waarom? Omdat onze regering nog steeds economie laat prevaleren boven ecologie. Handel boven alles dus. Laatst hoorde ik staatssecretaris Odink van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij zeggen, dat hij in principe tegen het zonder verdoving castreren van biggen is. Maar, voegde hij eraan toe, het vlees krijgt wel een vreemd luchtje als je ze verdooft en daar is geen markt voor. Daar gingen echt mijn haren van overeind staan. Kijk, ik heb een zoontje van negen en ik leer hem aan om zuinig om te gaan met de natuur en het milieu waarin we leven. Dat moeten we de politiek blijkbaar ook nog bijbrengen. Ik vind dat de uitstoot van broeikasgassen omlaag moet volgens Kyoto. Grootverbruikers van energie moeten voortaan 'ecotaks' gaan betalen en kernenergie, ook die in het buitenland, moet worden afgeschaft. Laten we duurzame energie bevorderen en tegelijkertijd proberen afvalstromen en milieuschadelijke stoffen zoveel mogelijk te beperken. En voedselveiligheid begint voor mij bij de boer op het land en eindigt bij de consument op het bord. Dus: liever duurzaam boeren dan grootschalige landbouw en bio-industrie.'

'Als het gaat over integratie, moeten we eerlijk zijn: de politiek kan integratie nooit afdwingen. Dat zullen de mensen zelf moeten doen door sámen te leven, te wonen, te werken en naar school te gaan. Wat de politiek wél kan doen maar nooit gedaan heeft, is het scheppen van de juiste voorwaarden daarvoor. Dat begint met het onder ogen zien, dat het integratiebeleid van de afgelopen twintig jaar gefaald heeft. Een fatsoenlijke discussie over integratie en de multiculturele samenleving is nodig. Daarna kunnen we het toekomstig beleid wél effectief maken. Het SP-Deltaplan voor integratie is een prima handleiding om de groeiende scheiding in witte en zwarte scholen en de segregatie in de wijken tegen te gaan. Wijken moeten evenwichtig van opbouw zijn en voldoende betaalbare huisvesting, groen en andere voorzieningen hebben. Dat versta ik onder daadwerkelijk samenleven en daar wil ik voor gaan.'

'Op het gebied van veiligheid merk je dat een aantal uitermate zorgelijke ontwikkelingen in de samenleving in elkaar beginnen te grijpen. De overheid ontloopt steeds meer haar verantwoordelijkheid voor de veiligheid door onvoldoende middelen ter beschikking te stellen en daarnaast ook nog zelf het slechte voorbeeld te geven. In mijn werk, de juridische praktijk, maar ook in mijn privéleven is me opgevallen, dat het onderscheidingsvermogen bij zowel de burgers als de overheid steeds kleiner wordt. Om maar een voorbeeld te noemen: inmiddels wordt in ons land gepraat over de doodstraf alsof het niks is en schijnt iedereen het zich te kunnen permitteren rechter te spelen. Blijkbaar beschikken de mensen over steeds minder middelen om dingen uit elkaar te houden en dat mag de overheid zichzelf zwaar aanrekenen. Die twee dingen samen zorgen voor een hele gevaarlijke tendens. Op het gebied van de veiligheid is er dus een grondige mentaliteitsverandering nodig. Meer blauw op straat is een populaire slogan de laatste tijd. Ik zou het prima vinden als ik meer agenten op straat zag: bescherming van burgers en opsporing, vervolging en berechting is absoluut nodig. Maar laten we alsjeblieft niet vergeten dat het maar symptoombestrijding is. Voorkómen is beter dan genezen. Probeer misdaad en ander asociaal gedrag dus te voorkómen. Repressie alleen is niet genoeg.'

'De NS moet terug in overheidshanden. Het is volslagen belachelijk, dat de overheid voor honderd procent aandeelhouder van de NS is, maar totaal geen invloed heeft. Als voormalig vakbondsbestuurder bij de VVMC weet ik dat een groot deel van het personeel er net zo over denkt. Om nog maar te zwijgen over de reizigers. Voor de bus geldt hetzelfde. Trein, bus, tram en metro moeten de ruimte krijgen om mensen op een fatsoenlijke en milieuvriendelijke manier van A naar B te vervoeren. De loketten op de stations moeten open blijven. Er moet weer onderhoud gepleegd worden aan het materieel. Het schrappen van buslijnen moet stoppen. Bovendien moeten de tarieven bevroren worden. Goed openbaar vervoer is echt niks nieuws, want het bestond al eerder. Het is alleen van ons afgepakt en dus moeten we het terugpakken. Probeer jij anders maar eens aan de reizigers uit te leggen, dat ze straks met die idiote zweeftrein sneller van Groningen naar Amsterdam kunnen dan met het reguliere openbare vervoer naar het ziekenhuis om de hoek!'

'Het is toch te triest voor woorden dat de kwaliteit van het Nederlands onderwijs ergens onderaan bungelt als je het vergelijkt met andere Europese landen. Sinds de jaren tachtig heeft ons land het onderwijs onge- looflijk verwaarloosd. Het imago van het onderwijs is in het slop geraakt, waardoor er een ernstig lerarentekort is. Het hoger onderwijs is al door de bodem gezakt en de tactiek is blijkbaar om het zaakje nu verder uit te kleden naar het basis- en voortgezet onderwijs. Voor de ouders wordt alles almaar duurder, waardoor het principe van gelijke toegang steeds verder onder druk komt te staan. Het gevolg is onherroepelijk tweedeling. Als ik dan als fractiemedewerker een Kamerdebat bijwoon, dan zie ik hoe andere partijen zich in allerlei bochten wringen, omdat ze gevangen zitten in financiële beperkingen. Daar word ik behoorlijk treurig van, want zo kom je er dus nooit uit. Een structurele investering van minstens drie miljard euro is nodig. Want onderwijs moet je zien als investering voor de toekomst. In dat verband is tweedeling ontoelaatbaar.

'Veel mensen staan er niet direct bij stil dat kinderen dubbel de dupe zijn van oneerlijke inkomensverdeling. Een kind dat in armoede opgroeit kan vaak niet meedoen met vriendjes en vriendinnetjes; lekker gaan sporten of een keertje naar de bioscoop. Ik kan erover meepraten, want ik groeide zelf op in armoede. In Nederland geldt dat momenteel voor 350.000 kinderen, wat voor mij echt een schrikbarend en ontoelaatbaar aantal is. Die kinderen verdienen net zo goed als anderen een kans, maar hun toegang tot spel, sport en cultuur wordt steeds meer beperkt. Dat heeft gevolgen voor zowel hun gezondheid als voor hun geestelijke ontwikkeling. Daarom bepleit ik een gegarandeerde hoeveelheid speelruimte in elke wijk, kosteloze museabezoeken voor jongeren en een 'sportstrippenkaart'. Verder moet de amateursport als geheel meer middelen krijgen en moeten voetballiefhebbers weer op een normale manier een wedstrijd kunnen bezoeken.'

'Als coördinator van het solidariteitsfonds XminY en initiatiefnemer van Attac Nederland ben ik al jarenlang zéér actief in de strijd tegen de neoliberale globalisering. Wat mij keer op keer opvalt is, dat als de politiek het heeft over ontwikkelingssamenwerking, het dan steeds gaat over de vraag hoe de rijke landen de arme landen moeten ondersteunen. Dit suggereert, dat onze regering en onze bedrijven een deel van de oplossing zijn. Maar de centrale vraag zou moeten zijn: Wat voor invloed heeft de neoliberale globalisering op de verhoudingen tussen arm en rijk? Dan kom je namelijk tot de conclusie, dat Westerse bedrijven en regering en een deel van het probleem zijn. Dát besef moet eindelijk eens tot iedereen gaan doordringen. Eenzelfde benadering geldt wat mij betreft voor de bestrijding van het terrorisme. Laten we de voedingsbodem ervan aanpakken: armoe, uitbuiting en onderdrukking. Een ruimhartig asielbeleid voor politieke vluchtelingen en een wezenlijke bijdrage aan de opvang van vluchtelingen in de herkomstregio is onderdeel van een beschaafde samenleving. Internationale solidariteit noem ik dat.'