Hoge huur nekt de cultuur
'Huurverhogingen ramp voor instellingen' kopte het artikel van Marcel Wiegman in Het Parool van 29 mei. De Beurs van Berlage in Amsterdam zou 117.000 euro per jaar meer moeten betalen dankzij een huurverhoging door het stadsdeel Centrum. Directeur Guus Bakker stelde 'dat dit zou leiden tot een vergaande commercialisering van de Beurs'.
Dít 'volkspaleis' lijkt gered na een goed gesprek met mevrouw Iping. Maar daarmee is het probleem van de buitensporige huurverhogingen niet opgelost: tal van culturele en maatschappelijke instellingen in de binnenstad kampen met hetzelfde probleem. Instellingen als De Balie, het Nederlands Philharmonisch Orkest, Het Max Euwe Centrum, het Latijns Amerika Centrum en Fort van Sjakoo - dat zelfs te maken kreeg met een verhoging van 900 procent - worden door huurverhogingen in hun voortbestaan bedreigd. Deze problemen zijn een gevolg van falend overheidsbeleid en een direct gevolg van het liberale woningbeleid dat de gemeente de afgelopen jaren heeft gevoerd.
De deelraad Amsterdam Centrum huldigt met de mond het principe dat de binnenstad ruimte moet bieden aan een grote diversiteit aan culturele instellingen. Hij onderkent het unieke karakter van de Amsterdamse binnenstad, door de combinatie van wonen, werken en culturele activiteiten. In de praktijk echter maakt de deelgemeente het moeilijk om plaatsen te creëren waar culturele activiteiten kunnen plaatsvinden. Onderdeel van dit ontmoedigende beleid is het rekenen van marktconforme huurprijzen. Dit proces is nog versterkt door de privatisering van de woningcorporaties, zoals het Woningbedrijf Amsterdam, die eveneens veel door culturele instellingen gebruikte panden in bezit hebben. Deze corporaties hebben een sociale functie en geen winstdoel. Verscheidene corporaties, waaronder het Woningbedrijf Amsterdam, gedragen zich echter steeds meer als ordinaire huisjesmelkers. De huurverhogingen waarmee veel instellingen nu te maken krijgen zijn niet verenigbaar met de sociale doelstelling van deze corporaties.
Een mogelijke oplossing is het toekennen van extra subsidie. Op deze wijze kunnen huurverhogingen worden gecompenseerd, een constructie die eerder zou worden toegepast bij het Fotografiemuseum Amsterdam. Deze oplossing heeft echter een groot bezwaar: geld dat bestemd is voor culturele ontwikkeling wordt uitgegeven aan huur. De extra subsidies om huurverhogingen ongedaan te maken peuzelen het cultuurbudget op en spekken slechts de kas van de huisbazen. Veel belangrijker is dat gemeente en deelraad extra subsidies onnodig maken en culturele instellingen meer op eigen benen laten staan. Het comité Sociale huur voor Cultuur, een initiatief van de SP ondersteund door verschillende culturele instellingen (waaronder het Holland Festival en Toneelgroep Amsterdam) doet daarvoor vier voorstellen.
Allereerst kan de gemeente de absurde huurverhogingen voor door haar beheerde panden in de binnenstad stopzetten. Daarnaast zou bij instellingen die door eerdere verhogingen in de problemen zijn geraakt, zoals De Balie, verlaging naar een eerder huurniveau moeten plaatsvinden. Het compenseren van huurverhogingen door extra subsidie tast het cultuurbudget aan en moet worden gestopt. Op termijn zal de gemeente panden 'uit de markt' moeten nemen en deze panden een culturele bestemming geven. Ten slotte ligt er een taak voor de (deel)gemeente, om de corporaties te wijzen op hun sociale functie. Nu ingrijpen voorkomt verdere verschraling van het culturele aanbod in de Amsterdamse binnenstad.
Hans Bakker is raadslid voor de SP in Amsterdam. Ronald van Raak is medewerker van het Wetenschappelijk Bureau van de SP en woordvoerder van het comité Sociale huur voor cultuur.
