Tijd voor een andere defensiepolitiek
'Als er geen extra investeringen komen, zullen echter ingrijpende keuzes moeten worden gemaakt en zal de organisatie structureel moeten krimpen.' Aldus de minister van Defensie in de Defensiebegroting voor 2022. Het is een teken dat de wal het schip aan het keren is. Het wordt tijd voor een scherpe koerswijziging van het beleid. De hopeloze afloop van twintig jaar oorlog in Afghanistan maakt duidelijk dat het tijdperk van westerse aanvals- oorlogen voorbij is. Het wordt tijd voor een andere defensiepolitiek.
De dramatische nederlaag van het Westen in Afghanistan moet leiden tot een nieuwe koers. Twintig jaar oorlog bleken tevergeefs, ondanks vele miljarden aan uitgaven. In plaats van democratie, nam de Taliban het land weer in. In plaats van vrede, kwamen er miljoenen vluchtelingen en vielen er honderdduizenden slachtoffers. De NAVO heeft niet alleen enorm gefaald, het heeft dood en verderf gezaaid in een straatarm land. Zelfs president Joe Biden heeft gezegd dat dit soort oorlogen niet langer gevoerd moeten worden.
Defensie moet dus anders. Anders dan de pleitbezorgers van meer en veel zwaardere bewapening, stel ik voor het over een andere boeg te gooien. De formatie is nog gaande, dus is dit het juiste moment om in te zetten op een nieuw ontspannings- en ontwapeningsbeleid.
Twintig jaar lang heeft Nederland qua buitenlandbeleid blindelings achter de VS aangelopen. Dat moet tot diepgaande lessen leiden. Eén daarvan is dat er geen realistische conclusies zijn getrokken uit de foute oorlogen tegen landen als Irak en Afghanistan. Het was allang duidelijk dat de oorlog in Afghanistan niet te winnen was, tenzij een langdurige bezetting zou worden ingevoerd. Dat werd gelukkig nergens gewenst, maar het betekent ook dat de strategie niet goed was. Hieruit zou je de les moeten trekken dat Nederland veel minder volgzaam moet zijn. Helaas gebeurt dat veel te weinig.
Neem bijvoorbeeld kernwapens. Op dit punt is Nederland nog altijd volstrekt afhankelijk van de VS. De regering heeft JSF-straaljagers aangeschaft die Amerikaanse kernwapens moeten dragen. Opnieuw wordt de Amerikaanse politiek klakkeloos gevolgd. Alle 46 door Nederland bestelde JSF's moeten binnenkort in dienst worden genomen. Eén eskader daarvan, dat van luchtmachtbasis Volkel, krijgt een nieuw kernwapen. De eerste vier toestellen komen op 30 juni in Volkel aan. In plaats van nieuwe Amerikaanse kernwapens, is het nodig af te zien van de kernwapentaak. Een discussie daarover wordt kennelijk door de regering gevreesd en dat komt ongetwijfeld omdat de meerderheid van de bevolking tegen is. Wij pleiten voor een kernwapenvrij Europa. Tevens moet Nederland het VN-verdrag tegen kernwapens tekenen.
Nog een voorbeeld. De vier peperdure nieuwe onderzeeboten die Defensie wil aanschaffen, ter waarde van 3,5 miljard euro. Ze moeten wereldwijd inzetbaar zijn, blijkbaar om mee te kunnen doen aan Amerikaanse missies in de zeeën rond China. Waarom opnieuw meedoen aan een soort koude oorlog 2.0? Waarom weer meedoen aan zo'n nodeloos prestigeproject? De afgelopen jaren is de Koude Oorlog met Rusland opgelaaid. Dat is voor de bevolking van Europa een zeer ongunstige ontwikkeling. Het leidt tot herbewapening en oplopende militaire uitgaven. De NAVO heeft aan haar leden opgelegd de militaire uitgaven op te voeren tot 2 procent van het Bruto Binnenlands Product. Letterlijk een aanzet tot een nieuwe wapenwedloop, vooral goed voor de wapenindustrie.
Het kan ook anders. In de jaren zeventig doorbrak de Duitse kanselier Willy Brandt de patstelling van die jaren door een Ost-politik te gaan voeren. De politieke ontspanning leidde tot het Verdrag van Helsinki in 1975. Het is tijd voor een nieuwe Ost-politik en het is hoog tijd voor een herzien Verdrag van Helsinki. Dat zal meer opleveren dan herbewapening.
De ontwikkelingen met betrekking tot de COVID-pandemie en de in ernst toenemende natuurrampen doen bovendien de vraag opkomen wat nu eigenlijk veiligheid is. Defensie wil meer middelen voor wapens. Maar toen COVID ook in Europa toesloeg of slagregens grote delen van het heuvelland op de grens van Duitsland, België en Nederland verwoestten, bleek dat veiligheid een veel groter vraagstuk is dan alleen een militaire kwestie. Dat roept nieuwe vragen op over wat prioriteit moet hebben. Die discussie valt niet te vermijden en we kiezen daarbij primair voor sociale uitgaven in plaats van militaire. Daarom is het tijd voor een structurele heroverweging van het defensiebeleid.
