Defensie scheept slachtoffers chroom-6 af met een ‘fooi’
Decennialang moesten duizenden mensen bij defensie onbeschermd werken met gevaarlijke stoffen, waaronder het kankerverwekkende chroom-6. Velen zijn ernstig ziek geworden of zelfs overleden. Defensie kondigde een compensatie aan, maar voor veel slachtoffers is die vergoeding niet meer dan ‘een fooi’. Bij een emotionele bijeenkomst voorafgaand aan het debat in de Tweede Kamer afgelopen woensdag deden zij hun verhaal.
Ik was erbij en bracht hun verhalen mee naar de Tweede Kamer. Het is hartverscheurend als je de verhalen hoort over mensen die niet geloofd worden door defensie. Of als je hoort hoeveel leed zij doormaken, maar daar nauwelijks erkenning voor krijgen. Deze mensen zijn in de ellende gestort door defensie en verdienen een ruimhartige compensatie.
In totaal werd met 5000 gevaarlijke stoffen gewerkt, waarvan 500 kankerverwekkend. Onder andere voor de Amerikanen die in Nederland waren gestationeerd werden er voertuigen en ander materieel geschuurd en geverfd. Gevaarlijke stoffen zoals bij het bekende chroom-6 kwamen hierbij vrij en medewerkers ademden die in. Terwijl Amerikaans personeel de beste beschermende pakken kreeg, werd de Nederlanders verteld dat ze maar een mondkapje bij de bouwmarkt moesten kopen, en anders konden ze ander werk zoeken.
Het is voor talloze oud-defensiemedewerkers totaal niet duidelijk wanneer ze wel of niet recht hebben op compensatie. Welke ziektes en aandoeningen meetellen hangt af van het RIVM. Het gevolg is een nóg langere juridische lijdensweg voor mensen die al moegestreden zijn. Het is duidelijk dat er niets is geleerd van het toeslagenschandaal waar eveneens onschuldige mensen werden vermorzeld door een gewetenloze overheid.
De SP wil dat er een schadefonds komt waar alle slachtoffers ruimhartig uit gecompenseerd worden. Nederland heeft een ereschuld aan deze mensen. Zij beschermden onze militairen door ervoor te zorgen dat het materieel veilig was, maar zij kregen geen bescherming van defensie. Daarom is een ruimhartig schadefonds nodig, waarbij slachtoffers zonder ingewikkelde procedures of juridisch getouwtrek een eerlijke compensatie krijgen. Er kan een voorbeeld worden genomen aan het asbestfonds danwel aan de regeling zoals die in Tilburg is getroffen, waar mensen in de bijstand werden gedwongen om met chroomverf te werken. Ook moet bekeken worden in hoeverre andere stoffen dan chroom-6 recht geven op een schaderegeling.
Het zou helpen als deze voorstellen worden aangenomen. Maar zelfs dan is de kwestie van het werken met gevaarlijke stoffen niet weg. Na deze onderzoeken en de vele debatten met staatssecretaris Barbara Visser (VVD), zal de verantwoordelijkheid binnen de regering bij het ministerie van Sociale Zaken komen te liggen. Inmiddels heeft Sociale Zaken een eigen onderzoek lopen en wordt gewerkt aan een nieuwe schaderegeling. Die wordt verwacht in de zomer van 2022.
Defensie kent het hele probleem al decennia, maar greep veel te laat in. Al in het jaar 2000 werd er een individuele schadeloosstelling van 100.000 euro toegekend aan een schilder op de luchtmachtbasis Twente als erkenning dat Defensie in gebreke was gebleven. Desondanks werd het probleem toen stilgehouden. Het is aan de vasthoudendheid van een groep georganiseerde oud-werknemers van de NAVO-depots en andere delen van de krijgsmacht te danken dat de Nederlandse maatschappij gewezen is op de gevaren van het werken met deze stoffen. Bovendien hebben ze ook de tekortkomingen in het letselschaderecht aan de orde gesteld. Door druk van het personeel lukte het in 2015 een onafhankelijk RIVM-onderzoek te bedingen.
Het is nu aan de vakbonden en de Tweede Kamer een goede regeling voor alle Nederlandse werknemers te realiseren.
Dit stuk verscheen ook in het Brabants Dagblad op 3 juli 2021.
