Europa hard voor gewone mensen, maar slap voor bankiers
Vorige week bereikten de ministers van Financiën een bijna akkoord over nieuwe Europese wetgeving die onverantwoorde speculatie moet tegengaan. Hoewel minister van Financiën, Dijsselbloem,zelf ook toegaf dat Nederland verder had willen gaan, ziet het ernaar uit dat ook Nederland zal instemmen met een verwaterd compromis. Dit is het zoveelste voorbeeld van de onevenwichtige opstelling van de Europese Commissie en de Europese Raad: keihard als het gaat om het terugdringen van begrotingstekort en staatsschuld, maar de echte veroorzakers van de crisis, de banken en financiële instellingen, worden nog altijd met fluwelen handschoenen aangepakt.
Het bijna akkoord van de ministers van Financiën gaat onder andere over bonussen en over de kapitaalbuffers die financiële instellingen moeten aanhouden. Voor de bonussen wordt een maximum voorgesteld van één jaarsalaris, maar met een vluchtroute door tussenkomst van de aandeelhoudersvergadering, waardoor de bonus ook nog gelijk kan worden aan twee jaarsalarissen. Dit zijn natuurlijk nog altijd gigantische bedragen en bovendien zijn ook de garanties tegen het verbinden van bonussen aan korte termijn winst minimaal. Onverantwoord speculeren wordt zo nauwelijks ontmoedigd. Een bonusmaximalisatie op 20procent van het jaarsalaris voorgesteld door de SP en de PvdA voor de verkiezingen en nu opgenomen in het regeerakkoord, staat dan ook ver af van de richting die Brussel inslaat. Dat terwijl de bevolking van Zwitserland recent in een referendum wel besliste de bonussen aan banden te leggen.
Ook op het gebied van de buffers die banken moeten aanhouden om voorbereid te zijn op tegenvallende resultaten is geen echte ingrijpende verandering doorgevoerd. Onder druk van de financiële lobby zijn de regels ten opzichte van de nu geldende regels slechts op kleine punten veranderd. Echte, ingrijpende maatregelen die echte zekerheid bieden in plaats van schijnzekerheid blijven uit. Zo zijn hypotheken, al dan niet gebundeld in ondoorzichtige pakketjes onder druk van de financiële lobby nu weer op de balans terug te vinden en mogen ze worden doorverkocht bij een eventueel faillissement. Terwijl de ondoorzichtige situatie rondom het doorverkopen van hypotheken aan de basis lag van de financiële crisis.
De opstelling van de ministers van Financiën staat niet alleen. Op 29 januari stond in de Financial Times dat Commissaris Barnier, de Eurocommissaris die verantwoordelijk is voor de hervorming van de bankensector, soepeler regels wil over de scheiding van bankactiviteiten. Volgens hem zouden strenge regels de Europese economische groei ondermijnen. De Commissaris neemt hiermee afstand van het rapport van een adviesgroep geleid door de voormalige Finse Eurocommissaris Liikanen. Deze groep wilde via splitsing van bankactiviteiten voorkomen dat banken als geheel gered zouden moeten worden op kosten van de belastingbetaler, omdat zij ´too big to fail´ zouden zijn. Wederom zwakke knieën van de Commissie.
In 2011 formuleerde de SP tientallen actiepunten om onverantwoorde speculanten aan te pakken en stabiliteit te brengen in het financieel-economisch systeem. In die tijd beloofde de Europese Commissie nog veel nieuwe wetgeving om de financiële sector onder controle te krijgen en onze actiepunten sloten daarbij aan. Amper twee jaar later moeten we constateren dat van al die plannen nog bitter weinig terecht is gekomen en dat ideeën waarover brede consensus was ontstaan, alsnog onder druk van de financiële sector worden afgezwakt. Dat geldt voor de splitsing van bankactiviteiten, het oprichten van een niet-commerciële Europese kredietbeoordelaar maar bijvoorbeeld ook voor de invoering van een financiële transactiebelasting die voorlopig slechts in 11 van de 27 lidstaten van start gaat.
We kunnen zo nog een tijdje doorgaan, maar feit is dat financiële instellingen zoals Goldman Sachs alweer veel winst kunnen maken en weinig hinder ondervinden van verscherpt toezicht. Ze hebben de beleidsmakers in de wereld en zeker die in Brussel nog steeds aan een touwtje. Als de fluwelen handschoenen niet uit gaan en de financiële instellingen daadwerkelijk aangepakt worden, zullen burgers op blijven draaien voor de structurele weeffouten in het internationale financiële systeem.
