'Stel een Eurocommissaris Corruptie en Belastingontwijking aan'
De Europese Commissie, het IMF en de Europese Centrale Bank kijken alleen maar naar de begrotingstekorten en de staatsschuld. Zij hebben geen oog voor de onderliggende problemen. Zouden ze dat wel hebben, dan zouden ze inzetten op het aanpakken van corruptie en belastingontwijking.
In Brussel zit de hele discussie over de eurocrisis vast in een soort tunneldenken: als de zwakke eurolanden nu maar bezuinigen en vooral de lonen enorm verlagen, komt het allemaal wel weer goed.
Alsof de staatsschuld de oorzaak van de crisis was, terwijl iedereen weet dat het de graaiers en de speculanten waren die de crisis hebben veroorzaakt. Deze aanpak van de crisis in landen als Griekenland en Portugal deugt niet: de Europese Commissie, het IMF en de Europese Centrale Bank kijken alleen maar naar de begrotingstekorten en de staatsschuld. Zij hebben geen oog voor de onderliggende problemen. Zouden ze dat wel hebben, dan zouden ze inzetten op het aanpakken van corruptie en belastingontwijking.
In de Europese Unie gaat volgens de Europese Commissie ieder jaar 120 miljard euro verloren vanwege corruptie. Eind september hield het Europees Parlement daarom, mede op mijn initiatief, een spoeddebat met Eurocommissaris Malmström. Dat bleek zonde van de tijd. In eerdere informele gesprekken kreeg ik de indruk te maken te hebben met een Commissaris die keihard corruptie wil aanpakken. Maar nu stelt ze zich super bureaucratisch op: terwijl de burgers in landen als Griekenland, Italië, Portugal en Spanje schreeuwen om maatregelen, krijgen ze nu hooguit een rapportje in 2013.
Jammer, want ik had haar juist opgeroepen dé Eurocommissaris Corruptie en Belastingontwijking te worden. Dan zou zij sturing kunnen geven aan een noodplan tegen corruptie. Dat zou haar positie binnen de Europese Commissie versterken, en normaal gesproken houden Eurocommissarissen daar erg van. Denk maar aan alle verwoede pogingen die Neelie Kroes doet om van haar erg lichte portefeuille (de digitale agenda) toch nog wat te maken. Maar in dit geval bleef het stil: wacht maar tot 2013.
Deze houding van de Commissie is natuurlijk onaanvaardbaar. Als het dan al niet van de Commissie komt, laten dan de regeringsleiders hun verantwoordelijkheid nemen. Zolang de belastinginning in de zwakke eurolanden niet op orde is, blijft het dweilen met de kraan open. Zolang er volop gefraudeerd wordt met Europese gelden en ook de aanbestedingsprocedures niet netjes verlopen, verliezen deze landen bakken met geld.
Voor een effectieve aanpak van corruptie heb je veel tijd nodig: je moet burgers bewust maken, je moet beschikken over onafhankelijke media die voldoende middelen hebben om via eigen onderzoek misstanden aan de kaak te stellen. Klokkenluiders moeten beschermd worden. En je moet je hele justitiële systeem op orde hebben: integere rechercheurs, Officieren van Justitie en rechters zijn essentieel om mensen die omkopen of zich laten omkopen, te kunnen bestraffen. Als je daar nu niet onmiddellijk mee begint, komen deze landen er nooit bovenop.
Rutte heeft zondag tijdens de eurotop de kans om de tunnelvisie van de Commissie en regeringsleiders te doorbreken. Ik ben er alleen niet gerust op, want niemand neemt het C-woord in zijn mond, ook Rutte niet. Zou er dan nog steeds een taboe op rusten?
Waar zeker een taboe op rust, is de belastingontwijking door multinationals. Tijdens een anti-corruptiebijeenkomst die ik op 11 september in het EP organiseerde, merkte mijn sociaal-democratische Portugese collega fijntjes op dat van de 20 grootste Portugese beursgenoteerde ondernemingen er 17 in Nederland zijn gevestigd.
Daarmee loopt Portugal het grootste deel van de belastinginkomsten van deze bedrijven mis. Nederland heeft namelijk in een belastingverdrag met Portugal afgesproken dat in Nederland gevestigde bedrijven in principe alleen in Nederland belasting betalen. Alleen over de activiteiten van die bedrijven in Portugal zelf betalen ze in Portugal belasting. Dat betekent dat deze bedrijven over hun wereldwijde activiteiten in Portugal geen belasting betalen, dat doen ze in Nederland.
Tegelijkertijd heeft Nederland zulke gunstige belastingtarieven voor de multinationals dat ze hooguit 5 procent winstbelasting betalen en vaak nog minder. Het is dus wrang te moeten constateren dat Rutte en De Jager een grote broek aantrekken als het gaat om de noodzaak in zwakke eurolanden te bezuinigen, maar tegelijkertijd niets doen tegen het weglekken van belastingopbrengsten uit deze landen naar Nederland.
Volgens mij hebben we dan ook niet zozeer een Eurocommissaris Begrotingszaken nodig, zoals Rutte voorstelt, maar een Eurocommissaris Corruptie en Belastingontwijking. Tenminste als we een structurele oplossing voor de eurolanden willen en dat zijn de regeringsleiders aan hun burgers verplicht. Er wacht Rutte dan ook een mooie taak tijdens de eurotop zondag in Brussel.
