Zeker een miljard te winnen in zorg
Er is nog zeker een miljard euro te winnen door de bureaucratie in de zorg serieus aan te pakken, stelt Agnes Kant. Daar kan de zorg alleen maar beter van worden.
De politiek had het bij het recht eind tijdens de laatste verkiezingscampagnes: bureaucratie is één van de grootste ergernissen bij politie en justitie, in het onderwijs, de sociale zekerheid en vooral in de zorg. Dat het leeuwendeel van die bureaucratie aan diezelfde politiek te danken is, werd echter verzwegen. In de zorg is het cynisch genoeg vooral de vrees van de politiek dat de zorgsector te veel kosten zou maken, die voor een enorme kostenstijging heeft gezorgd.
De bureaucratiebrigade van de SP is in maart 2003 gestart met een onderzoek naar de bureaucratie in de zorg. Werknemers uit de zorg deden voorstellen tot vermindering van de bureaucratie. Op basis van honderden meldingen, aanvullend onderzoek, gesprekken, werkbezoeken en de gegevens uit het rapport-De Beer ('Minder regels, meer zorg') zijn wij tot tien concrete voorstellen gekomen om de bureaucratie in de zorg aan te pakken. Deze voorstellen besparen naar schatting ruim 1 miljard euro per jaar. Sommige maatregelen kunnen vrij snel worden uitgevoerd, zoals het afschaffen van eigen bijdragen en het systeem van machtigingen. Voor andere maatregelen is wat meer tijd nodig, zoals het afschaffen van de Regionale Indicatie Organen (RIO's) en het opnieuw gaan werken met regionaal werkende verzekeraars. De meeste voorgestelde maatregelen kunnen in deze kabinetsperiode nog worden uitgevoerd. De commissie-De Beer deed in opdracht van de minister van VWS onderzoek naar de bureaucratie in de zorg en kwam in 2002 met een flink aantal voorstellen. Deze kunnen een besparing opleveren van 300 miljoen euro. De commissie had de opdracht om besparingen te vinden binnen het bestaande beleid. In de voorstellen van de SP zijn op een aantal punten keuzes gemaakt voor een ander beleid. Als de politiek écht werk wil maken van het opruimen van de bureaucratie, moeten ze ook ongelukkige beslissingen uit het verleden durven terugdraaien. Een aantal heilige huisjes moet omver en als de politiek hiertoe bereid is, komen de besparingen vele malen hoger uit.
Het oprichten van landelijk werkende zorgverzekeraars, zorgde er voor dat huisartsen, fysiotherapeuten en apothekers te maken kregen met tien tot twintig zorgverzekeraars, in plaats van één regionaal werkend ziekenfonds. Huisartsen moeten nu met al die verzekeraars apart gaan onderhandelen over vergoedingen, wat hem dus handen vol tijd kost die hij veel liever aan zijn patiënten zou besteden. Specialisten verliezen op hun beurt veel tijd en energie aan de ingevoerde Diagnose Behandel Combinaties. Ze moeten per patiënt die op hun spreekuur komt in codes registreren, welke diagnose ze stellen en welke behandeling ze geven. Het blijkt een marteling: er zijn tienduizenden codes en specialisten worden er horendol van. De Regionale Indicatie Organen zijn in het leven geroepen om de indicatie te stellen voor AWBZ-zorg. Maar ze leiden tot onnodige vertraging, veel papierwerk en ook dubbel werk, want ook de zorgverlener beoordeelt wat nodig is. De gevolgen van het oponthoud kunnen groot zijn. Als er gewacht met worden op een indicatie van een RIO, kan een KNO-arts een patiënt niet naar huis sturen. Hierdoor wordt onnodig een ziekenhuisbed bezet en geplande operaties moeten daardoor worden afgezegd. Zo leidt bureaucratie er toe dat een kankerpatiënt langer met een tumor in zijn hoofd moet rondlopen. De eigen bijdragen in, bijvoorbeeld, de thuiszorg leiden tot veel bureaucratie bij het inningkantoor CAK. Maar ook tot een hogere administratieve druk bij de thuiszorg, die een extra gedetailleerde registratie moeten bijhouden om de eigen bijdragen te kunnen vaststellen
De belangrijkste conclusie in het rapport is dat bestrijding van onnodige en dure bureaucratie alleen mogelijk is als de zorg weer wordt teruggeven aan de mensen op de werkvloer. Minder controle van bovenaf, minder managers van buiten, minder lagen in het bestuur en meer zeggenschap voor de mensen uit de praktijk. In de zorg moet te veel worden geregistreerd, er moeten te veel formulieren worden ingevuld, er zijn te veel verstikkende regels en er zijn te veel managers. De politiek die klaagt over de bureaucratie is er grotendeels zelf voor verantwoordelijk. De angst dat de kosten voor de zorg harder zouden stijgen dan geraamd, heeft geleid tot wantrouwen en nog meer regels en procedures. Om al die ingewikkelde regels uit te voeren zijn weer extra managers nodig. Een belangrijk deel van de bureaucratie in de zorg is kortom het gevolg van georganiseerd wantrouwen.
Natuurlijk moeten we goed controleren wat er met ons premiegeld gebeurt, maar de huidige controle is veel te gedetailleerd. Voor veel zorg moet vooraf een 'machtiging' worden aangevraagd, zoals voor ziekenhuisopnames, poliklinische zorg, paramedische zorg en hulpmiddelen. Bij ziekenhuizen, huisartsen en zorgverzekeraars leidt dit tot een enorme administratieve druk. Controle achteraf heeft ertoe geleid dat een 'rituele' rekeningenstroom is ontstaan tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars. Typerend, maar vooral zeer teleurstellend, is dat er met de voorstellen van de commissie-De Beer tot nu toe amper iets is gedaan. De bureaucratie wordt tegenwoordig vooral gebruikt als alibi om niet te hoeven investeren in de zorg. Wij kunnen ons echter niet veroorloven te wachten met het wegwerken van de bureaucratie. Het levert besparingen op die ten goede komen aan de zorg, vermindert de irritatie op de werkvloer, zorgt voor een betere bedrijfsvoering, een plezieriger sector om in te werken en een kwalitatief betere zorg.
