Schrappen van eigen bijdrage schreeuwt om meer

De overgrote meederderheid van de Nederlandse bevolking is voor een gezondheidszorg gebaseerd op solidariteit. Solidariteit tussen ziek en gezond, tussen oud en jong, tussen arm en rijk. Met het afschaffen van de eigen bijdrage voor het Ziekenfonds is één 'aantasting' van solidariteit weer hersteld. Maar onder en door Paars I heeft veel meer erosie van de solidariteit in de zorg plaatsgevonden dat dringend om herstel vraagt.

De eigen bijdrage in het Ziekenfonds was de uitkomst van een compromis van de Paarse partijen. Behalve degenen die dit compromis hebben gesloten, verwachtte niemand enig heil van deze regeling. Het belangrijkste bezwaar is de aantasting van de solidariteit tussen ziek en gezond. Want wie vaker ziek is, en dus vaker een beroep moet doen op de gezondheidszorg, betaalt meer. Bovendien kunnen eigen bijdragen leiden tot ongewenste bij-effecten, omdat mensen met lage inkomens, die veelal juist een slechtere gezondheid hebben, afzien van noodzakelijke zorg. Na de invoering van de regeling, was er zo'n 15 keer aanleiding tot vragen of overleg in de Tweede Kamer. Zo bleek de regeling te leiden tot enorme bureaucratische rompslomp, bleken er talloze onrechtvaardigheden in te zitten, waren er problemen met privacy en was er werkelijk niemand die de regeling in zijn totaliteit begreep.Al drie maanden na de invoering was er voldoende reden om de regeling weer af te schaffen. Dat werd dan ook voorgesteld door Marijnissen (SP) en gesteund door vrijwel de gehele oppositie, onder het motto: beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald. Toen nog tevergeefs.Door bij de formatie nu toch de eigen bijdrage af te schaffen, geeft Paars II in feite toe dat Paars I heeft gedwaald. En dat is toe te juichen, hoewel dit inzicht wat laat komt. De argumenten zijn immers nog steeds dezelfde, en het is bijzonder triest te moeten constateren dat die er blijkbaar alleen toe doen als er opnieuw onderhandeld wordt. Eén week geleden verdedigde demissionair minister Borst de eigen bijdragenregeling zelfs nog in antwoord op kamervragen. Triest is het ook te moeten vaststellen dat met dit hele circus zeker 160 miljoen is weggegooid aan administratieve kosten. Geld dat hard nodig was in de zorg.De eigen bijdrage was helaas niet de enige aantasting van de solidariteit die onder Paars I heeft plaatsgehad. Onder dit kabinet werd ook een eigen bijdrage ingevoerd voor de wijkverpleging. Met als gevolg dat het voorkomt dat mensen om financiële redenen afzien van noodzakelijke zorg. Paars heeft ook de eigen bijdragen voor AWBZ-voorzieningen verhoogd met zeer onrechtvaardige gevolgen. Vooral de verhoging van de eigen bijdrage voor mensen met een partner thuis leidt soms tot grote financiële problemen. Ook het ziekenfondspakket bleef niet ongeschonden. De tandzorg ging grotendeels uit het basispakket. Het aantal te vergoeden fysiotherapie-behandelingen werd beperkt.Ook op al deze punten is dringend herstelwerk nodig ten behoeve van de solidariteit in de zorg nodig. Onder Paars I was discussie over meer solidariteit in de ziektekosten, bijvoorbeeld via een volksverzekering, taboe. Door het onderscheid tussen ziekenfondsen en particuliere verzekeringen behoort het Nederlandse ziektekostenstelsel tot het minst solidaire van Europa. Iemand met een inkomen boven de ziekenfondsgrens betaalt in verhouding lage premies en draagt naar inkomen minder bij aan de ziektekosten. Ook onder Paars II is geen enkel zicht op meer solidariteit tussen arm en rijk in de zorg. Zij komt niet verder dan een kleine (overigens geheel terechte) reparatie namelijk het toelaten van kleine zelfstandigen tot het ziekenfonds. Een rechtvaardig en solidair ziektekostenstelsel, een volksverzekering, is hiermee nog heel ver weg.Tegelijkertijd levert Paars II in op de solidariteit door de verhoging van de nominale premies, die na afschaffing van de eigen bijdrage stijgen. Nominale premies zijn immers niet inkomensafhankelijk en drukken het zwaarst op de portemonnee van de mensen met minder inkomen.Grote zorgen maak ik me overigens over een ander aantasting van de zorg die onder Paars flink heeft toegeslagen: de groeiende schaarste. Met als gevolg: groeiende wachtlijsten, verschraling van de zorg en verhoging van de werkdruk. Veel beloften voor de zorg werden gedaan in de verkiezingscampagne. Maar de twee procent groei voor de zorg die bij de onderhandelingen voor Paars II uit de bus is gekomen, is volstrekt onvoldoende.Een onderzoek van de Erasmus Universiteit geeft aan dat de kosten voor de gezondheidszorg de komende jaren 2,4 procent per jaar zullen stijgen. Het RIVM en de WRR wezen er al eerder op dat de noodzakelijke groei van de uitgeven voor de zorg minimaal 2,4 procent is. Noodzakelijke groei, met andere woorden, alle groei die lager is, is inleveren ten opzichte van de huidige situatie in de zorg. En die is op vele terreinen al schrijnend.Door onvoldoende te investeren in de zorg, wordt de basis van een solidaire gezondheidszorg aangetast. Dat betekent dat niet iedereen de zorg krijgt die nodig is. Dat er ouderen en gehandicapten zijn die zonder voldoende hulp thuis zitten, of zonder voldoende aandacht en zorg in een instelling. Dat er verpleeghuisbewoners zijn zonder privacy. Dat er verstandelijk gehandicapten zijn die hun dag moeten doorkomen zonder fatsoenlijk tijdverdrijf.Dit gebrek aan solidariteit met diegene die zorg nodig hebben is een erosie van de beschaving van onze samenleving.