Wat wil de VVD eigenlijk met Europa?

Hoewel VVD’er Mark Verheijen zijn excuses maakte, had hij natuurlijk gelijk toen hij zei dat eurofielen als Guy Verhofstadt en Martin Schultz een groot gevaar vormen voor het draagvlak voor Europa. Maar hoe zit het met de euroscepsis van zijn eigen partij? Is die oprecht of slechts gericht op de aanstaande Europese verkiezingen?

Excuusbrief Verheijen 'Geharnaste eurofielen' als Guy Verhofstadt, de voorzitter van de liberalen in het Europees parlement en de voorzitter van het Europees Parlement Martin Schultz zijn gevaarlijker voor de Europese samenwerking dan eurosceptici als Marine Le Pen. Dat beweerde VVD-Kamerlid Verheijen afgelopen week. Hoewel hij excuses heeft gemaakt voor de vergelijking, blijft hij terecht achter de onderliggende analyse staan. 'Voortdurend praten over méér Europa, over een federaal Europa waarbij lidstaten hun identiteit verliezen, is slecht voor het draagvlak voor Europa.', zo valt in zijn excuusbrief te lezen. Daarmee opende hij op een goed gekozen moment de discussie over de vraag wie er politiek verantwoordelijk is voor de toenemende afkeer van Europa.

Schuldvraag Het lijkt logisch dat Verheijen de schuldigen vooral zoekt in het Europese politieke establishment. Uit die hoek komen immers de voorstellen voor een steeds verdergaande overdracht van soevereiniteit hoewel het draagvlak daarvoor onder burgers ontbreekt. Federalisten als Verhofstadt en Schultz lijkt dat niet te interesseren en zij bouwen ongestoord verder aan het door hen gewenste federale Europa. In de verklaring van Verheijen valt op dat hij de uitgesproken federalisten, vooral het 'voortdurend praten' over een federaal Europa verwijt. Toch zijn het vooral de daadwerkelijke stappen die worden gezet in de vorm van begrotingscontracten met lidstaten en een bankenunie die zorgen zouden moeten baren. Helaas horen we Verheijen daar niet over.

VVD en zijn vermeende euroscepsis De VVD probeert in Nederland een eurosceptische pose aan te nemen maar tekent in Brussel altijd braaf bij het kruisje. Bij de vorige Europese verkiezingen bezwoer lijsttrekker Van Baalen dat er de komende jaren geen land mee bij de EU zou komen maar dit jaar gaf zijn VVD groen licht voor Kroatië. Nu pleit de VVD voor halvering van de Europese Commissie en wil ze een nieuw Europees verdrag maar stelt ze die discussie uit tot na de verkiezingen. Ondertussen worden de begrotingscontracten met de lidstaten opgesteld en heeft de Nederlandse regering haar aanvankelijke bezwaren tegen die contracten ingeslikt. Volgens mij is de valse euroscepsis van de VVD een grotere bron van wantrouwen van de kiezer dan het federale dagdromen van Verhofstadt en Schultz. Die laatsten zijn tenminste eerlijk over hun ambities voor Europa. Ook premier Rutte voedt het wantrouwen onder kiezers over de Nederlandse koers in Europa. Hij zegt zich te verzetten tegen verdergaande overdracht van bevoegdheden maar met zijn instemming is de controle vanuit de Europese instellingen over nationaal beleid explosief toegenomen. De VVD wil beleidsvrijheid behouden over zorg, onderwijs, arbeidsmarkt en pensioenen maar supercommissaris Rehn moet wel ‘noodzakelijk hervormingen’ op deze terreinen kunnen afdwingen. Desnoods op straffe van boetes. De euroscepsis van de VVD is dus vooral voor binnenlandse consumptie en wordt vooral geserveerd in de aanloop naar verkiezingen.

Woede in crisislanden In crisis getroffen landen weet men inmiddels wat de Brusselse inperking van beleidsvrijheid voor een land en een parlement betekent. Daar richt de woede zich dan ook niet op eurofielen als Verhofstadt maar op de Trojka en regeringsleiders als de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Dat gebeurt bij gebrek aan verantwoordelijke volksvertegenwoordigers die ze direct kunnen aanspreken. Het afwijzen van Europa als geheel door de burger is het resultaat. Zo worden de PVV en het Front National slapende rijk.

Flirt Ondanks het geflirt met de retoriek van de Britse premier Cameron, is er van een echt streven van repatriëring van zeggenschap naar de nationale parlementen bij de VVD geen sprake. Anders zouden de liberalen wel net als wij streven naar de mogelijkheid om een onderhandelingsakkoord tussen Europees Parlement en Raad van Ministers alsnog af te kunnen wijzen. Ook het beperken van het aantal Europese commissarissen is slechts cosmetisch als niet tegelijkertijd de macht van deze bureaucraten wordt gereduceerd. De VVD wil echter meer macht voor de in de achterkamertjes benoemde eurocommissarissen als Olli Rehn. Wat bij de VVD overblijft, is een machtiger Europa zonder dat er democratische waarborgen zijn en politieke keuzes helder en afrekenbaar voor de kiezer. Daarmee komt deze valse euroscepsis vooral neer op en verdediging van de status quo en is het afnemende draagvlak voor eigen rekening.