Zielloos Europa
Pleidooien voor het creëren van een Europese identiteit en Europees burgerschap zijn bij voorbaat gedoemd te mislukken. Voor zover Europa al bestaat, weten we niet waar de grenzen liggen. Voor zover Europa leeft, leidt het een zielloos bestaan. Nederlanders definiëren zich zelf eerder als Fries, Limburger of Brabander dan als Europeaan. Politici die het Europese project aan de burger proberen te verkopen door een Europa-gevoel te stimuleren, zijn dan ook aan een onmogelijke missie begonnen.
De EU wordt in veel van de vijftien oude lidstaten geassocieerd met verkwisting, fraude, vriendjes– en achterkamerpolitiek. Geen bedrijf zou zoveel imagoschade kunnen overleven als de EU inmiddels heeft doorstaan. Europa heeft wel de slag om de kiezer verloren. In veel van de tien nieuwe lidstaten worden grote economische wonderen verwacht die bedrijven en burgers in de schoot zullen vallen. Maar na aanvankelijke groei zal ook daar het saneren en bezuinigen leidraad worden en tot teleurstelling leiden. Overigens is het opmerkelijk dat juist in de nieuwe lidstaten de kiezer massaal is weggebleven bij de laatste verkiezingen van het Europees Parlement. Dat geeft te denken.
Europa is dus een B-merk geworden en met B-merken wil niemand zich identificeren. Komt dit nu alleen door het slechte imago? Nee. Dit Europa is er niet voor de burger en dat heeft die burger feilloos door. Hij ziet nauwelijks voordelen. Of het moet zijn dat je niet meer hoeft te wisselen bij een bezoek aan het buitenland. Dat probleem was overigens al opgelost omdat je met je eigen bankpas al jaren kunt pinnen in de meeste lidstaten. De keerzijde van het voordeel niet meer te hoeven wisselen is de prijsverhoging. In de horeca is dat ook daadwerkelijk aangetoond, maar veel mensen hebben het gevoel dat de prijzen over de hele linie zijn verhoogd. Sommigen menen zelfs dat wat rond de eeuwwisseling nog een gulden kostte, nu domweg een euro kost. Dat zal niet het geval zijn, maar het illustreert wel de aversie van mensen tegen een munt die ons ongevraagd door de strot is gedrukt.
In een ultieme poging de EU van ons allen te maken wordt ons straks een Grondwet voorgelegd. Die grondwet bekrachtigt wat Europa nu al is: een economisch en monetair project. Ik geloof er helemaal niets van dat een Grondwet Nederlanders over de streep zal trekken en hun tot Europees burger zal maken. Hij zal ze eerder verder van Europa verwijderen en de hang naar nationale en regionale traditie versterken. Geen Grondwet, geen vlag, geen burgerschapskunde op school zal daar iets aan veranderen. Dat is een geruststellende gedachte.
