Een mislukking van paars-groen geknutsel in het Europees Parlement
Het Europees Parlement kent geen interruptiedebatten, tweede termijnen of andere mogelijkheden om vooraf uit te leggen waarom je anders zult stemmen dan je meest uitgesproken tegenstanders of zelfs je naaste buren. Stemmingen vinden meestal een of meer dagen na het debat plaats. Dan worden aan de hand van lange door fractiemedewerkers voorbereide stemlijsten handen opgestoken of knoppen ingedrukt. Vrijwel niemand weet dan nog waar die honderden amendementen precies over gaan. Anders dan tijdens mijn over bijna 30 jaar gespreide ervaring als raads- en statenlid kan ik daarom niet mijn positie in elke stemming na afloop met verve verdedigen.
Hoogstens voor 10 of 20 van die honderden stemmingen per dag kun je de tijd vinden om zelf een afweging te maken. Als Nederlandse eenling in de 49-koppige fractie van Europees Verenigd Links / Noords Groen Links stem ik soms afwijkend van de meerderheid. Vooral vanwege een nadrukkelijke stellingname van de SP in Nederland, maar die valt vaak samen met de twee stromingen in mijn fractie die aan milieu, mensenrechten en openbaarheid meer voorrang geven dan de in aantal dominerende fractiegenoten van rond de Middellandse Zee. Die zijn nog een beetje behept met oude communistische tradities van groei en staatsbelang.
In de Tweede Kamer zijn SP en GroenLinks elkaars naaste buren, zowel door de politieke stellingname als door hun plaatsen aan de uitsterste linkerzijde van de zaal. In het EP gaat dat anders. Over sociaal beleid en milieu zijn er, net als in Nederland, flinke raakvlakken. Geen andere fractie stemt zo vaak voor door de groenen ingediende voorstellen als de mijne en omgekeerd is dat wat minder sterk ook het geval. Maar de groenen hebben er welbewust voor gekozen om de allerbeste verdedigers van de huidige Europese Unie te worden, zelfs inclusief de centralistische kenmerken van een superstaat zoals een gezamenlijke buitenlandse- en defensiepolitiek. De EU is hun eigenste project, dat mettertijd nòg beter kan worden als de tegenwerking door andersdenkenden vermindert. Dat is een andere positie dan die van de SP en het vooral Skandinavische deel van mijn fractie, die de huidige EU een weinig democratisch monster vinden en de nadruk leggen op basisdemocratie, decentralisatie en kleinschaligheid.
Hun conformistische positie onderstrepen de groenen ook door tegenwoordig in Straatsburg en Brussel midden in de plenaire vergaderzaal te willen zitten, tussen sociaal-democraten en liberalen in. Die twee fracties zijn dan ook hun favoriete bondgenoten om zaken mee te doen. Als de groenen de de Europese liberalen, die zowel de VVD-stroming als de D66-stroming omvatten, aan zich weten te binden beschikt de gemiddeld rechtsere grote EVP-fractie van christen-democraten en conservatieven niet over een meerderheid. Dat levert bij EP-stemmingen soms een paars-groene coalitie op, zoals die België vier jaar heeft geregeerd. Veel paars-groene resoluties en amendementen zijn een typisch 'middenvoorstel', ver van de oorspronkelijke inzet van de deelnemers. Groenen, liberalen en sociaaldemocraten hebben samen geen meerderheid, maar hun gecombineerde voorstellen halen het vaak als ze ter linkerzijde steun krijgen van mijn fractie. In die schaarse gevallen dat zowel Verenigd Links als EVP op meestal uiteenlopende gronden tegenstemmen worden paars-groene voorstellen verworpen.
Dan blijkt Groen Links meteen een bestraffend persbericht klaar te hebben. Zo ook weer op 27 maart onder de titel 'Europese fractie van SP blokkeert kritische uitspraak van Europees Parlement over Irak.' Daarin staat onder meer: 'De linkssocialistische fractie heeft een dogmatische houding aangenomen die de voorstanders van oorlog, christen-democraten en VVD, alleen maar in de kaart speelt.' Opmerkelijk omdat een eerdere uitspraak van het EP, op 30 januari, al veel afwijzender stond tegenover zo'n oorlog. Voorstellen om het slappe paars-groene voorstel alsnog te amenderen met een afwijzing van oorlog en eenzijdig Amerikaans optreden haalden het niet bij gebrek aan liberale steun. Daardoor was het vanuit SP-standpunt een stap achteruit en stemde ik met mijn fractie tegen het eindresultaat. Na de groene verwijten werden we aangenaam verrast door een persverklaring van hun vorig jaar afgetreden fractievoorzitter Paul Lannoye. Die bleek het volledig eens met de SP. Het EP biedt door de grote afstand tot de kiezers veel ruimte voor onprincipiëel geknutsel, maar dat heeft nu bij de knutselaars zelf verdeeldheid opgeroepen.