Wel noodhulp, geen ontwikkelingshulp

Onlangs uitte burgemeester Opstelten stevige kritiek op de SP. De burgervader noemde de SP 'ernstig conservatief en ouderwets' omdat wij vinden dat gemeenten zich niet moeten bemoeien met ontwikkelingssamenwerking. De reactie van Opstelten is wel erg kort door de bocht.

De SP vindt dat gemeenten bij ernstige rampen in het buitenland blijk mogen geven van hun solidariteit. Toen het Rotterdamse college van B & W vlak na de aardbeving voorstelde om 1 miljoen gulden over te maken naar het landelijke gironummer ten bate van de slachtoffers in Turkije heeft de SP dan ook van ganser harte voorgestemd. Net als instellingen, bedrijven en personen kunnen gemeenten de slachtoffers steunen door het geven van geld waardoor professionele hulporganisaties in staat worden gesteld om hun werk te doen. Daarover is volgens mij geen verschil van mening met de rest van de gemeenteraad en de burgemeester. Waar het natuurlijk om gaat is de vraag hoever mogen lokale overheden gaan? Mogen zij na afloop van een ramp ook een bijdrage leveren aan de wederopbouw? Met andere woorden mogen gemeenten aan ontwikkelingshulp doen? Wij denken van niet! Het bouwen van scholen, ziekenhuizen, aanleggen van waterputten, kortom het doen aan ontwikkelingssamenwerking is een vorm van hulp die primair een taak is van de rijksoverheid en van gespecialiseerde non-gouvernementele organisaties. Desondanks menen veel gemeenten, ja zelfs deelgemeenten, dat zij aan ontwikkelingshulp moeten doen en er een eigen buitenlands beleid op na moeten houden, wat tot uiting komt in de ongebreidelde groei van het aantal zustersteden en samenwerkingsverbanden. Drie weken geleden behandelde de gemeenteraad het voorstel om wederom 1 miljoen gulden vrij te maken voor Turkije, ditmaal voor de bouw van een school in de door de aardbeving getroffen stad Gölcük. Omdat het hier geen noodhulp betrof maar het voorstel meer neigde naar ontwikkelingshulp heeft de SP-fractie tegen gestemd. Daar komt bij dat de financiële middelen voor de bouw van de school afkomstig zijn van de Dienst Stedelijk Onderwijs. Daarbij gaat het dus om geld dat bedoeld is voor het onderhoud van Rotterdamse scholen. Scholen die in een aantal gevallen nog steeds te kampen hebben met forse achterstanden op dat terrein. Zo moest ik enkele jaren geleden constateren dat kinderen op een basisschool in Noord les kregen in een lokaal dat vergeven was van de schimmel. Tijdens het debat werd ons van de zijde van de burgemeester en de andere fracties een gebrek aan solidariteit verweten. Dat is niet terecht! Natuurlijk is de SP begaan met de slachtoffers van de aardbeving. Sterker nog in Zoetermeer nam het Turkse SP-raadslid Havva Çinar het initiatief voor een inzamelingsactie, die ruim 89.000 gulden opleverde. De SP heeft die actie gesteund met menskracht, drukwerk en een financiële bijdrage. Ook de gemeente Zoetermeer leverde een bijdrage. Gemeenten zouden waar het gaat om ontwikkelingshulp niet verder behoren te gaan dan het steunen van initiatieven vanuit de samenleving. Dan gaat het om het verlenen van faciliteiten, zoals opslagruimte, transportkosten, vergader- en kantoorruimte. Ook een bescheiden financiële bijdrage, maximaal verdubbeling van het ingezamelde bedrag, is volgens ons aanvaardbaar. Op donderdag 10 februari sprak de raadscommissie ABZ over het voorstel om 30.000 gulden ter beschikking te stellen voor de bouw van een school in India. Rotterdamse Hindoestanen hebben 27.000 gulden ingezameld en vroegen de gemeente een bijdrage te leveren. De SP heeft voor dit voorstel gestemd. Omdat het om steun gaat aan een vanuit de samenleving genomen initiatief en om een bescheiden financiële bijdrage. Dat is dus een wezenlijk andere situatie dan bij de bouw van de school in Gölcük, waar het initiatief toch wel heel nadrukkelijk van de zijde van de gemeente kwam. In dezelfde commissievergadering werd ook gesproken over een renteloze lening van een miljoen aan een sociaal woningbouw project in Durban (Zuid-Afrika). Rotterdamse corporaties zouden de resterende vier miljoen op tafel leggen. Achteraf bleek dat de corporaties slechts drie miljoen bij elkaar hadden gekregen. Woondienst Maasoevers zag niets in het plan en weigerde een bijdrage. De corporatie vindt woningbouw in Zuid-Afrika geen taak voor sociale verhuurders uit Rotterdam. Wie nu het ontbrekende miljoen aanvult is onduidelijk, maar dat terzijde. Ondanks de bijzondere relatie die de SP heeft met het ANC en Zuid-Afrika, we organiseerden in het verleden Mandela-festivals en schonken het ANC een fax-netwerk, besloot mijn fractie om tegen het voorstel te stemmen. Burgemeester Opstelten haalde tijdens de vergadering fel uit naar de SP. Volgens de burgemeester was het standpunt van de SP 'conservatief en ouderwets.' Maar hoezo ouderwets en conservatief? Echt conservatief is alleen het idee dat als ontwikkelingssamenwerking niet baat, het ook niet schaadt. Wie ontwikkelingssamenwerking serieus neemt en de ontvangers ziet als waardige mensen en niet slechts als zielige slachtoffers, die gaat daar niet mee experimenteren. Gemeentelijke ontwikkelingshulp dat verder gaat dan noodhulp uit solidariteit is helaas zelden meer dan goedbedoeld amateurisme. Ontwikkelingssamenwerking is het meest geëvalueerde beleidsterrein van de Nederlandse politiek, en terecht want het is alles behalve eenvoudig. Een gemeente heeft de benodigde expertise daarvoor niet in huis. Zij kunnen onmogelijk in staat worden geacht om projecten te beoordelen op hun haalbaarheid, nut, noodzaak en gevolgen en zij zijn onvoldoende toegerust om rekening te houden met lokale omstandigheden in ver weg gelegen landen. Daar komt bij dat ontwikkelingslanden het meest gebaat zijn bij structurele hulp in plaats van kortdurende losse projecten. In het laatste geval doemt het spookbeeld van de relatief nieuwe ziekenhuizen in Afrika op die leegstaan omdat er geen geld is voor onderhoud, personeel en medicijnen. Maar gelukkig hoeven gemeenten zich niet bezig te houden met ontwikkelingssamenwerking, want daarvoor hebben we jaren geleden al een speciaal ministerie opgericht. Het uitdelen van geld zonder dat de linkerhand weet wat de rechterhand doet is ongetwijfeld goedbedoeld, maar anno 2000 behoorlijk achterhaald en naïef Niet de SP maar burgemeester Opstelten houdt er derdewereld ideeën uit de jaren vijftig van de vorige eeuw op na. Als de gemeenteraad desondanks van mening is dat zij zich toch op het gladde ijs van de ontwikkelingshulp moet begeven dan dient zij vooraf criteria af te spreken waaraan projecten dienen te voldoen en wie ze beoordeelt. Dan dient ook inzichtelijk te worden hoe en door wie de financiële uitgaven worden verantwoord en gecontroleerd. Het gaat per slot van rekening nog steeds over belastinggeld.