Beste John, waar houdt de voosheid op?

Met stijgende verontwaardiging keek Harry van Bommel, mediawoordvoerder van de SP-fractie in de Tweede Kamer, naar Ja, ik wil een miljonair. Een open boze brief aan tv-producent John de Mol.

Beste John de Mol, ik ken je niet persoonlijk, maar ik zou je toch iets willen vragen. Als mediawoordvoerder van een van de politieke partijen in de Tweede Kamer wil ik graag wat meer weten over je nieuwe programma Ja, ik wil een miljonair. Toen ik de eerste aankondiging las, dacht ik even dat je nu toch wel heel ver doorschoot in de exploitatie van je familieleden. Het bleek echter te gaan om een programmaconcept dat je kocht uit de Verenigde Staten, waar het eerder al veel persoonlijk leed en massaal leedvermaak had opgeleverd. Je zocht Nederlandse vrouwen die bereid waren hun leven te vergooien aan een huwelijk met een hen onbekende miljonair. En omdat die miljonair in Nederland onvindbaar bleek, haalde je hem uit België waar het miljonairschap zoals bekend al aanvangt bij een bezit met een tegenwaarde van zo'n f 55.000. Je zocht en vond een zakenrelatie van Endemol die met bungeejumpen de benodigde guldens (of franken?) verzameld had om in het concept te passen, een aantal dames die bereid waren blind voor z'n banksaldo te gaan, 2,5 miljoen Nederlanders die maar al te graag mee wilden kijken, een ambtenaar van de burgerlijke stand die bereid bleek wet en waarheid ingrijpend te romantiseren om het schijnhuwelijk te voltrekken en een handvol adverteerders die de hoofdprijs wilden betalen om te adverteren op de schutting waarachter het huwelijksbootjespelevaren zich afspeelde. En je organiseerde een illegaal gokspelletje dat je een prijs van een ton kostte en je een veelvoud van dat bedrag opleverde, omdat je miljoenen mensen een zinloos gesprek liet voeren van f 1,99 voor 3 seconden desillusie.

Mijn vraag is, waar houdt dit op? We kregen al het schaamteloos voyeuristische Big Brother en de mobiele versie daarvan door je aangeboden, je ketende mensen aan elkaar vast bij wijze van interessant sociologisch experiment en nu vernemen we van jouw hoofd Televisie Marijke Schaaphok dat het mooie van jullie werk is dat jullie mensen bij elkaar brengen en anderen daar getuige van laten zijn. Zijn jullie niet 2000 jaar te laat geboren en hadden jullie spelletjes niet beter in het Caligula-tijdperk gepast? Wat is je drijfveer om de voosheid en de afbladderende beschaving te etaleren als het hoogste goed? Wat wil je ermee bereiken behalve kijkcijfers en persoonlijke rijkdom? Interesseert het je niet dat onze kinderen een volslagen vertekend beeld krijgen van de wereld waarin we leven? Wat is de lol van het arrangeren van schijnhuwelijken waarvan de partners openlijk aangeven dat de kans van welslagen net zo groot is als de kans op mislukking? Gaf het je persoonlijke voldoening toen je bij Henk van der Meijden las dat de biseksuele miljonair gebberkes wilde van Panorama's Miss Billen, Coby, wier moeder uiteindelijk geen moeite bleek te hebben met het programmaconcept, maar wel met het feit dat het op de dag des Heren werd uitgezonden? Is het dit soort human interest, dat je formule zelfs in Nova en alle dagbladen bracht, wat je tot het hoogst bereikbare probeert te verheffen? De tranen, de huigzoenen, elke beweging tussen de lakens; mag ons dan niks bespaard blijven?

Zeker, ik weet dat er een knop op de tv zit en dat kritiek al snel wordt uitgelegd als censuur. Toch wil ik je in overweging geven je met zinvoller zaken bezig te houden. Voor het geld hoef je het al lang niet meer te doen. Voor zover je niet binnen was, is je kostje gekocht doordat de Nederlandse overheid zelfs publieke omroepen verplicht een substantieel deel van hun uitzendingen door buitenproducenten te laten vervaardigen (waarom eigenlijk?) en je bent daarvan niet alleen de grootste maar behoort ook tot de zeer weinigen. Waarom zet je de talenten die je ontegenzeglijk moet hebben niet in om mensen meer begrip voor elkaar te laten krijgen. Er zijn in dit land meer bijstandsmoeders dan miljonairs zoals je uit je zoektocht van nabij weet. Zit daar geen werkelijke human interest? Nee, je hoeft ze van mij niet in de uitstalkast te plaatsen zoals je deed met de geldgeile dames. Maar overweeg eens een programma dat niet gaat over miljoenen guldens maar over miljoenen mensen. Een programma dat niet de slaapkamer, de afwijking van mensen of een combinatie daarvan weergeeft, maar oprecht belangstelling toont voor mensen. Zet het medium televisie in om mensen gelukkiger te maken, anders dan het ongeluk van mensen te exploiteren.

Tuurlijk, je kunt zeggen dat ik een moraalridder ben. Maar John, zonder moraal is het ook niet alles. Word je er zelf nooit verdrietig als je je showreel van de laatste jaren afdraait? Denk er eens over. Human interest, is dat geen markt?