Solidariteit in zorg gaat niet samen met marktwerking

De onderhandelingen zijn nog in volle gang, maar de berichten over de plannen voor de zorg van Paars II baren grote zorgen. De PvdA en D66 willen "een eerste stap" naar een volksverzekering. Maar wat kopen we voor deze "eerste stap" als op het punt van de solidariteit meer wordt verloren dan gewonnen. De schrik slaat je om het hart als je de laatste zin van het artikel in de Volkskrant van 27 juni leest: "Pvda en D66 zijn de VVD overigens een heel eind tegemoet gekomen wat de inrichting van de volksgezondheid betreft. De vrije markt moet meer kansen krijgen."

Ooit streefde de PvdA naar volledige solidariteit in de gezondheidszorg. Het kabinet Den Uyl stelde het wetsontwerp "volksverzekeringen" op. Deze plannen hebben het nooit gehaald. Wel werd de invoering van eigen bijdragen tijdelijk tegen gehouden. Vervolgens wonnen liberale ideeën terrein in de gezondheidszorg. PvdA-staatssecretaris Simons (Lubbers III) schafte weliswaar de inmiddels ingevoerde medicijnenknaak en het specialistengeeltje af. Daar tegenover stond echter invoering van een nominale - dus niet inkomensafhankelijke - premie in het ziekenfonds. Hiermee werd de, volgens de VVD, overtrokken solidariteit weer wat rechtgetrokken. Ex-Philipsman Dekker introduceerde zijn ideeën over marktwerking, tot dan toe taboe in de zorg: marktwerking gecombineerd met een basisverzekering voor iedereen, met een beperkt pakket. Deze ideeën werden door Simons overgenomen. De basisverzekering stuitte echter op grote weerstand van de zorgverzekeraars en werkgevers en werd afgeblazen. Bij de vorming van Paars I leverde de PvdA verder in op de solidariteit. Het onderwerp volksverzekering was de afgelopen regeerperiode taboe. Het Ziekenfondspakket werd verder uitgekleed. Er werden afspraken gemaakt voor invoering van een eigen risico, wat na strijd tussen de coalitiepartijen werd omgezet in een onuitvoerbaar systeem van eigen bijdrage waar geen van de coalitiepartijen gelukkig mee was. De marktwerking werd omarmd en verder doorgevoerd. In de thuiszorg leidde dit tot een chaos, reden waarom ze tijdelijk in de ijskast werd gezet. Het is onbegrijpelijk dat de marktwerking in de zorg toch weer uit de ijskast wordt gehaald. Waar blijft het besef dat de gezondheidszorg en de markt niet samengaan? De markt kent geen solidariteit en dat is toch wat het overgrote deel van de bevolking wenst: gezondheidszorg gebaseerd op solidariteit. Optimistisch kopte de Volkskrant: 'Pvda en D66 willen een volksverzekering doorvoeren'. Al lezend groeit de teleurstelling. D66 spreekt ook liever van 'modernisering' van het Ziekenfonds. Het betreft voornamelijk de vervanging van de huidige loongrens in het Ziekenfonds door een inkomensgrens. Belangrijkste voordeel is dat ook zelfstandigen met een lager inkomen in het Ziekenfonds kunnen. Gelijktijdig zou de inkomensgrens flink worden verlaagd waardoor 2 miljoen mensen uit het ziekenfonds moeten. Dit deel van de plannen wordt door de VVD toegejuicht. De PvdA heeft terecht bezwaren omdat hiermee de draagkracht van het ziekenfonds wordt verkleind en we de weg op gaan naar een armenfonds. Als PvdA en D66 dit punt al gaan binnenhalen dan is de vraag tegen welke prijs? Want zij 'zijn bereid de VVD tegemoet te komen door verzekerden een groter deel van de ziekenfondspremie uit eigen zak te laten betalen'. En of dit dan zal gaan via verhoging van eigen bijdragen of nominale premie, in beide gevallen is dat dus weer inleveren op de solidariteit. Om de solidariteit in de toekomst te garanderen is een volksverzekering voor iedereen nodig. Deze conclusie werd in 1997 getrokken door de WRR, maar Paars I deponeerde die in de prullenmand. Ook de inbreng van D66 en PvdA in de onderhandelingen voor Paars II staan nog ver af van zo'n volksverzekering.