Grieken hoopvol en cynisch
De Grieken die een einde aan de bezuinigingen willen, zijn aan het begin van deze verkiezingsdag hoopvol en cynisch tegelijk. De linkse partij Syriza stevent op een overwinning af ondanks een keiharde campagne om Grieken bang te maken voor de verandering die de partij voorstaat.
De dag na de verkiezingsoverwinning van Syriza wordt Griekenland een rampgebied; er zal geen benzine meer zijn, het licht gaat uit, enzovoort. Zulke bangmakerij kennen we in Nederland uit de tijd van het referendum over de Europese Grondwet. Aan de vooravond van de Griekse parlementsverkiezingen is Syriza de gebeten hond in de campagnes van andere partijen. Syriza reageert kalm en zo veel mogelijk met humor; tegenover het ramp-spotje zette de partij een spotje in, waarin de maandag na de verkiezingen om half acht rustig de zon opkomt en iedereen een fijne dag heeft.
De anti-Syrizacampagne heeft niet geholpen. Alle peilingen wijzen op een overwinning vandaag van de linkse partij – in de Europese media steevast als radicaal-links beschreven. Na jarenlange, door de 'trojka' van De Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het IMF afgedwongen keiharde bezuinigingen zijn de Grieken moe. Panagiotis Papanikolaou is neurochirurg in Athene en hij schetst het afschuwelijke beeld van de Griekse gezondheidszorg als gevolg van het beleid van de afgelopen jaren. Een nijpend tekort aan intensive-carezorg, met volgens officiële schattingen jaarlijks 2000 doden die voorkomen hadden kunnen worden; massa-ontslagen, sluiting van ziekenhuizen en miljoenen Grieken die letterlijk zonder enige vorm van zorg zitten. Papanikolaou vindt de hervormingsplannen van Syriza nog lang niet ver genoeg gaan. Maar de belofte van Syriza om een einde te maken aan de bezuinigingen is voor veel Grieken een laatste strohalm. De Grieken staan op de overlevingsstand. En vele van oorsprong rechtse kiezers zijn bereid om op Syriza te stemmen, als het huidige beleid maar stopt. Dat verklaart ook deels waarom de angstcampagne tegen Syriza nauwelijks werkte; het kan niet erger worden dan het nu is voor veel Grieken.
In de metro wordt er over politiek gepraat. Cynisme overheerst. Een jonge vrouw, die enkele jaren geleden naar Zweden vertrok vanwege de massawerkloosheid, is tijdelijk terug en zal Syriza stemmen. Maar ze verwacht dat de partij lang niet kan waarmaken wat ze belooft. Ze kan niet geloven dat de EU – of eigenlijk, zoals men het hier ziet: Duitsland – akkoord gaat met het kwijtschelden van schulden, zoals Syriza wil. Maar toch is het de enige kans, zo vinden er meer in de metro. Want nog meer jaren de partijen aan de macht die alles doen wat Duitsland wil, kan gewoon niet meer.
Syriza staat in de laatste peilingen op winst. Vraag is hoe groot de winst zal zijn. Bij een voldoende hoog percentage stemmen, kan Syriza de absolute meerderheid krijgen. De grootste partij krijgt namelijk 50 bonuszetels (van de 300) om een stabiele regering mogelijk te maken. In de peilingen haalt Syriza dat niet, maar volgens wedkantoren gaat dat wel lukken – en dat zijn de betrouwbaarste voorspellers volgens de kenners hier. Want een coalitieregering met een andere partij; dat ziet eigenlijk niemand zitten. De KKE, de communistische partij, staat met haar vaste campagnekraam op een druk plein in het centrum. Met een verwachte 5 a 6 procent van de stemmen zouden de communisten net Syriza aan een meerderheid kunnen helpen. Maar zij willen absoluut niet samenwerken met Syriza. Volgens de communisten is Syriza veel te meegaand met de EU. Alleen door uit de EU en de euro te stappen kan Griekenland verder volgens de activisten van de KKE. Maar Syriza is, net als een meerderheid van de Grieken vóór de EU en de euro.
Syriza gaat vandaag winnen, dat staat voor iedereen vast. Maandag begint de volgende strijd, namelijk die van de Syriza-regering om haar beloften om de bezuinigingen te keren waar te maken. En een beetje snel graag, want de Grieken zijn moe, teneergeslagen en cynisch. En toch hoopvol. Vanavond laat weten we of Syriza de gewenste absolute meerderheid krijgt.