Smaling in Turkije: breed verzet in Istanbul
SP-Kamerlid Eric Smaling bracht een bezoek aan Istanbul voor een conferentie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa. Een verslag.
Het contrast kon niet groter. Massaal protest op het centrale Taksimplein in Istanbul, van Koerden, oude Ataturk-getrouwen (Kemalisten), homo's en mensen die domweg niet willen dat het Gezi-parkje wordt omgehakt ten behoeve van moskee en winkelcentrum Tegelijkertijd een conferentie in Istanbul van honderden parlementariërs van de landen van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die daar nauwelijks een woord aan vuil maken. Toch gebeurt het deze dagen. Het is weliswaar toeval dat conferentie en protesten samenvallen, maar de huidige voorzitter van de OVSE, in de persoon van de Minister van Buitenlandse Zaken van Oekraïne, weigerde elk commentaar toen PvdA-collega Servaes daarnaar vroeg. De parlementariërs van de AK-partij (Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling) van Erdogan lieten zich er wel over uit, in de meest extreme bewoordingen. De demonstranten zijn terroristen.
In plaats van een deftig diner dus maar naar het Taksimplein getogen, waar inderdaad een enorme massa mensen op de been was. Wat ze beweegt, wordt wel gevraagd. Turkije maakt economisch een sterke periode door, de inflatie is beteugeld, de Koerdische kwestie is bespreekbaar geworden, je zou zeggen: die gaat de goede kant op. Anderen zeggen dat de economische groei eigenlijk een op krediet gebaseerde zeepbel is, dat het land hetzelfde staat te wachten als Argentinië aan het begin van deze eeuw en dat de verschillen tussen arm en rijk zijn toegenomen. Zo wat rondvragend maakt men zich vooral zorgen over een stille islamisering. Kerk en staat zijn sinds Ataturk de geallieerden wegjoeg sterk gescheiden. 'Geloven doe je thuis', zouden wij misschien zeggen. Op straat loopt alles door elkaar: de mannen voeren de boventoon op het terras, maar de vrouwen heb je in alle gradaties: zonder hoofddoek, met hoofddoek, met niqaab.
Recep Tayyip Erdogan heeft een grote achterban, haalde een monsteroverwinning bij de verkiezingen van 2011, maar gedraagt zich in de ogen van de oppositie steeds meer als een alleenheerser. Je zou denken: de man komt wellicht uit een dorpje in Anatolië, maar nee: Istanbul is zijn stad. Hij is geboren in Kasimpaa, een oude wijk van Istanbul, hij verkocht als jongen limonade op straat en hij is burgemeester van Istanbul geweest. Ook zat hij nog gevangen, wat meestal bijdraagt aan iemands heldenstatus. De protesten op het Taksimplein zijn niet terug te voeren op een enkele gebeurtenis: het is opgekropte onvrede. Een beetje meebewegen, zoals in Brazilie, zou wellicht de beste manier zijn de mensen tegemoet te komen, maar dat beetje empathie lijkt niet eenvoudig los te peuteren.
Tegenover de demonstranten staat een grote politiemacht. De agenten zijn over het algemeen piepjong. Toen het scanderen zaterdag luid werd en de vlaggen hard wapperden was ik net op tijd weg toen de politie een charge uitvoerde. Er werd (bij die gelegenheid althans) geen traangas gebruikt en van veel geweld was ook geen sprake. Op zondag was het plein in beslag genomen door de homo's. Deze Gay Pride was al gepland en maakte veel indruk. De politie keek ernaar en liet het gaan. Daar kan de Turkse boot voor de Amsterdamse Gay Pride moed uit putten. 's Avonds varen we over de Bosporus met alle OVSE parlementariërs: een markant stukje van de wereld, waar het Byzantijnse Rijk werd gesticht door de Grieken 667 jaar voor Christus, waar keizer Constantijn de Grote in 330 na Christus een nieuwe hoofdstad voor het Romeinse Rijk vestigde, waar in 1453 het Ottomaanse Rijk werd gesticht en in 1922 Mustafa Kemal Ataturk de grondlegger was van het moderne Turkije. En zo zal ook 2013 in de geschiedschrijving van dit boeiende land zijn plaats krijgen.
