Weeklog Dennis de Jong: de verwarring van de Trojka in Athene

De Trojka, bestaande uit vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank (ECB) en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is weer eens neergestreken in Athene. Te midden van de puinhopen na de rellen van afgelopen week, blijkt nu ook de Trojka in verwarring. De SP krijgt weer eens gelijk: de schulden blijken veel hoger dan verwacht, het afbraakbeleid werkt niet en volgens het IMF is het tijd voor een echte schuldsanering. Ondertussen zijn de Grieken niet alleen wanhopig, maar langzamerhand gaan alle remmen los. Tsipras, de leider van de oppositie in het Griekse parlement, voorspelt een spoedig einde van de regering als gevolg van het toenemend volksprotest. Zou Brussel dit keer luisteren? Of krijgen we in oktober weer zo’n non-top van regeringsleiders?

De Griekse regering heeft inmiddels de begroting voor 2013 rond: €11.5 miljard aan bezuinigingen en €2 miljard aan lastenverzwaringen. Dat is conform wat de Trojka eerder had geëist. Er zit echter een addertje onder het gras: volgens Der Spiegel zou het tekort op de begroting van Griekenland geen €13,5 maar €20 miljard bedragen. Daar is van een afstand natuurlijk geen zinnig woord over te zeggen en de Trojka lijkt vooralsnog vast te houden aan de €13,5 miljard, maar het toont aan hoe groot de verwarring is.

Ook over de noodzaak voor een eventueel derde hulppakket bestaat nog veel onzekerheid. Feit is dat inmiddels een kwart van alle schulden van Grieken aan Griekse banken niet meer worden afbetaald. In wezen is het bankwezen er ingestort. Toch wordt de volgende tranche van het hulppakket (Tsipras verwacht dat dit rond €30 miljard zal gaan bedragen) voor 95% gebruikt om juist die banken te redden. Dat betekent weer meer van hetzelfde. Geld vanuit Europa gaat via de Akropolis rechtstreeks naar de bankiers. De SP werkt daar in ieder geval niet aan mee, en we krijgen van Tsipras groot gelijk. Met dergelijke hulppakketten doe je niets voor de Griekse reële economie. In Athene is al een derde van alle winkels failliet gegaan. Het is op weg een spookstad te worden.

Het is dan ook opvallend hoe weinig er naar Lagarde van het IMF geluisterd wordt. Zij heeft al vaker gepleit voor een werkelijke schuldsanering die de doorstart van Griekenland mogelijk zou kunnen maken. Het enige waar de ECB bereid toe lijkt te zijn, is eventueel het doorrollen van de leningen die de komende drie jaar eigenlijk door Griekenland hadden moeten worden afgelost. Het gaat dan om zo’n €27 miljard aan Griekse staatsobligaties die de ECB heeft opgekocht en in de komende drie jaar aflopen. Ook dat is een druppel op een gloeiende plaat en wordt nu gepresenteerd als ultieme concessie.

Het is ronduit tragisch om te zien hoe de Trojka vasthoudt aan een wurggreep op de Griekse regering, waarvan ieder zinnig mens weet dat dit niet werkt. De enige verklaring die ik ervoor kan bedenken, is dat Griekenland wordt gebruikt als proeftuin. Het lijkt erop of wordt onderzocht hoe ver je in een geïndustrialiseerd deel van de wereld via een crisis kunt gaan om de lonen en andere arbeidsvoorwaarden te verslechteren en de publieke voorzieningen af te breken. Met andere woorden: is het mogelijk om de nachtwakersstaat uit de 19e eeuw opnieuw in te voeren? Het is het neoliberalisme ten voeten uit. Maar laten we het echt zover komen? Of gaan niet alleen in Athene, Rome en Madrid, maar uiteindelijk in heel Europa mensen de straat op om ons sociale model te behouden? Ik hoop vurig het laatste, anders gaan de Grieken nog donkere jaren tegemoet. En ja, dan kan daar niet alleen het licht uitgaan, maar is zelfs een burgeroorlog niet ondenkbaar. Er rust dan ook een zware verantwoordelijkheid op de regeringsleiders om het zover niet te laten komen.