Tiny Kox in Rusland: De tijden die komen
SP-senator Tiny Kox is opnieuw in Rusland om voor de Raad van Europa de waarnemingsmissie voor de Russische presidentsverkiezingen van 4 maart voor te bereiden. Voor de website van de SP houdt hij een verslag bij.
Dag 4: De tijden die komen
Hoe groot is Moskou – en hoe enorm Rusland! Wie dit land aan een functionerende democratie en een florerende economie kan helpen, verdient een standbeeld.
Grigori Yavlinski van de liberale Yablokopartij droomt ervan - maar president van dit onmetelijke land wordt hij voorlopig niet. Nadat de autoriteiten hem naar zijn mening beroofd hebben van een zetel in de Staatsduma gunnen ze hem nu ook geen deelname aan de presidentsverkiezingen. Het Hooggerechtshof heeft zijn twee miljoen handtekeningen afgekeurd. Worden de vrijwilligers die in enkele weken tijd stad en land hebben afgestroopt voor al die handtekeningen er niet spuugzat en moedeloos van? Nee, zeggen ze deze morgen op het hoofdkantoor van Yabloko. De voorman zelf is er niet, die lijkt het even gehad te hebben. Zijn oude strijdmakkers zijn er wel. 'Onze mensen zijn niet moedeloos, ze geloven nog steeds in onze partij. Maar Putin's pogingen om ons de toegang tot de politieke organen te versperren, die zijn ze wel zat. En daarom zal deze nederlaag voor ons uiteindelijk een overwinning worden. Steeds meer mensen zeggen: alles beter dan Putin. Dat is ook deels onze verdienste', zeggen ze op zijn hoofdkantoor: 'Onze tijd komt nog'.
Het hoofdkantoor van Yabloko
'Mijn tijd is nu gekomen', zegt Mikhail Prokhorov. De presidentskandidaat-zonder-partij neemt het zelfbewust op tegen wat hij het 'Putin-collectief' noemt: de politieke veteranen, die samen al jarenlang met Putin samenspannen volgens hem om Rusland een moderne democratie en een dynamische economie te onthouden. Hij is niet bang dat het met hem mis zal lopen. Hij weet wat er gebeurde met Khodorovski, de schatrijke oligarch die zich met politiek ging bemoeien en daarom nu al weer jaren in de gevangenis zit. Prokhorov is ook schatrijk – slechts twee landgenoten hebben een nog groter fortuin dan hij.
Mikhail Prokhorov
Hij heeft het verdiend met nikkel en kobalt, twee van de vele grondstoffen die Rusland in potentie tot het rijkste land ter wereld maken. Nu wil hij zijn geld en invloed aanwenden om als nieuwe president een nieuw Rusland te maken, zoals zijn verkiezingsslogan luidt. Hij denktdat de tijden anders zijn dan toen Khodorovski werd uitgeschakeld. Prokhorov, twee meter lang, ontvangt ons op zijn hoofdkantoor en heeft duidelijk goeie zin. Nee, hij is niet de geheime agenda van Putin, om elders stemmen weg te halen. Hij heeft niks aan Putin te danken, zijn geld verdiende hij al eerder. Een dik jaar terug nam hij de belangrijkste beslissing uit zijn leven om van zakendoen over te stappen naar het bedrijven van politiek. De eerste poging mislukte, toen hij een zieltogend partijtje overnam en zijn geld erin stopte. Dat beviel de autoriteiten niet - en die zorgden ervoor dat zijn partij hem rap weer aan de kant zette. Dom, noemt hij het nu: 'Mijn moeder zei altijd: raap niks van straat op om het mee naar huis te brengen. En toch pikte ik die partij op.'
Maar, voegt hij er aan toe, 'gelukkig leer ik net zo veel van mijn fouten dan van mijn successen.' En daarom is hij terug. Hij heeft – gebruikmakend van zijn geld, zijn bedrijven en zijn managers – wel zijn twee miljoen handtekeningen opgehaald. 'Vrijwel onmogelijk en hoogst vernederend', noemt hij die rigide eis, en hij heeft te doen met Yavlinski. Die had na de Dumaverkiezingen rechtstreeks toegang moeten krijgen tot de presidentsverkiezingen, vindt Khodorov. Maar het is niet zo en hij is nu de enige nieuwkomer in de strijd om het hoogste ambt in het grootste land ter wereld.
Als president zou hij afrekenen met de monopolies die zowel de economie als de politiek verlammen en Rusland achterlijk houden. Ruslands' plaats is aan de zijde van Europa, vindt Khodorov. Alleen samen kunnen ze het met succes opnemen tegen de twee andere mondiale machtscentra van de Amerika's en het Verre Oosten. Hij wil er vol voor gaan. Hij weet dat Putin ver voorligt. Maar als er een tweede ronde komt, wordt alles onvoorspelbaar, zegt hij. En als hij nu geen president wordt? Dan richt hij een nieuwe, rechts-liberale partij op. Hij ziet er een ruime markt voor, pakweg 30 procent van het electoraat. Hij heeft de wil, de tijd en de middelen, zegt hij, vriendelijk lachend.
Vladimir Lukin, ombudsman voor mensenrechten
In de namiddag tref ik de nationale ombudsman voor mensenrechten, Vladimir Lukin. Hij is de oude strijdmakker van Yavlinski, met wie hij samen in de jaren negentig Yabloko oprichtte. Nu vindt Lukin zich een bruggenbouwer tussen de autoriteiten en de nieuwe oppositie die sinds de parlementsverkiezingen bij herhaling de straat opgaat en het internet domineert. Ik heb hem al eerder in Moskou getroffen. Opnieuw zegt hij in te zijn als intermediair – maar het probleem is dat de autoriteiten vooralsnog niet reageren. 'Om te klappen heb je twee handen nodig', zegt hij filosofisch.
Vladimir Lukin (rechts)
Aansluitend ontmoet ik, met dank aan de Nederlandse ambassade, enkele Nederlandse journalisten om hen bij te praten over mijn missie hier. En dan wordt het tijd om mijn oude strijdmakker Derk Sauer te treffen, vroeger Tribune-journalist en activist in Amsterdam, die in de jaren negentig hier zijn Independent Media heeft opgericht, met onder andere de Engelstalige Moscow Times, die hier elke dag in het hotel aan mijn kamerdeur hangt. Het wordt een erg leuke avond, met veel Russische Nederlanders, in een trendy café, waar Rem Koolhaas nog over heeft mee gedacht. Soms is mijn eigen land dicht bij dit verre land,waar veel gebeurt wat moeilijk te begrijpen is.
Tiny Kox sprak zaterdag met de NOS over de verkiezingen. Beluister hier het interview terug.