Vroeg of laat: Raad van State

De Raad van State is de belangrijkste adviseur van de regering. Deze raad beoordeelt alle wetten voordat ze naar de Tweede Kamer gaan. Maar de Raad van State is ook rechter als mensen problemen hebben met de overheid, of overheden ruzie hebben met elkaar. Zowel adviseren als recht spreken, dat past slecht bij elkaar.

In 2007 vroeg SP-Kamerlid Jan de Wit in de Tweede Kamer aandacht voor deze vermenging van taken:

‘De Raad van State is naar mijn mening nog steeds in de gevarenzone. Vermenging van taken verdraagt zich slecht met de eisen van onpartijdigheid en onafhankelijkheid van de rechtspraak … De SP-fractie is van mening dat de Afdeling bestuursrechtspraak niet langer onderdeel moet uitmaken van de Raad van State. Een echte splitsing van taken ligt veel meer in de rede. Er mag bij de rechtzoekende geen enkele twijfel bestaan over de onpartijdigheid van de rechters die zijn zaak behandelen. Deze twijfel kan wel degelijk aanwezig zijn, nu het overheidsadviesorgaan ook recht spreekt in hoogste instantie ... De SP-fractie spreekt dus de wens uit dat bestuursrechtspraak niet langer een taak blijft van de Raad van State.’

Dit voorstel van de SP haalde in 2007 geen meerderheid. Daarna is op initiatief van de regering wel een splitsing gemaakt van de Raad van State in een Afdeling Advisering en een Afdeling Bestuursrechtspraak. Het voorstel van Jan de Wit om per direct een einde te maken aan de zogeheten dubbelbenoemingen, door voor te schrijven dat leden van de Raad van State slechts lid kunnen zijn van één van beide Afdelingen, haalde het niet. De PvdA hield deze belangrijke hervorming op het laatste moment tegen.

In november 2011 stelde de VVD alsnog voor om de rechtsprekende taak weg te halen bij de Raad van State. Dat voorstel kreeg opnieuw steun van de SP, maar nu ook van de PvdA en andere partijen.