Dagboek Eric Smaling: verkiezingen in Tunesië (dag 2)
SP-senator Eric Smaling is als verkiezingswaarnemer in Tunesië. Begin 2011 was Tunesië het eerste land waarin de Arabische lente zich aandiende. Op 23 oktober kiest de Tunesische bevolking de leden van een Constitutionele Raad. Die zullen uit hun midden een interim president en regering aanwijzen. Dit alles geldt voor een periode van slechts een jaar, waarin een nieuwe grondwet moet worden opgesteld. Voor de website van de SP houdt Smaling een dagboek bij.
Dag 2: zaterdag 22 oktober 2011
Vandaag was echt een dag om de binnenstad van Tunis in te trekken: de dag namelijk vóór de historische verkiezingen. En wat denk je: schreeuwende bendes, toeterende auto’s met billboards, misschien wat vuurwerk hier en daar: niks van dat alles. Een lome zomerse zaterdag, met aan beide zijden van hoofdstraat Avenue Habib Bourgiba volle terrassen en een overvolle oude Arabische binnenstad (de medina). Weinig nieuws over die laatste, want hoe jammer ook, het is voor erg lange mensen simpelweg onmogelijk je daar enigszins normaal voort te bewegen vanwege (a) de touwtjes die op kinhoogte naar weerskanten van de smalle straten zijn gespannen, (b) ongelijk plaveisel, (c) een verkeerde schoudertas waar handen aan alle kanten in kunnen verdwijnen en (d) een onuitroeibare onhandigheid.
De Avenue alleen aflopen terwijl je in de verste verte niet op een Tunesiër lijkt, zit er niet in. Het aanklampen varieert tussen gewone interesse en het laten zien van een gebouw om de hoek. Daar aangekomen eist de vriendelijke jongen van daarnet een bijdrage vanwege de net afgeronde stadswandeling. Op het terras aan de koffie komt een vrolijke jongen erbij zitten. Het gesprek gaat even over de verkiezingen maar al snel blijkt zijn interesse op een ander terrein te liggen. Niettemin nemen we hartelijk afscheid. Door twee anderen word ik even later een café ingedreven. Buiten op de terrassen wordt geen alcohol geschonken en is de man/vrouw verhouding weliswaar scheef, maar niet opvallend.
Binnen zijn alleen maar mannen, vooral jong, allemaal aan het bier en het mobieltje en dat te midden van een rookwalm waarvan ik al vergeten was hoe gezellig dat kan zijn. Helaas eindigt ook hier het leuk begonnen gesprek in een verzoek om geld voor dit, en geld voor dat. Ondertussen word ik niet veel wijzer van de mensen. Er is geen sprake van een opgewonden sfeer, en van de mensen die ik spreek (bijna allemaal jongeren) is slechts een enkeling doordrongen van de betekenis van deze verkiezingen. Een hele coole (jargon is van na mijn tijd, maar volgens mij klopt het wel) medicijnenstudent stelt dat Tunesië slechts gebaat is bij een dictator. Al die partijen, dat is maar niks, daar kunnen de mensen niet mee omgaan.
Hij heeft in zoverre een punt, dat er werkelijk waanzinnig veel partijen zijn, meer dan honderd. Daar komt nog bij dat er een hoop onafhankelijke kandidaten zijn. Voor heel veel van deze partijen en kandidaten zal de teller na morgen op 0 blijven staan. De belangrijkste partij is de gematigde islamitische partij Ennahda. Er wordt geroepen dat die wel 30 tot 40% van de stemmen zou kunnen krijgen. Ook de seculiere Progressive Democratic Party staat hoog in de peilingen.
Over Ennahda hadden we graag meer gehoord tijdens de informatiedag, maar de partij liet het jammerlijk afweten. Het meer liberale deel van Tunesië houdt z’n hart vast, of eigenlijk haar hart, want het zal vooral vrouwen treffen. Wat vrouwen betreft is ook iets wonderlijks aan de hand: er is gekozen voor zogenaamde pariteit: van alle kandidaten is de helft vrouw. Dat is natuurlijk fantastisch (zouden wij zeggen), maar slechts 7% van de vrouwen is lijsttrekker en veruit de meesten op onverkiesbare plaatsen. Daarmee lijkt het toch een beetje op excuustruzerij. Dat vinden tijdens de informatiedag ook de Zweedse en Finse vrouwen, die altijd pal staan voor gelijke rechten. Je ziet de Tunesische mannen achter de hoge tafel wat moeilijk kijken en je beseft weer eens dat niet alles overal altijd hetzelfde is (om het maar eens duidelijk uit te drukken). Zo maken ook de Fransen een hoop drukte tijdens de informatiedag. Vanwege de belangen. Altijd die belangen. En niet los kunnen laten. Dat ook natuurlijk. Want je zult het toch meemaken: van Marokko tot Egypte een vijandig streng islamitisch regime: het Evielan uit de boeken van Tonke Dragt, met zich groeperende rode ruiters, klaar om koning Dagonaut en koningin Unauwen, te druk met het tellen van hun overgebleven euro’s, aan te vallen. Het valt veel Europeanen zichtbaar zwaar dat ze niet weten wat hier gaat gebeuren. En de reflex is: als het maar niet streng islamitisch wordt. Die kramp, die voel je meer dan het enthousiasme in de straten.
Maar het moet z’n beloop hebben en laten we hopen dat de verkiezingen eerlijk en zonder problemen verlopen, en dat de mensen na afloop trots zijn, wat de uitslag ook wordt. En Europa, als je dan toch iets wilt doen, zorg dan dat de Tunesische olijfboer geen last meer heeft van de toeslagen die zijn Spaanse, Italiaanse en Griekse collega krijgt. Bied ze een gelijk speelveld, wees een vriend, steek een hand uit over de Middellandse Zee, maar laat ze wel zelf bepalen hoe ze hun maatschappij straks willen inrichten.
