Vroeg of Laat: ABN Amro, Bos en DNB

Het is 8 november 2007. De Vaste Kamercommissie voor Financiën is met toenmalig minister Bos in debat over de overname van ABN Amro. SP Tweede Kamerlid Ewout Irrgang voert het woord: ‘Twee derde van de fusies en overnames in de financiële sector mislukt en het zijn vaak de werknemers die de rekening betalen. Bij splitsing van een bedrijf zijn de risico’s alleen nog maar groter. Splitsing van een systeembank is nog nooit vertoond en de splitsing van ABN AMRO is dan ook onverantwoord, zeker ten tijde van een kredietcrisis.’

De SP is de enige partij die duidelijk stelling neemt tegen de overname. Irrgang heeft samen met GroenLinks het debat in augustus 2007 al aangevraagd. Het bankentrio dat ABN Amro wilde overnemen en opsplitsen heeft op dat moment nog geen toestemming van de minister en De Nederlandsche Bank (DNB). Toen kon de minister nog onder druk worden gezet om “nee” te zeggen. Er is in augustus 2007 echter onvoldoende steun voor het verzoek en het debat vindt pas in november 2007 – toen de toestemming al gegeven was – plaats.

Eind september 2008 blijkt dat Fortis door de situatie op de financiële markten en de aankoop van ABN AMRO zwaar in de problemen is gekomen. Om erger te voorkomen, wordt de bank genationaliseerd. Uiteindelijk steekt de Nederlandse staat bijna 30 miljard euro in Fortis en ABN Amro. Nog steeds houdt minister Bos vol dat het geven van toestemming een goed besluit is geweest. Met de kennis van toen konden de minister en DNB niet anders. Toenmalig minister Bos in debat met de Vaste Kamercommissie voor Financiën op 22 januari 2009:

‘Ik denk dat het niet zo geweldig speculatief is om te stellen dat als de toezichthouder in 2007 een precieze kennis had gehad van hoe de kredietcrisis zich zou ontwikkelen, hoe instabiel de financiële markten zouden worden en hoezeer dat de financieringscapaciteit van financiële instellingen zou aantasten, hij die vvgb (de toestemming, red.) niet gegeven zou hebben. Daar zou ik me dan bij aangesloten hebben. Maar dat is dus wel met alle kennis achteraf, met alle kennis die we nu hebben.’

Een jaar later presenteert de parlementaire commissie die de kredietcrisis onderzoekt en bestaat uit leden van alle grote kamerfracties haar eerste rapport. De aanbevelingen worden later unaniem door de Tweede Kamer overgenomen. De Commissie onder leiding van SP’er Jan de Wit is snoeihard over de rol van Bos en DNB bij de verlening van de toestemming voor de overname van ABN Amro. Zij hadden wel degelijk anders kunnen besluiten. Volgens de Commissie De Wit hebben DNB en Bos bewust gekozen voor een werkwijze die nagenoeg altijd tot een ‘ja’ zou leiden. De Commissie De Wìt beveelt aan dat dit in de toekomst anders moet.