'Nieuwe missie brengt geen vrede, maar verlengt oorlog'

'De vraag die vandaag aan de orde is, is niet die van moraliteit. Het is de vraag van effectiviteit. Zij die de vraag van effectiviteit niet stellen, en zich alleen beroepen op hun morele motieven, kunnen aan het eind van de rit wel eens ontdekken dat zij immoreel hebben gehandeld. Met deze missie gaan wij in Afghanistan geen vrede brengen, maar gaan wij de oorlog verlengen.' Dat zei SP-leider Emile Roemer in het debat over de nieuwe missie naar Afghanistan.

Hieronder de uitgeschreven tekst van Roemer in het debat. De bijdrage van Emile Roemer terugkijken, kan hier.

Het sturen van Nederlandse militairen naar het buitenland is een van de zwaarste besluiten die het parlement kan nemen. In een democratie beslissen politici over de inzet van de krijgsmacht. Dat is een groot goed. Het onderscheidt ons van landen die geen democratie zijn en waar niet volksvertegenwoordigers, maar militairen het laatste woord hebben.

Wij hebben veel mensen gehoord. Wij hoorden ministers en Kamerleden, militairen en hulpverleners, Afghaanse militairen en Afghaanse bestuurders. De vraag is, hoe wij een bijdrage kunnen leveren aan een betere toekomst van dat land en voor de mensen daar. Wat wil de bevolking van Afghanistan? Die wil een einde aan de oorlog die nu al decennia duurt. Voortdurend hebben omringende en westerse landen zich ermee bemoeid. Tien jaar lang voeren wij al oorlog in Afghanistan. Hoeveel zijn de mensen er daar in Afghanistan mee opgeschoten? Heeft onze militaire bemoeienis de vrede dichterbij gebracht? Ik vrees van niet. Ik vrees dat westerse militairen en politiemensen onderdeel zijn geworden van het probleem.

Socialisten zijn internationalisten. Zij zijn begaan met de vraag hoe wij deze wereld veiliger en vreedzamer kunnen maken. Wij zijn bij onze afweging van de huidige voorstellen voor een nieuwe missie dan ook niet over één nacht ijs gegaan. Hoe kunnen wij het beste invulling geven aan de grondwettelijke verplichting om de internationale rechtsorde te bevorderen? Die vraag speelt binnen mijn partij een grote rol.

De oorlog in Afghanistan is zijn vierde decennium ingegaan. Sinds de inval van de Russen in 1979 is het land een toneel van strijd en een speelbal van de grootmachten van deze wereld. In de jaren tachtig vormde de Koude Oorlog voor Amerika en Pakistan aanleiding om financiële en militaire steun te geven aan islamitische strijdgroepen die met succes de Russische overheersing bestreden. Sindsdien is de oorlog niet opgehouden. Sinds 2001 zijn de Verenigde Staten tegen een vijand aan het vechten die ze mede hebben bewapend en gesteund. Sinds die tijd zijn ook wij betrokken bij een oorlog die wij militair niet kunnen winnen.

Tijdens de hoorzitting in deze Kamer brachten ook Willem van der Put van HealthNet TPO en René Grotenhuis van Cordaid deze bezwaren naar voren. HealthNet TPO en Cordaid zijn hulporganisaties die in Afghanistan met de poten in de klei staan. Een gewapende inzet leidt eerder tot escalatie van het geweld dan tot de-escalatie. De aanwezigheid van militairen brengt het werk van ontwikkelingswerkers zonder geweer eerder in gevaar dan dat die aanwezigheid hun veiligheid biedt. Hetzelfde verhaal horen wij van de Afghaanse gemeenschap in Nederland, van mensen die ooit moesten vluchten uit Afghanistan. Zij vertellen ons nu twee dingen. Ga niet met je rug naar ons land staan, maar stop met het geweld.

Iedereen in deze Kamer wil vrede in Afghanistan. Democratisering en emancipatie dwing je echter niet af met bombardementen. Die zaken leg je niet op met geweld. Dat hebben de ervaringen van de afgelopen tien jaar laten zien. Ondanks dat meer kinderen in Afghanistan naar school gaan en er minder kindersterfte is, ondanks dat de economie is gegroeid, is ook de onveiligheid veel groter geworden, de corruptie fors gegroeid en heeft de oorlog zich uitgebreid naar nieuwe gebieden in Afghanistan en naar landen in de omgeving. Niemand gelooft nog in de oorlog in Afghanistan, zei voorzitter Van Rompuy van de Europese Raad. Wij zitten daar alleen uit loyaliteit met de Amerikanen, voegde hij daaraan nog toe. Ik vrees dat hij gelijk heeft.

De NAVO-strategie voor Afghanistan is mislukt. Na tien jaar oorlog en een groot verlies aan mensenlevens is het tijd voor een betere strategie. De mensen in Nederland willen deze oorlog niet. Hulpverleners willen deze oorlog niet.

De mensen in Afghanistan willen vrede. Onze mensen en onze middelen zouden moeten worden ingezet om vrede in Afghanistan te bevorderen.

Buitenlandbeleid is vaak bedoeld voor binnenlandse consumptie. Dat geldt helaas ook voor deze missie. Het vorige kabinet viel over het besluit om onze deelname aan deze oorlog te verlengen. Uit ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade die we via WikiLeaks te zien kregen, is duidelijk geworden hoe dat is gegaan. Erg vrolijk ben ik daar niet van geworden. Dreigementen om Nederland uit de G20 te gooien, al dan niet ingestoken door Nederlandse ambtenaren om de PvdA om te krijgen, een Amerikaans lobbynetwerk dat zich intensief bemoeit met de Nederlandse binnenlandse politiek, het is een script voor een slechte B-film.

Daarom stel ik de minister-president de volgende vragen. Welke belangen behalve de belangen van de Afghaanse bevolking hebben nog meer een rol gespeeld bij het voornemen om een nieuwe missie naar Afghanistan te sturen? Welke rol speelt de wens om goede vrienden te blijven met de Amerikanen? Welke rol spelen de zorgen over de toekomst van de NAVO?

Wanneer de internationale gemeenschap zich wil bemoeien met binnenlandse en regionale conflicten, zijn bescheidenheid, behoedzaamheid en terughoudendheid geboden, zeker als het gaat om het toepassen van geweld. Het gevaar dat het middel erger zal zijn dan de kwaal is levensgroot aanwezig. Maar de kwaal is zo vreselijk, hoor ik velen roepen. De vraag die hier aan de orde is, is echter niet de vraag van moraliteit. Het is de vraag van effectiviteit. Zij die de vraag van effectiviteit niet stellen en zich alleen beroepen op morele motieven, kunnen aan het eind van de rit wel eens ontdekken dat zij immoreel hebben gehandeld.

De SP heeft er altijd voor gepleit om de onderhandelingen tussen verschillende strijdende partijen te bevorderen. Niet omdat wij de ideeën van de krijgsheren en de fundamentalisten in Afghanistan delen, maar omdat je vrede per definitie moet sluiten met alle partijen. Onder leiding van de VN moeten we de strijdende groepen in Afghanistan om de tafel zien te krijgen, met alle buurlanden en alle landen die nu bij de oorlog betrokken zijn. De SP-fractie bepleit een 2D-strategie in plaats van de falende 3D-strategie. Een strategie die bestaat uit diplomatie en "development", ontwikkeling.

De afgelopen maanden zijn er diverse pleidooien van vooraanstaande deskundigen geweest om een onderhandelingsplan uit te gaan voeren. De bekende schrijver Ahmed Rashid heeft daartoe een tienpuntenplan opgesteld. Een plan dat openingen biedt en met kracht ondersteund moet worden. Ontwikkeling heeft geen zin als er oorlog wordt gevoerd. De strategie van veiligheid door steeds weer geweld moet van tafel. Door eerst te zorgen voor vooruitgang kun je veiligheid krijgen. Als je met mensen samenwerkt en dingen opbouwt waarvan men het de moeite waard vindt om ze te beveiligen, zoals drinkwater, riolering, scholen en ziekenhuizen, dan pas begint de veiligheidsspiraal te werken. Maar niet vooraf. Zorg eerst voor vooruitgang. Laat mensen geloven in moderniteit.

Gistermiddag lag er een voorstel voor een missie van het kabinet. Gisteravond kwam het kabinet met een nieuw voorstel: een vooraf afgesproken plan B. Maar ook met de bij elkaar gesprokkelde vage toezeggingen blijft deze missie een militaire missie en dus een voortzetting van de oorlog in Afghanistan. Je kunt het wel een volledig civiele missie noemen, maar als je honderden militairen op pad stuurt met pantservoertuigen en gevechtsvliegtuigen, en je erkent dat die bij de gevechten betrokken kunnen raken, wat natuurlijk gaat gebeuren, dan is dat gewoon een militaire missie. Het is een training voor mensen die analfabeet zijn, geen toekomst hebben, weinig salaris hebben, maar nog belangrijker, die gehoorzaam moeten zijn aan een aantal onbetrouwbare commandanten. Dan krijgen ze ook nog taken aangeleerd die veel meer omvatten dan het politiewerk en veel weg hebben, ook, van militair geweld.

De kern van deze zaak is een opleiding van achttien weken. Daarbij moet de nadruk komen op mensenrechten en wetskennis voor mensen die veelal niet eens kunnen lezen en schrijven.

Ik heb jarenlang kinderen leren lezen en schrijven. Laat men mij niet vertellen dat je mensen in een aantal weken kunt leren lezen en schrijven. Dat gaat niet, zelfs niet met een terugkomdagbelofte.

GroenLinks eist van de regering dat de politieagenten die wij opleiden zich na hun opleiding niet in de oorlog zullen mengen. Maar Afghanistan is in oorlog. Kunduz is een oorlogsgebied. Dit is een zeer vreemde en naïeve vraag en een onmogelijke en onuitvoerbare toezegging van de regering. Bovendien vraag ik mij af met wie dat contract gesloten moet worden. Met een corrupte Karzai? Met een commandant die verdacht wordt van schending van mensenrechten? Is zo'n handtekening voldoende garantie dat de opgeleide agenten niet direct als hulpsoldaten worden ingezet? Ja, ja.

Vorig jaar zijn 1261 Afghaanse politieagenten omgekomen in de strijd met opstandelingen. In die omstandigheden is het kinderlijk, te denken dat deze missie louter civiel is te houden. De ISAF-vlag, het oorlogsvaan wappert strak langs de mast van deze missie. Dat zal de praktijk uitwijzen. Deze missie zal hoe dan ook onderdeel zijn van de NAVO-strategie; een strategie waarin de F-16 in het noorden van Afghanistan zal worden ingezet, ook met direct gebruik van geweld. De laatste jaren neemt het directe oorlogsgeweld in het noorden van Afghanistan sterk toe. Bondskanselier Merkel zei over Kunduz: we hebben het hier niet alleen over oorlogsachtige toestanden, nee, u bent in een conflict gewikkeld zoals wij dat in een oorlog kennen.

De Nederlandse inbreng zal het geweld aantrekken en de oorlog verder doen oplaaien. De Nederlandse bevolking lijkt dit beter te beseffen dan veel volksvertegenwoordigers in deze Kamer. Met deze missie gaan wij in Afghanistan geen vrede brengen, maar gaan we de oorlog verlengen.