weeklog Dennis de Jong: Het Europese Hof wordt ietsje socialer

Tot nu toe werd het Europese Hof van Justitie vooral bekend door allerlei uitspraken waarbij de rechten van werknemers ondergeschikt werden gemaakt aan het beginsel van ongeremde concurrentie. Maar deze week verraste het Hof vriend en vijand met een uitspraak waarbij mensen die in de catering van Heineken werkten, maar vervolgens werden uitbesteed aan Albron, er niet in salaris en andere arbeidsvoorwaarden op achteruit mogen gaan. Bedrijven die door dit soort ‘outsourcing’ aan sociale dumping willen doen, komen nu dus van een koude kermis thuis: het Hof vindt het niet goed. Eén zwaluw maakt nog geen zomer, maar in een andere, recente uitspraak toont het Hof zich ook al gevoeliger voor sociale argumenten dan in het verleden. Zouden de sociale rechten die wat onbeholpen in het Verdrag van Lissabon werden opgenomen, dan toch tanden krijgen?

Het is een ingewikkelde constructie,maar steeds meer bedrijven pasten hem toe: terwijl je als werknemer denkt bij Heineken-catering te werken, ben je ondergebracht in een speciale ‘personeels-bv’. Dat betekent dat toen Albron de catering van Heineken overnam, het bedrijf dacht niet verplicht te zijn het personeel onder dezelfde arbeidsvoorwaarden over te nemen. De moedige werknemer die er zes jaar procederen voor over had om zijn recht te halen, ging er als gevolg van de onderbrenging bij Albron enorm op achteruit: van een inkomen van €46.000 naar €20.000 per jaar. Het Hof heeft nu bepaald dat bij het afstoten van onderdelen, de arbeidsvoorwaarden gelijk blijven, als dezelfde werknemers als vroeger de werkzaamheden uitvoeren. En zo hoort het natuurlijk ook: het werk blijft hetzelfde, dan moeten ook het loon en andere arbeidsvoorwaarden dezelfde blijven.

Op 15 juli jl. deed het Hof ook al een interessante uitspraak. Het ging daarbij om een pensioenregeling voor ambtenaren bij de Duitse lokale overheden. De sociale partners waren overeengekomen om de pensioenen bij een onderling bepaald fonds onder te brengen, maar het Hof drong aan op het volgen van een aanbestedingsprocedure. Tot zover is er geen nieuws onder de zon. Maar in de overwegingen van het vonnis lees ik dat het Hof nu toegeeft dat alle sociale randvoorwaarden rondom de pensioenregeling (zoals het niet mogen weigeren van pensioendeelnemers op grond van medische situatie) bij de aanbestedingsprocedure ingebracht mogen worden: dus niet meer alleen op kosten aanbesteden, maar ook op sociale voorwaarden. Dat geeft de overheid veel meer armslag voor een eigen, sociaal beleid, ook als er moet worden aanbesteed. Als een gemeente of provincie roept dat Brussel verbiedt, bijvoorbeeld bij aanbestedingen in de thuiszorg of in het openbaar vervoer, goede arbeidsvoorwaarden te bedingen, is dat klinkklare onzin. SP’ers zouden dan extra alert moeten zijn: waarschijnlijk wil de overheid dan gewoon bezuinigen via het personeel, ook weer een vorm van sociale dumping dus. En daar lijkt het Hof van Justitie niet langer van gediend.