Symposium Marijnissen: "Angelsaksisch model niet nodig voor economisch succes”

“Uiteraard vindt iedereen dat mondiale problemen de hoogst urgentie hebben, maar hoe kan het dan dat die problemen nog steeds niet opgelost zijn? Wereldwijd het armoedeprobleem oplossen kost 50 miljard, terwijl we jaarlijks 1500 miljard uitgeven aan wapentuig.” Jan Marijnissen maakte het zijn gasten niet makkelijk en weigerde tijdens zijn symposium genoegen te nemen met de standaard-antwoorden. De Tweede Kamerfractie van de SP organiseerde het symposium als dank voor het werk van Jan Marijnissen als Kamerlid en fractievoorzitter in de Tweede Kamer.

Bekijk hier het hele symposium

Zijn aanpak werkte; Herman Wijffels, Ruud Lubbers, Joris Voorhoeve en Frans Timmermans ontstegen het niveau van de partijpolitiek. Hieronder een aantal opvallende uitspraken van de deelnemers. Een videoverslag volgt binnenkort, evenals de uitgesproken columns van Wouter van Dieren, Marcel van Dam en Jan Mulder

Jan Marijnissen en Emile Roemer

Voorhoeve: “Global village is een verkeerd beeld. De wereld is eerder een compleet chaotische, slecht bestuurde stad die een aantal heel erg gevaarlijke buurten kent, maar ook een paar wijken waar het best gezellig wonen is.”

Lubbers: “De VN bestaat uit mensen die netjes praten en werkelijk denken dat de wereld beter wordt als regeringen teksten overeenkomen. Zo werkt het niet. De oplossing zit vooral bij de ongelooflijk krachtige vluchtelingen die weer een nieuw leven opbouwen.”

Wijffels: “Volgens mij moeten we krachtige lokale gemeenschappen vormen waar burgers bepalen wat van belang is voor de kwaliteit van hun dagelijks leven. Door een streven naar efficiency en schaalvergroting is dat nu vaak niet meer zo in de zorg, het onderwijs en woningbouwcorporaties.”

Herman Wijffels en Ruud Lubbers luisteren naar columnist Jan Mulder

Timmermans: “Globalisering wordt als negatief ervaren doordat er geen uitknop op zit. Het gebeurt, maar je kunt er niets aan doen. Het proces gaat door, maar je moet de moed en het vertrouwen hebben om bij te sturen, zodat het eerlijker wordt en niet honderden miljoenen mensen in de wielen terecht komen.”

Lubbers: “Het leek zo aantrekkelijk om voor marktwerking en winsten op korte termijn te gaan. We dachten dat we hopeloos achter zouden lopen als we de Amerikanen en Engelsen niet zouden volgen, want daar ging het zo goed. Dat was een denkfout, volstrekte onzin. Je hebt het Angelsaksische model niet nodig om economisch succesvol te zijn.”

Wijffels: “Er is ook zoiets als welbegrepen eigenbelang. Het is gewoon in ons eigen belang om in Afrika te helpen met de gevolgen van klimaatverandering. We moeten daar samen investeren, zodat die mensen een belang hebben om daar te blijven.”

Column Marcel van Dam

Van Dam: "Berekening groeit met de afstand, terwijl het gevoel krimpt"

Voor gevoelens als liefde, mededogen, solidariteit, vertrouwen, angst, veiligheid en betrokkenheid is de wereld te groot. U kunt wel verliefd worden op iemand uit Australië, maar u zult niet rusten voor u er naast ligt. Gevoelens vereisen nabijheid.

Al zijn de landelijke criminaliteitscijfers nog zo gedaald, als in de buurt iemand zo maar in elkaar is geslagen hebben veel mensen de neiging dat ook te doen met een politicus die ze wijs wil maken dat het een stuk veiliger is geworden.

Solidariteit voelt u in de eerste plaats met mensen die u kent. Dat gevoel neemt af naarmate mensen verder van u af komen te staan. Uw buren hebben een streep voor op uw dorpsgenoten, uw dorpsgenoten op uw landgenoten, uw landgenoten op de wereldburgers. Een actie voor slachtoffers van een natuurramp heeft pas succes als slachtoffers, het liefst kinderen, door de tv in uw huiskamer worden gebracht. Als u alleen maar hoort dat bijna een miljoen Tutsi’s zijn afgeslacht door Hutu’s is dat niet genoeg om uw chequeboek te trekken.

Met uw gevoel blijft u altijd in de buurt, met uw verstand raakt u verder van huis. Verder weg worden mensen ondergebracht in abstracties. Ze werken in “lage lonen landen” of “de valutahandel”, of “emerging markets” of “ de Chinese economie”. Bij hoge uitzondering lezen we dat een bedrijf in China na de publiciteit over een zelfmoordgolf onder zijn werknemers de lonen heeft moeten verdubbelen. Net goed, denken we dan en de gedachte komt niet eens bij ons op dat het wel eens in veel meer Chinese bedrijven zo barbaars kan toegaan en dat we eigenlijk de producten van die bedrijven niet zouden moeten willen importeren. Maar we zien het niet, dus bestaat het niet. En handel is handel. Berekening groeit met de afstand, terwijl het gevoel krimpt.

Eind jaren zestig vroeg ik eens aan de toen zeer succesvolle vastgoedmagnaat Maup Caransa: “Maup, hoe verklaar je zelf het succes”? Hij wees naar zijn vrouw en zei: “Zij heeft erin geramd dat ik nooit iets mocht kopen dat ik niet vanaf de Westertoren kon zien”. Had Paarlberg ook maar zo’n vrouw gehad.

Dat de Rabobank bij ons de kredietcrisis het beste heeft doorstaan heeft te maken met het imago van die bank. Een lokale boerenleenbank, dat is vertrouwd, daar lijkt je geld veilig. Een goede buur is beter dan een verre vriend.

Gevoelens die floreren in onze directe omgeving zijn in onze genen geritst toen we nog waren aangewezen op de groep om te overleven. Toen onze voorouders rechtop gingen lopen gingen ze weliswaar verder kijken dan hun neus lang was, maar verder dan de horizon kwamen ze niet. Dat maakte het leven en de groep overzichtelijk en dat bleef zo tot we de wereld gingen veroveren. Daar zijn we nog steeds mee bezig en vooral door de groei van de welvaart, de digitale revolutie en de explosie van de luchtvaart zijn we in de vijfde versnelling gegaan: globalisering.

Maar die genen uit de oertijd hebben we nog steeds. We snakken nog steeds naar veiligheid, zekerheid, solidariteit en betrokkenheid. De ontwikkeling van de technologie, en in het kielzog daarvan de globalisering, is autonoom en brengt velen, niet allen, voorspoed. Maar globalisering is het domein van het verstand, het gevoel blijft thuis. Economen, en dus ook politici, proberen ons ervan te overtuigen dat de wereld niet alleen de markt is waarop we moeten concurreren, maar ook het dorp waarin we ons thuis moeten voelen. Het huis waarin zekerheid, veiligheid en solidariteit wonen is men gaan slopen. Maar er zijn geen wereldburgers, er zijn alleen maar mensen die veiligheid en zekerheid zoeken om hun kinderen een toekomst te kunnen geven en die in hun eigen omgeving iets willen betekenen.

Globalisering kan een belofte zijn als we met de mogelijkheden die we hebben inspelen op de mogelijkheden die er zijn. Maar tegelijk moeten we mensen fysiek, mentaal en sociaal een omgeving bieden waarin aan ons evolutionair verlangen naar zekerheid, veiligheid en solidariteit wordt voldaan. Wie dat conservatief noemt, leeft met het waanidee dat je losgezongen van de evolutie een nieuwe mens kan maken. Door schade en schande wijs geworden heeft Jan Marijnissen dat idee nu juist afgezworen.

Column Wouter van Dieren

Van Dieren: "De romanticus heeft veel gelijk gehad en gekregen"

Het stadje Oss heeft de liefhebber van stedelijk schoon weinig te bieden. In het centrum stonden tot voor kort een worstfabriek, een bedrijf dat uit slachtafval medicijnen maakte en een ander dat urine inzamelde voor de pil-fabricage. Vlakbij het station staat een café met een bovenzaaltje waar zich lang geleden arbeiderskompels verzamelden om de revolutie voor te bereiden. Veel anders viel er toch niet te beleven. Opstandige schermutselingen aan de Maas, ver van de Randstedelijke harde G. Dit was de godverdegodver boosheid niet van de academische elite in Moskou aan de Waal (Nijmegen) maar van door katholieke regenten vernederde worstendraaiers en machinebankwerkers. Op een dag mengde zich tussen hen een met grote snor en dik zwart haar getooide revolutionair die het ver zou brengen. Vanuit het bovenzaaltje verspreidde zich de opstand der bevlogenen, die de noden der armen in de wijken noteerden en daarmee volbrachten wat de voormalige socialisten lieten liggen. De rode tomaat verving de rode roos. Tomatensappigheid kwam in de plaats van stekelige doornen. Maar 100% succesvol zijn ze niet, want hier op het podium staan rode rozen. Ik had een bos tomaten verwacht. Ze noemden zich een politieke partij, maar werden een Beweging. Ze deelden hun inkomen, zoals Thoreau en Frederik van Eeden dat droomden in het Utopische Walden, waar de solidariteit het zou winnen van de individuele hebzucht.

De SP is de UP, de Utopistische Partij, gestoeld op een negentiende eeuws wereldbeeld van arbeiderswijken, tegenover diegenen die zich verschansen achter facaden van globalisering, marktwerking en bonussen. De uitverkopers van de beschaving. Daarover schreef hij een manifest.

Profeten worden zelden geëerd in eigen land, maar de inmiddels haar- en snorloze voorman groeide uit tot het icoon van de talkshow, de authentieke debater, zelfs voor De Telegraaf ongrijpbaar, winnaar van verkiezingen, gevierd auteur, Robin Hood tegen de Sheriff of Nottingham. En zo kon het gebeuren dat men hem ging neerzetten als een romantische populist, die zijn UP verwijderde van het Europese ideaal, zich al heel vroeg zorgen maakte over het global casino, en over de in zijn wijken aangetroffen ongelijkheid van vaders en zonen die vrouwen, dochters en zussen als eigendom beschouwen. Aldus werd de ene zachte G tegen de andere aangeschoven, en werden utopische idealen gedempt tot onmoderne wereldvreemdheid. Oss en Venlo in een adem.

Zoals ooit de grote Uyl de rokende schoorsteen blééf zien als teken van vooruitgang, en de maatregelen ertegen als een bedreiging van arbeiderswelvaart, zo onthield ook deze oppertomaat zich lang van alle duurzaamheidsentimenten. Al schrok hij die ene keer toen hem de feiten werden aangereikt door die andere profeet, die van de Grenzen aan de Groei.

De romanticus heeft veel gelijk gehad en gekregen. Het kapitalisme ging in oktober 2008 ten onder, niet doordat in Oss de revolutie kraaide, ook niet aan zijn eigen successen, maar door de puinhopen van de neoliberale revolutie. Dit is dus het mooiste moment om de scepter met de tomaat in top over te dragen.

Oude roem vergaat, maar nieuwe roem kondigt zich aan, (Roem. Roemer. Roemst)

weer uit Brabant, niet van het rokerige bovenzaaltje doch zo op het oog fris vanachter de tapkast. De Utopistische Partij wordt de Gemoedelijke Partij.

"Dag jongen", zegt hij steevast bij de begroeting. Een patriarch heeft alleen maar zonen. Hij schreef het Geheim van Oss. Zijn biografen zullen vele titels vinden.

Het Gevaar van Oss. Het Orakel. De Osse Verlosser. De Hoop uit Brabant.

Als hij bij Moerdijk een laatste keer omkijkt zegt hij gemoedelijk: Houdoe, het ga jullie goed, Wa gade nou doen? Uitrusten? Bendegek!

Hij komt terug als de Nederlandse Michael Moore. Een Verlosser verdwijnt nooit. Die daalt weer neer, ooit, op een mooie Pinksterdag.

Wouter van Dieren

Column: Jan Mulder

Globalisering? Gepasseerd station. De wereld vergaat. Oorzaak: scheiding der geesten.

Mijn jongste zoon logeerde laatst bij me. We zaten aan het ontbijt. Er was één krant. Mijn zoon las het eerste katern en ik het tweede met het cultureel supplement, waarin een recensie stond van het afscheidsconcert van Charles Aznavour in Den Haag. Volgens de verslaggever was het een onvergetelijk optreden, ik zei, dromerig voor me uit starend: ‘Ik wou dat ik er geweest was.’

Mijn zoon vroeg: ‘Waar?’

‘Çharles Aznavour.’

Hij las even door en zei toen: ’Waar ligt dat?’

Na dit te hebben verwerkt, zei ik: ‘Vlakbij Toulouse Lautrec. Je vliegt via een tussenstop in Convoi Exceptionel naar Lino Ventura. Neem een zwembroek mee want het is erg heet in Simone Signoret. Zegt de naam Edith Piaf je nog iets?’

Piaf. Ik zag zijn gedachten afdwalen naar een nieuw model van Opel, de Piaf. Ik ben een oude vaas, een ding uit de tijd van Charles Aznavour. De zoons twitteren, ik schrijf met een vulpen. Zij communiceren mondiaal, ik ben in mezelf gekeerd. Ik voel me heerlijk, maar ik weet ook dat ik aan de verliezende hand ben. Ik ben niet voor Europa, laat staan de wereld. Ik geloof niet in gezamenlijke legers die van Afghanistan een fatsoenlijk westers land maken en ik moet niks hebben van economische globalisering, het komt altijd weer neer op uitbuiting.

Ik las dat de globalisering was mislukt. Ik wist niet eens wat het precies was en drukte ‘globalisering’ in.

Men weet het niet. Dit kwam er nog het dichtst bij: ‘Globalisering is een moeilijk te omschrijven begrip. Het is eigenlijk een proces van wereldwijde interactie tussen mensen, bedrijven, regeringen en culturen gedreven door informatie- en communicatietechnologie en door investeringen.

Het is handel.

Mooie kleine werkplaatsen in Leeds waar ze handgemaakte sandalen maken, gaan over de kop omdat de Engelsen de schoenen voor een kwart van de prijs op een Chinese site bestellen en ze de volgende dag met de post in huis hebben. Op hun beurt kunnend e Chinezen onze porno weer goedkoper en makkelijker bestellen en sinds een tijdje bloeit hier te lande de duurzame energiekoorts die de Scandinavische windmaffia ons via internet en klakkeloze navolging van ideeën uit den verre in de maag en het verstand hebben gesplitst.

Duurzaamheid, een woord uit de familie van globalisering.

Eergisteren werd een plannetje van het Nationaal Ruimtelijk Perspectief Wind op Land wereldkundig gemaakt. Volgens de auteurs van het Perspectief betekent ‘de concentratie in zeer grote parken een nog niet voor te stellen ingreep in het landschap die in Europa nog niet voorkomt’

Nou, ik kan het me voorstellen. Geen enkel probleem. Arm Zeeland, arm Groningen, arm Noord-Holland, arme andere Nederlanders die in die concentratiekampen wonen en arme progressieve politieke partijen die anno 2010 nog steeds niet begrijpen dat het landschap belangrijker is dan de windmoleneconomie die weinig of niets oplevert.

Kerncentrales! Dat zeg ik niet, dat zegt de oprichter van Greepeace.

Ik sprak Femke Halsema. Zij bekende dat ze de 150 meter hoge windmolens mooi vindt. Dan ben je bij de smaak, dan zijn we het argument voorbij, dan ben je sounbites aan het twitteren en zie je de taal niet meer.

Bij de Oostenrijkse columnist stormde ooit een vriend binnen met de mededeling dat Sjanghai was gebombardeerd. Kraus bromde een vage groet zonder van zijn typemachine op te kijken. De vriend begreep dat niet en zei na enkele ogenblikken verbluft: ‘Jij hebt dus meer belangstelling voor een komma dan voor een aanstaande wereldoorlog?’

Kraus sprak toen de gedenkwaardige woorden: ‘Als alle komma’s ter wereld op de juiste plaats zouden worden gezet, was Sjanghai nooit gebombardeerd.’

Van levensbelang is het kleine exacte, niet het grote globale.

Ik heb vertrouwen in een volksvertegenwoordiger die op een moderne manier in het leven staat, zich naar een goede verkiezingsuitslag twittert en I-phoont, maar zo nu en dan ook oog heeft voor de normen en waarden waarmee je in Nederland bent opgegroeid. Techniek en globalisering, oké, u doet maar, ik kan over de waarde ervan niet echt meepraten, maar ik wil ook een mens zien en in een wereld leven zonder bijbehorende apparatuur, hem kunnen aanraken, me prettig voelen in een goed nabuurschap zoals dat vroeger heette.

Jan Marijnissen. Ik was eens te gast in Oss, bij de talkshow Zout. Jan Marijnissen wandelde me na afloop naar mijn auto. De Jaguar. Ik voelde me niet op mijn gemak. Je kunt zo’n bak al voor tienduizend euro op het internet kopen, maar het blijft toch een Jag. Halverwege zei ik tegen de leider van de Socialistische |Partij dat ‘ie om de hoek stond en ik het verder alleen wel kon vinden. Gelukkig: Jan gaf me een hand, nam afscheid en keerde om. Ik keek hem dankbaar na en zag op de rug van zijn blauwe trainingsjack een grote nummer 10 staan met daarboven een naam. ABE.

Ik weet zeker dat Jan Marijnissen Messi ook goed vindt en straks met Sneijder en Van Persie de wereldtitel in Zuid-Afrika viert, maar dat hij Abe en Heerenveen niet vergeet, dat is de juiste dosering globalisering.