SP in Eerste Kamer: ‘Als Balkenende niet buigt, dreigt Crisis- en Herstelwet te barsten’ 

‘Als de regering koppig blijft, heeft ze een probleem. Als ze inschikt, komt er kans op een oplossing.’ Dat zegt Tiny Kox, fractievoorzitter van de SP in de Eerste Kamer over de mogelijke botsing tussen regering en Eerste Kamer over de Crisis- en Herstelwet. Die wet beoogt een aantal bouwprojecten te versnellen maar alom wordt getwijfeld of hij niet averechts uitpakt en de boel eerder vertraagt. Morgen beslist de Senaat of de wet nog voor de verkiezingen behandeld wordt.

Met de Crisis- en Herstelwet wilde de regering Balkenende-Bos vorig jaar daadkracht tonen. Een groot aantal vaak infrastructurele bouwprojecten is bijeen gebracht in één uiterst complexe wet. Daarin staan maatregelen voor versnelling van besluitvorming en uitvoering. De wet is vooral door minister-president Balkenende als een prestigeproject van zijn vierde kabinet gezien. De Raad van State heeft echter vanaf het begin ernstige kritiek. Veel deskundigen vinden de wet zo krakkemikkig dat de beoogde versnelling in de praktijk wel eens vertraging zou kunnen worden. In de Vereniging van Nederlandse Gemeenten bestaan serieuze vragen over de positieve effecten van de wet. De Raad voor de Rechtspraak vreest wachtlijsten bij juridische procedures. Juristen denken dat de voorstellen in strijd kunnen zijn met Europese regelgeving. Natuur- en milieuorganisaties zeggen dat allerlei inspraakrechten van burgers aan de kant geschoven worden. Eerdere aanbevelingen van de commissie-Elverding aan regering en parlement om inspraakprocedures zowel te verbeteren als te versnellen, worden aan de kant geschoven. Voorstellen in de wet om onteigening al mogelijk te maken voordat bestemmingsplannen dat toestaan, stuiten ook op veel protest. 

Het wetsvoorstel is onder zware druk van het kabinet (‘met stoom en kokend water’ zegt CDA-Kamerlid Koopmans) door de Tweede Kamer gejaagd. Pogingen van premier Balkenende om ook de Senaat overhaast te laten besluiten, zijn echter mislukt. De Eerste Kamer heeft vrijwel kamerbreed moeite met het voorstel, omdat zowel de rechtmatigheid als de kwaliteit en de uitvoerbaarheid rammelen. Naast de inhoudelijke omstredenheid komt door de val van het kabinet nu ook de vraag op tafel of het een politiek controversieel voorstel is. In de huidige vorm zou het wetsvoorstel vrijwel zeker door de Tweede Kamer toegevoegd zijn aan de 300 niet meer voor de verkiezingen af te handelen voorstellen. Nu de Tweede Kamer buiten spel staat, moet de Eerste Kamer de knoop doorhakken of behandeling nu nog kan. 

De SP-senaatsfractie vindt de wet ‘dubbel controversieel’: in deze vorm inhoudelijk niet te aanvaarden en in deze omstandigheden politiek niet af te handelen. Om toch nog te kijken ‘in hoeverre we in dit geval kool en geit kunnen sparen’, zo zei SP-fractievoorzitter Kox zondag in ‘Buitenhof’, wil de SP dat de regering zo snel mogelijk met de Senaat overlegt om te kijken welke projecten uit de wet eventueel nog wel kunnen doorgaan. Het gaat dan om projecten die feitelijk niet meer echt omstreden zijn en snel uitgevoerd kunnen worden. Dat is belangrijk voor de werkgelegenheid in de bouw. De regering moet dan echter wel afzien van haar onnodige ingrepen in de inspraakrechten. Kox: ‘De regering dient waar nodig zonder omhaal te buigen. alleen zo kan ze voorkomen dat haar hele plan gaat barsten. Balkenende is aan zet. Eenvoudig wordt het niet, maar wie brokken maakt moet scherven vegen. Ik hoop dat de Kamer ons morgen steunt om te kijken of een compromis haalbaar is.’