Van Bommel is waarnemer in de Oekraïne: dag 3
Harry van Bommel is als verkiezings-waarnemer in de Oekraïne. Voor de website van de SP houdt hij een dagboek bij. "Vandaag is het E-day, election day, en gaat het echte werk al vroeg gebeuren. Om kwart over zeven komen we aan bij het eerste stemlokaal waar we de samenstelling van de kiescommssie registreren, toezien op het openen van de kluis met de stembiljetten en de verzegeling van de stembussen en spreken met de lokale waarnemers."
Beide partijen hebben lokale waarnemers geleverd. Er zijn drie stembussen voor het thuisstemmen van zieken, maar één van die bussen klopt niet. Er kan maar één verzegeling op en dat moeten er twee zijn. De kiescommissie stemt bij handopsteking in met het voorstel van de voorzitter om die bus niet te gebruiken. Omdat er veel handelingen en administratie moet worden verricht gaat het stemlokaal niet om 8.00 stipt open maar om 8.12. De eerste kiezers klagen daarover omdat ze naar hun werk moeten. Na het waarnemen van de opening moet ik mijn opmerkingen direct doorbellen naar het lokale kantoor van de waarnemersmissie.
Van Bommel inspecteert de verzegeling van de stembus
We werken vandaag tien stemlokalen af en dat verloopt vlot. In de middag worden we echter gebeld dat er een onregelmatigheid is geconstateerd in stemlokaal 27. We gaan erop af. In dit lokaal blijken mensen te hebben gestemd die niet op de kiezerslijst stonden. Omdat ze wel een paspoort konden tonen, mochten ze toch stemmen. Dat is onrechtmatig maar nu niet meer terug te draaien. De kiescommissie zegt toe het niet meer te laten gebeuren. Achteraf is dat nog te controleren omdat er meer stembiljetten binnen komen dan er personen op de kiezerslijst staan. Ik bel deze bevindingen door naar het kantoor. Ik hoor dat dit één van de weinige incidenten is, tot dan toe.
Alle kiezers worden geregistreerd
We worden overal hartelijk ontvangen. De lokale kiescommissies zijn blij dat we komen kijken. Het is alsof hun werk een stempeltje krijgt dat het is goedgekeurd door de internationale gemeenschap. Als ze horen dat ik uit Nederland kom, beginnen ze meteen over Van Basten, tulpen en Amsterdam. De meeste mensen zijn nooit in ons land geweest maar dat geldt omgekeerd ook wel. In elk stemlokaal zijn ook lokale waarnemers die de hele dag aanwezig zijn. Voor het thuisstemmen zijn er kleine stembussen die met de auto en twee mensen meegaan om zieken te kunnen laten stemmen. Het aardige van de stembussen is dat ze transparant zijn. Dat ziet er toch een stuk aantrekkelijker uit dan bij ons.
Waarnemers zijn van harte welkom
Vlak voordat we naar het laatste stemlokaal gaan, eten Vladek en ik nog even snel in het hotel. Het zal een lange avond worden met tellingen en het overbrengen van de stemmen naar het districtskantoor. Dat doe ik liever met een gevulde maag. We bezoeken het stemlokaal in een particulier ziekenhuis. Precies om 8 uur gaat de stembus dicht en kan het tellen beginnen. Dat is gehouden aan een strikt protocol dat moet worden nageleefd. Alle waarnemers moeten de biljetten kunnen zien en controleren. Het voorlezen van de gekozene moet voor iedereen hoorbaar gebeuren. Alle stemmen moeten in aparte enveloppen worden verpakt en verzegeld. Uiteindelijk gaat alles, met het geschreven logboek, in een doos die ook wordt verzegeld.
De stembussen worden, volgens het boekje, verzegeld
Bij het tellen van de stemmen blijkt Timosjenko veruit favoriet. Ze krijgt tweederde van de stemmen in dit ziekenhuis. Dat is opmerkelijk omdat Janoekovitsj in Odessa bij de eerste ronde 60% van de stemmen kreeg. In dit ziekenhuis worden welvarende mensen verpleegd. Kennelijk kiezen rijken voor Timosjenko. Tijdens de telling krijg ik een telefoontje van het ANP. Janoekovitsj ligt voor volgens de exit poll. Daar is niemand hier van op de hoogte want er is geen televisie of radio te bekennen. Ik houd het dus nog maar even voor me.
Als alle formaliteiten zijn afgehandeld gaat de verzegelde doos met enkele leden van de kiescommissie onder politiebegeleiding naar het districtskantoor. Wij rijden er met onze auto achteraan. In het districtskantoor begint het lange wachten. Steeds meer kiescommissies komen met een verzegelde doos binnen. Na enkele uren wachten, blijkt dat de districtscommissie achter de gesloten deur over de procedure aan het discussiëren is. Er lijkt onenigheid. We bellen met kantoor van de waarnemersmissie in Odessa en er blijken lange-termijn waarnemers in de zaal van het districtskantoor aanwezig. Dat betekent dat we kunnen vertrekken. De overdracht van de stemmen zal door hen worden waargenomen.
Beide presidentskandidaten
Om 01.00 uur kom ik in het hotel aan. De waarneming zit er op en ik kan even relaxen met de televisie aan. Er blijkt een verschil van enkele procenten tussen de kandidaten maar het tellen zal nog de hele nacht duren. Timosjenko heeft al aangekondigd dat ze de uitslag zal aanvechten als het verschil maar enkele procenten is. Dat staat dus waarschijnlijk te gebeuren. Er lijkt in Kiev nog iets van protest op straat maar veel stelt dat niet voor. Na de Oranjerevolutie dus geen nieuwe revolutie. Met de keuze voor Janoekovitsj valt Oekraïne terug op de politiek van voor 2004. Wat dat precies zal betekenen moeten we nog even afwachten. Doodmoe ga ik tevreden slapen. Morgen ben ik rond het avondeten weer terug en begint het gewone werk weer.
Exit polls in de vrieskou