‘Grootste vijand van postbode is het kabinet, niet het internet’

“De grootste bedreiging voor de postbode is het internet.”, aldus voormalig staatssecretaris Heemskerk van Economische Zaken. Uit een analyse van de SP blijkt dat niets minder waar is. SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen: “Het drama bij TNT wordt veroorzaakt door de liberalisering van de postmarkt die door het huidige en vorige kabinetten is doorgevoerd. Nieuwe postbedrijven waar bezorgers met stukloon worden betaald, knagen aan het aandeel van de post dat TNT bezorgt. In verschillende onderzoeken, zowel van het Ministerie van Economische Zaken, de NMa als van de Europese Commissie kan een neerwaartse trend in het totale postvolume niet worden vastgesteld.”

Eerder ontstond hierover een conflict tussen de voormalig staatssecretaris en Gesthuizen. Zij vroeg hem of hij kon aantonen dat de postmarkt krimpt. De staatssecretaris beweerde van wel, maar kwam vooralsnog niet met onderbouwing van die bewering. Wel zegde hij toe de Tweede Kamer hierover op korte termijn te informeren. Sinds het aftreden van de PvdA-bewindspersonen is minister Van der Hoeven is verantwoordelijk voor zijn portefeuille.

De onderzoekers van Economische Zaken stelden al eerder vast dat het postvolume ‘over de periode 2001-2006 redelijk stabiel is gebleven’. Ook uit onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie blijkt dat het volume in de periode 2000 tot en met 2007 niet daalde. De onderzoekers concluderen dat er juist een toename is van direct mail en persoonsgerichte reclame via de brievenbus. Die wordt opgeheven door een terugloop van postcorrespondentie. Alleen in 2008, het jaar waarin de wereldwijde economische crisis uitbrak en de handel in Nederland sterk terugliep, was sprake van een daling van het totaalvolume van de post. Gesthuizen: “Ik sluit zeker niet uit dat de komst van internet gevolgen heeft gehad voor de postmarkt. Uit het onderzoek van Economische Zaken blijkt echter dat de postmarkt groeide tot eind jaren 90. Die groei is nu afgevlakt.”

Uit een analyse op basis van cijfers van de NMa blijkt dat verreweg het grootste deel van het verlies van TNT wordt verklaard doordat concurrenten marktaandeel winnen. Door de jaren heen hebben concurrenten van TNT marktaandeel gewonnen. Of er sprake is van een krimp van het totaal valt niet te zeggen. Dit komt omdat in de cijfers van de NMa de kleinere postbedrijven niet zijn meegenomen. Volgens Gesthuizen slepen deze kleinere bedrijven echter heel wat orders binnen. “Er zijn een heel aantal van deze bedrijfjes, zoals bijvoorbeeld PostCollect en Van Straaten B.V. Zij bezorgen allemaal post. Het totaalvolume van de post in Nederland ligt dus waarschijnlijk hoger.”

Staatssecretaris Heemskerk beweerde menigmaal dat het volumeverlies van TNT voor 1/3 te wijten is aan de liberalisering, en voor 2/3 aan de opkomst van internet. De cijfers logenstraffen deze redenering. Van het volumeverlies van TNT in 2008 ten opzichte van het jaar 2001, ongeveer 800 miljoen poststukken, gaat zo’n 80 % naar de concurrenten in de markt. Slechts 20% wordt verklaard door een eventuele krimp van de postmarkt. Die krimp kan bovendien maximaal 180 miljoen op 5,6 miljard poststukken in acht jaar tijd zijn. Gesthuizen: “Heemskerk heeft ons steeds voorgehouden dat er sprake was van een drastische krimp. Ik blijf dus mijn stelling dat de Tweede Kamer verkeerd is geïnformeerd.”

“De gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden en de werkgelegenheid in de sector komen daarmee dus absoluut op het conto van de politiek die deze liberalisering doordrukte. Tienduizend goede banen staan op de tocht terwijl aan de andere kant postbezorgers voor een hongerloontje de markt op mogen. Het kabinet heeft steeds gezegd niet in te willen grijpen in de postmarkt omdat het geen zaak voor de overheid was en dat de postmarkt vanzelf veranderde. Maar deze cijfers tonen aan: de postbodes zijn door het toestaan van oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden vogelvrij verklaard.”, aldus Gesthuizen.