‘Niet meer passagiersgegevens naar VS dan noodzakelijk’

Luchtvaartmaatschappijen moeten niet meer persoonsgegevens van passagiers aan de VS doorgeven dan noodzakelijk. Ook moeten vliegtuigpassagiers duidelijk en volledig geïnformeerd worden over het doorgeven van hun persoonsgegevens. Deze eisen stelt SP-Kamerlid Arda Gerkens dinsdag in een debat met minister Hirsch Ballin (Justitie).

De VS willen in het kader van terrorisme- en criminaliteitsbestrijding exact weten welke personen het land in reizen per vliegtuig. Van luchtvaartmaatschappijen eisen zij dat de persoonsgegevens van de passagiers op vluchten naar de VS worden doorgegeven voor het vertrek. Arda Gerkens heeft forse kritiek op de overeenkomst tussen de EU en de VS waarin dit is geregeld. "Ik ben niet tegen het doorgeven van passagiersgegevens. Dat is soms nuttig in de bestrijding van criminaliteit. Maar deze afspraken zijn een verslechtering. Er moeten meer gegevens worden doorgegeven dan voorheen, al die gegevens worden 15 jaar bewaard en het beschermen van de gegevens is in de VS niet goed geregeld."

Daarnaast kunnen uit de gegevens gevoelige zaken worden afgeleid, zoals politieke voorkeur, religie, en zelfs het seksuele leven van de reiziger. Gerkens: "Er wordt niet rechtstreeks naar dergelijke gegevens gevraagd, maar die gegevens kunnen wel uit de boeking worden gehaald. Voorbeelden zijn het bezoeken van een conferentie voor homorechten waardoor je korting krijgt op je vliegticket, het bestellen van een halal-maaltijd aan boord, of het vragen van toestemming voor het meevoeren van aidsremmers. Het is absurd dat ook deze gegevens moeten worden doorgegeven aan de VS."

Ondanks deze kritiek die ook wordt geuit door het College bescherming persoonsgegevens, staat de Tweede Kamer volgens Gerkens vrijwel voor het blok. "Het probleem is dat de VS zelf bepalen welke personen toegang hebben tot het land en welke persoonsgegevens zij vooraf willen hebben. De EU had een belabberde onderhandelingspositie omdat de VS ermee konden dreigen vliegtuigen te weigeren van luchtvaartmaatschappijen die de gevraagde persoonsgegevens niet doorgeven. Dat is bijna chantage.”

De Tweede Kamer kan aan de overeenkomst zelf niets meer doen. Zelfs tegenstemmen zou geen betere situatie opleveren. Hierdoor zou er opnieuw onderhandeld moeten worden en kunnen de VS rechtstreekse vluchten uit Nederland weigeren. Gerkens stelt in het debat vandaag twee belangrijke eisen aan de minister van Justitie: "Ik vind dat de minister ervoor moet zorgen dat de luchtvaartmaatschappijen niet meer persoonsgegevens verstrekken dan strikt noodzakelijk is op basis van het verdrag. Gevoelige gegevens worden niet genoemd in het verdrag, maar voor het gemak wordt de hele set van persoonsgegevens doorgegeven, inclusief eventuele gevoelige gegevens. Dat gaat mij veel te ver.”

Daarnaast wil Gerkens dat de passagiers uitgebreid worden geïnformeerd over het doorgeven van de gegevens. “Luchtvaartmaatschappijen moeten de passagiers uitdrukkelijk vertellen welke gegevens worden doorgegeven, welk doel dat dient, wat er gebeurt met die gegevens, dat men recht heeft op inzage en correctie van de gegevens en zo nodig een klacht kan indienen. Als passagier weet je dan tenminste wat er met je gegevens gebeurt."