'Het associatieakkoord als vierkante cirkel'

CLAT Nederland brengt in samenwerking met het tijdschrift La Chispa een special uit met achtergrondinformatie over de inhoud van het associatieakkoord dat de Europese Unie wil afsluiten met Midden-Amerika. SP-Kamerlid Ewout Irrgang werkt met een artikel mee aan deze special.

Het associatieakkoord als vierkante cirkel

De Global Europe strategie van de Europese Commissie uit 2006 heeft geleid tot een stortvloed aan bilaterale en regionale akkoorden die de EU wil afsluiten, waarvan het associatieakkoord met Midden-Amerika er één is. In naam betreft het associatieakkoord een integraal pakket van afspraken dat ook een politieke- en een ontwikkelingsdimensie behelst en dus breder is dan puur een vrijhandelsakkoord. Afspraken op het gebied van handel zouden hand in hand moeten gaan met de bevordering van duurzame sociale en economische ontwikkeling.

Het probleem van dit soort akkoorden is echter dat ze als vierkante cirkels zijn. Je kunt het wel zeggen, maar je kunt het niet tekenen. Dit is een gevolg van het feit dat ongereguleerde vrijhandel leidt tot een zogenaamde race to the bottom. Hierbij moeten juist economische en sociale rechten het ontgelden. De akkoorden die de EU tot nu toe reeds heeft afgesloten met andere landen in Latijns-Amerika laten dit ook zien. Blijkens een recent rapport van de Britse NGO War on Want, getiteld “Trading away our jobs: How free trade agreements threatens employment around the World”, zorgt het EU associatieakkoord met Mercosur voor een ware deïndustrialisatie in de betreffende Latijns-Amerikaanse landen. Uit impactramingen blijkt bijvoorbeeld dat vrijwel alle sectoren in de maak-industrie van deze landen zwaar getroffen zullen worden door toenemende werkloosheid, oplopend tot maar liefst 66,4 % in de motorvoertuigensector in Paraguay. De verwachting is dat de lonen navenant zullen afnemen. Blijkens een ander rapport van de World Development Movement (Raw deal The EU’s unfair trade agreements with Mexico and South Africa) trekt Mexico veruit aan het kortste eind in haar vrijhandelsverdrag met de EU. Met name de armen en de gemarginaliseerde groepen blijken slechter af sinds het afsluiten van het akkoord. De waarschuwing van het rapport aan toekomstige onderhandelaars met de EU over bilaterale (vrijhandels)akkoorden laat dan ook weinig misverstand bestaan: be careful what you wish for.

De tekenen voor het associatieakkoord met Midden-Amerika zijn niet veel beter. De Europese Commissie probeert op zo veel mogelijk terreinen verregaande handelsliberalisering af te dwingen en is daarvoor zelfs bereid om de bestaande afspraken tussen de EU en Midden Amerika rondom arbeidsrechten en mensenrechten los te laten. Het lijkt dan ook verstandig om de (tijdelijke) terugtrekking van Nicaragua te gebruiken om in te zetten op een compleet andere koers. In tegenstelling tot de (interim) Economische Partnerschaps Overeenkomsten die de EU met haar voormalige koloniën in Afrika, de Caraïben en de Pacific heeft afgesloten, is er bij het associatieakkoord van Midden-Amerika geen sprake van een grote tijdsdruk. De regeringen, vakbonden en maatschappelijke organisaties kunnen deze tijd gebruiken om tot een akkoord te komen dat niet zo’n groot neoliberaal karakter heeft en bovendien meer oog heeft voor de zo belangrijke regionale integratie.

Ewout Irrgang, Tweede Kamerlid voor de SP