Van Bommel: ‘Het moet gaan om de slachtoffers en een oplossing’

De geweldsexplosie in de Gazastrook houdt wereldwijd de gemoederen bezig. Het conflict roept heftige reacties op aan alle kanten. De Nederlandse regering houdt zich echter vooral op de vlakte. Dat kan niet worden gezegd van Harry van Bommel, de buitenlandwoordvoerder van de SP. Op zijn initiatief kwam de Kamer vrijdag bijeen om de situatie te bespreken. Maar er werd ook een relletje rond hem gecreëerd.

Er is afgelopen tijd veel aandacht geweest voor je deelname aan de demonstratie van vorige week tegen het Israëlische Gaza-offensief. Hoe kwam dat?

“Ik heb de demonstratie toegesproken en beide partijen opgeroepen het geweld te staken. Israël en Hamas moeten stoppen met raketten afvuren, want de vicieuze cirkel van geweld brengt niemand een stap dichter bij vrede. Vervolgens moeten de partijen gaan werken aan een duurzame oplossing, waarbij een einde aan de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden cruciaal is. Ik heb ook meegelopen in de demonstratie en riep daar ook ‘Intifada, Palestina vrij’. Vrij van bezetting, bedoel ik dan natuurlijk. Daar hebben de Palestijnen recht op, dat erkent ook de hele internationale gemeenschap. Intifada betekent opstand, en de mensen hebben ook het recht om in opstand te komen tegen de illegale bezetting. Maar het was een onhandige woordkeuze, want intifada wordt door te veel mensen geïnterpreteerd als een gewelddadige opstand, en dat bedoelde ik niet. Ik ben voor geweldloze acties, ik denk dat die de Palestijnen verder brengen dan geweld. Opstand zoals die werd bepleit door Gandhi en Martin Luther King, niet de destructieve opstand van clubs als Hamas. Maar het was ook onhandig omdat het andere mensen de gelegenheid gaf om de aandacht af te leiden van de gevolgen van de Israëlische invasie.”

Je hebt aardig wat kritiek over je heen gekregen. Sommige columnisten hebben je zelfs een Hamas-supporter genoemd. Hoe sta je tegenover die organisatie? “Daar heb ik geen enkele affiniteit mee, ik denk niet dat de fundamentalistische politieke Islam het Palestijnse volk veel te bieden heeft. Bovendien is de organisatie doordrenkt van antisemitisme. Maar bij elk conflict geldt dat vredesonderhandelingen nu eenmaal met de vijand worden gevoerd en niet met vrienden. Daarom moet wel de dialoog worden gezocht. Kijk maar naar de vredesprocessen in Noord-Ierland en Joegoslavië, ook daar gingen uiteindelijk de vijanden om tafel, ondanks het verschrikkelijke leed dat wederzijds was aangericht.”

Je hebt wegens de ophef besloten om niet naar de Auschwitz-herdenking te gaan. Waarom, als je niet echt iets verkeerd hebt gedaan? “Ik wil niet dat ook daar de aandacht wordt afgeleid van de hoofdzaak, in dit geval de herdenking van de gruwelijkheden van Auschwitz. We moeten het Israëlisch-Palestijns conflict niet gaan verbinden aan de Holocaust, maar als anderen mijn komst gaan aangrijpen om die link wel te leggen, kan ik deze keer beter wegblijven. Hoe triest ik dat ook vind.”

Advocaat Moszkowicz heeft een aanklacht tegen je ingediend omdat je zou hebben aangezet tot geweld en discriminatie. Ben je geschrokken? “Nee, ik ben ervan overtuigd dat ik geen enkele wet heb overtreden. Ik zet niet aan tot discriminatie of geweld, dat gaat tegen alles in waar ik voor sta. En ik kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor kwetsende leuzen van anderen die ik niet eens gehoord heb. Als ik ze wel had gehoord, was ik vertrokken. Dat heb ik eerder ook al gezegd in de Tweede Kamer. Ik vind het vooral jammer dat dit weer de aandacht afleidt van het werkelijke probleem: een gewapend conflict waarbij bijna duizend doden en duizenden gewonden zijn gevallen. Het zijn vooral burgers: ouderen, vrouwen en kinderen, melden de hulporganisaties. Het Rode Kruis en de VN luiden de noodklok, dáár moet het over gaan. Maar helaas wordt de aandacht nogal makkelijk verlegd naar randzaken.”

Kan Nederland echt bijdragen aan een oplossing? “Nederland kan zelf en via de Europese Unie druk uitoefenen op alle partijen om het geweld te staken en naar de onderhandelingstafel te komen. We kunnen Israël onder druk zetten omdat de EU een bijzondere handelspartner is, we zouden het zogenaamde Associatieverdrag kunnen opschorten. De Palestijnen kunnen we ook onder druk zetten door een constructieve opstelling te eisen in ruil voor de hulp die we bieden.”

En wat is de oplossing die de SP op de lange termijn voor ogen heeft? “Dat is de zogeheten ‘twee staten oplossing’. Zowel Israël als de Palestijnen hebben recht op zelfbeschikking en veiligheid. Er daarom moet een einde komen aan de bezetting van de Palestijnse gebieden en het nederzettingenbeleid van Israël, en aan de terreur van bijvoorbeeld Hamas. De Europese Unie moet bijdragen aan de oplossing door consequent te pleiten voor een levensvatbare Palestijnse staat en veilige, internationaal erkende grenzen voor zowel Israël als Palestina.”